صور الصفحة
PDF
النشر الإلكتروني

confentanea tam lingua quam mente inftruxerit. Eorum fcilicet exiftentiæ a populari fuperftitione, qua verifimile eft ipfum fuiffe imbutum, tunc temporis paffim credebatur. Itaque in eo ipfo peccare dicitur noftras, quo præcipue reliquos omnes adeo vicit, ut cum ei ftimuli quafi furoris poetici admoventur, illi vel effutire præ noftro videantur, vel, ut nihil pejus dicam, philofophari. Quid, quod per figuratam iftam, et tanquam involutam paulum fcribendi rationem, oratio numerofa immane

quantum, ubi par eft, a foluta difcrepat? neque enim tam nofcitur vera poefis aut metri quolibet genere, aut pedum numero, quam animi robore et nervis, poeticis coloribus, dictionis flofculis, et univerfa ornamentorum fupellectili. Atque hic, Academici, nequeo quin ab ipfo Ariftotele, aliifque, et in verba eorum jurante Addisono aliqua ex parte diffentiam; ob eandem enim caufam et Ariftoteles metrum Iambicum antiquæ tragœdiæ, et Addifonus verfus rhythmorum eodem fono definentium expertes noftræ ftatuit convenire, quod fcilicet utroque modo ad quotidianam loquelam propius acceditur. Tullius etiam Iambos animadvertit in fabulis propter fimilitudinem veritatis adhiberi. Hujufmodi quippe verfus, inquit Ariftoteles, communi fæpe colloquio edimus imprudentes. At vereor ne ifta frigidiffimis ingeniis defideratum præbeant perfugium; tanquam " fermoni propiora" omnia, non modo toleranda fint in dramate, verum etiam laude donanda.

[blocks in formation]

Aptos certe colloquio Iambos fatemur, fed colloquio poetico: aliud eft enim numerofe loqui, aliud poetice; illud aliquando fortuitum eft, hoc femper meditatum ; " Metrici quidem pedes, inquit

[ocr errors]

Quintilianus, adeo reperiuntur in oratione (rhetoricam intelligit) ut in ea frequenter non "fentientibus nobis omnium generum excidant "verfus. Et contra nihil eft profa scriptum quod

[ocr errors]

non redigi poffit in quædam verficulorum genera." Sed in quales, quæfo, verficulos? Nimirum ardoris, impetus, vis vividæ expertes. At ifta funt vere poetica, ad quæ nunquam commune colloquium, rarius ipfa oratoria facultas affurgit. Fateor equidem omnia in dramate ita debere ad naturam quadrare, ut et actio femper fit probabilis; difpofitio partium verifimilis; peripetiæ, quæ vocantur, faciles et expeditæ; perfonæ aut veræ, aut fictæ veris fimiles; ipfa demum mentis fenfa, et imagines fingulæ femper ex naturæ penu petitæ ; atqui per hæc omnia abunde puto licet dramatica locutio omni poetices ornatu veftiatur. Atque ita revera fe res habet; qnid? enim, et veterum et recentiorum dramaticorum qui maxime claruerunt, eloquii nitore, et verborum fulmine, et imaginum copia, cæterifque a populari et ufitata loquendi ratione quam maxime alienis, nonne fcripta haud ita pridem invenimus refertiflima ?

Non

Non fum interea nefcius falutandi, valedicendi, aliafque quas operæ non eft pretium perfequi, formulas fæpius non poffe nifi verbis ufitatioribus exprimi: (ut omittam fimpliciores illas, de quibus fupra, orationes) fed quid iftæ ad fummam tragœdiæ et primarium dramatis negotium? Rectius igitur, atque ad naturam ac dignitatem dramatis accommodatius Aristotelem arbitror in eadem fere pagina metrum Iambicum appellare tragœdiæ, et granditati ejus aptiflimum; quæ "ex parvis (ficut verba

[ocr errors]

Ariftotelis Goultonus interpretatur) profecta ini"tiis, fabellis, et locutione ridicula tandem ali"quando ad plenam integramque majeftatem per"venerat. Antiquitus enim (eodem monente) et fatyrica erat, et faltatorica dramatica poefis quæ "in tetrametris verfabatur." Itaque cum alias, tum etiam, dignitatis caufa dictionis mutationes fubiit tragœdia.

[ocr errors]

Quid quod ifta de Iambis velut maxime fermoni quotidiano accommodatis pugnare videntur cum iis quæ de poetica elocutione præcepit, quam ita vult effe perfpicuam ut ab humili tamen prorfus abftineatur. Sed quid ipfe de hac re fentiam, Academici, paucis accipite.-Ob eam igitur caufam veteres Iambos in dramate adhibuiffe cenfeo, tum quod ii ad Anapæftos, reliquaque metri genera quibus utebatur chorus, melius accommodarentur, tum quod iidem effent propter faltum quendam et motum, uti Cicero notavit, in iis cothurnato fermoni

[blocks in formation]

magis idonei quam muficus ifte et femper idem (ut ita dicam) Hexametrorum tenor, quo, utcunque epica apto narrationi, verendum effet ne audientium in Theatro aures fatigarentur. Interea et hos et illos conftat, quod ad perfpicuitatem, ad translationes, imagines, reliquumque poetices ornatum eafdem admittere elocutionis regulas, et tanto femper plus apud omnes effe in honore, quanto minus quid vulgare fonant, et quotidianum. - Sed et Horatium adeamus de Iambis:

"Archilocum proprio rabies armavit Iambo

Quid? num verbis rixofis et trivialibus armavit?

« Hunc focci cepere pedem, grandesque cothurni ;

Animadvertite, Academici, claram iftam inter tragediam et comœdiam diftinctionem: fed pergit,

"Alternis aptum fermonibus, et populares "Vincentem ftrepitus, et natum rebus agendis.—

Nonne igitur alternus effe poffit fermo, et rebus agendis natus, nifi et vulgaris fit? Quid? nonne vincit populares ftrepitus fermo tragicus elegantia, gravitate, fplendore, reliquifque omnibus, quibus maxima poetica ab oratione foluta diftinguitur? Horatius igitur et in hoc loco, et in plerifque forfan

omnibus

omnibus, optimus eft fui interpres.- Eadem autem fere argumentandi ratio competit et verfibus apud recentiores diverfo fono terminatis, et rhythmis eodem definentibus; ex quibus fi quis folum poemata componi putet, fimiliter facit ac fi ex meris fonis muficam dixerit conftare. Et profecto rhythmos iftos conftat, pulchri quadam fpecie, nonnunquam poffe tenuiet jejuno ingenio effe adjumento, copiofo tamen et pleno potius officere. Ii certe qui inter noftros præcipue eminuerunt cum nihil parvi, aut humili modo fcripfere, ex iftis femet veluti impedimentis expediverunt: Shakefperium nomino et Miltonum; alterum dramatis, alterum epopeia recentioris principem. Ex quo id effici cogique poffit, egregios hofce poetas adeo non liberis quafi carminibus ufos effe, quo dictionem referrent profaicam et communem, ut hoc pacto ab ea ambo quam maxime cernimus diftare.-Quod fi fieri nullo modo poteft ut finguli quique et univerfi vel in dramate, vel in quovis alio poemate, loci eo aut splendoris, aut fublimitatis, aut elegantiæ perveniant, ut metro veluti exuti, et ad nudam orationem revocati, a vocabulis fententiifque abhorreant publicis et confuetis (quod certe, exempli gratia, vel ex iftis apparet, quas citavimus aliquando, fimplicioribus ac patheticis defcriptionibus) illud tamen in genere ob allatas caufas liberiori tribuam fcriptioni, ut cum minore vis poeticæ imminutione, atque exhalatione, quam quæ rhythmis coercetur, iftiufmodi ferat quafi nu

merorum

« السابقةمتابعة »