صور الصفحة
PDF
النشر الإلكتروني

quidem, fed irritabilem; ille corruptum prorfus et depravatum; hic ut privatam ulcifceretur injuriam, et rem perditam reftitueret, contra patriam conjuravit; ille novis rebus ftudebat, ut publicæ ruinæ, et turbulentorum temporum ipfe cum fuis fructum meteret uberrimum; hic uxoris perfuafu et inductu fceleratiffimum patefacit confilium; illum, infolentius fe efferentem, ne patefacti quidem pudet. Hinc non modo diverfi, verum etiam contrarii et inter fe pugnantes animi motus excitantur. Hic enim in commiferationem, ille in odia omnium incurrit.

Nec minus porro, fi confilii ratio fpectetur, inter conjuratos convenit, qui, apud Shakefperium, Julio Cafari perniciem machinantur: Brutum et Caffium, primarias dramatis perfonas, appello; alterum contra Cæfarem, patriæ falfo amore; alterum invidia incitatum; alterum animi æquabilitate; alterum iracundia infignem; alterum demum ab altero totis fere moribus diftantem. Iftam ergo indolis repugnantiam, qua Caffius a Bruto, et utrique a Marco Antonio differunt, et ad exaggerationem rerum, et ad confilium finemque fabulæ promovendum, efficaciffimam cenfeo.

Quinetiam eidem optime infervire fini cernimus eam ingenii differentiam, quam ftatuit poeta inter Henricum Walliæ Principem, et illuftrem Ducis Northumbria

Northumbriæ filium in prima parte Henrici Quarti ; in ambobus fortitudinem fummam miramur; fed in hoc infolentem, furiofam, et intractabilem; in illo ftrenuam, conftantem, et moderatam. Quid porro memorem crudelitatem, naturali prorfus affectu deftitutam, duarum regis Learii apud noftrum filiarum; quæ a fororis earum Cordelia pietate immane quantum difcrepat? Quid morum animadvertam diffimilitudinem (ut alios quoque citemus) qua Rodogune ab Ethelinda distinguitur in Profelyto Regio apud Rowium? Quid illam, qua Altimontius a Lotharione, Califta a Lavinia in tragœdia ejusdem poetæ fatis nota? Quid iftam, qua Syphax a Sempronio, et utrique a Juba in Catone? Quid eam, qua Zara ab Almeria in tragœdia Congreviana? Quid illam qua Alexas a Ventidio apud Drydenum? Quid iftam qua Abudab a Caledio in Damafci Obfidione? Ne multis igitur longus fim enumerandis, videtis, Academici, cum inter primarias tum inter fecundarias dramatum perfonas, hanc multo fucceffu fieri oppofitionem atque repugnantiam.

Præterea tum maxime quæ vis fit et utilitas iftius, quam in dramate laudo, differentiæ, intelligi poffet, fi unam aut alteram fabulam, quod ad cætera egregiam, refpiciamus, in qua morum varietas aut parum cernitur, aut penitus defideratur. Testor autem primum Richardum Tertium, tra

gœdiam

gædiam Shakefperianam, hac ex parte, ut videtur, imperfectam, ab omni fere alia ingenti laude cumulandam. Etenim hujufce regis naturam magis illuftrandam fuiffe arbitror aut virtutum oppofitione, aut vitiorum a fuis alienorum difcrepantia. Nonnullos quidem in hoc dramate in scenam video prodire diverfis prorfus a Richardo moribus, ut tum Clarentia, tum Buckinghamia, tum Richmondia Ducem, aliofque quos nominare fupervacuum habeo: fed ifti, dramatici parum participes negotii, aut femel atque iterum pro tempore fuo in scenis verfantur; aut fi fæpius, non ea tamen auctoritate, ut oppofitionis gratia, regi veluti e regione poffint animo collocari.--Teflor rurfus celeberrimam Macbethii tragœdiam, quam, ficut priorem illam, pro modulo fuo excellentiffimam nemo negabit. Quod fi eadem qua altera trutina examinetur, huic etiam fimilem defectum varietatis objiciendum effe mecum, ut puto, fentietis. Macbethio certe delegantur partes magnæ, ponderosæ, nefandæ; eædemque, perperam, mea quidem fententia, conjugi. Etfi enim poetæ per naturam abunde licuiffe conftat illam ea crudelitate atque immanitate morum induxiffe præditam, (fœmineam nimirum et manfuetiffimam indolem modo depravata fit, in fæviffimam abire quis nefcit?) in hac tamen fabula maluiffem non tam hortatrix fceleris, et

Dux

Dux femina facti,

quam ejufdem diffuafor et interceffor extitiffet: nam eo certe pacto lenitatem muliebrem, vel faltem timiditatem, ferociæ virili et firmitati optime oppofitam habuiffemus. Atque id eo magis factum fuiffe oportuit, quod neminem alium ex perfonis dramatis idoneum video, quoad partes ei in fcenis affignatas, qui cum Macbethio conferatur. Banquo, in quo aliud prorfus ineft ingenium, in media fabula ex infidiis interficitur; Macduffius eo potiffimum nomine memorandus eft, quod tyrannum fua manu occideret; Malcolmius, quod eundem, post mortem, in extrema tragoedia exceperit. Nollem igitur quamlibet perfonam fic in scenis quodammodo dominari, fic fpectatum admiffis arridere, ut reliquas animo intueantur, five fastidiofo, five immoto. Quamvis enim et ratio jubeat, et optimorum poetarum mos poftulet, ab aliquo principem locum ita teneri, ut (ficut in epopeia quæri folet) poematis heros habeatur ; tam tragico tamen quam epico heroi aut focios fuos et confortes, aut æmulos, et inimicos, quorum omnium ingenia alia ab aliis poetæ fæpe arbitratu diffideant, debere affignari, idque varietatis gratia, qua nihil magis in quovis fcribendi genere ad delectationem prodeft, hoc demum eorum fummum eft quæ fuper hac re notanda arbitrabar.

[blocks in formation]

Hactenus igitur de diverfitate et repugnantia, deinceps de dignitate perfonarum paululum dicendum eft. Nullæ enim perfonæ dramatico negotio rite immifcentur, nifi idoneæ et dramate dignæ. Quapropter fervos, milites, nuncios, aliofque quorum minifterio cum epici tum tragici neceffe eft aliquando utantur, detrudi videmus in inferiorem locum extra numerum dramatis perfonarum, et feorfim quodammodo congregari. Sed iftud decorum recentioribus dramaticis præcipue laudi dandum eft. Apud antiquos enim a nuncio, aut famulo non mediocres interdum partes fuftinentur. Quod fi quis iftud omne fimplicitati temporum concedendum affirmet, nullus certe recufo, modo hoc mihi det atque largiatur, ex ifto decoro multum dignitatis dramati acceffiffe. Atqui reponet fortaffe aliquis veterum fautor, eos perfpicuum effe nuncios iftos in fcenam induxiffe pro illa religione qua cædes, pugnas, homicidia, miracula, et id genus alia intus tantum digna geri, uti putabant, coram populo fieri noluerint. Efto; attamen fac, argumenti gratia, iftum fcrupulum recte poetis injici, (quem fane penitus evellendum non cenfeo) quid vetat quo minus, quæ ex oculis funt tollenda, præfens narret non ancillæ quidem aut fervi facundia, fed perfonæ cujufdam, quæ et apud spectatores gratiofa eft, et partes in fabula nullo modo afpernandas fortitur? Quod profecto et apud antiquos nonnunquam fieri cernimus, et femper fere apud recentiores.

« السابقةمتابعة »