PACTUS LXII — LXV. - CAPITULA LXVI-LXXI. 35 5 10 LXVI. De mitio fristatio'. Si quis truste, dum vestigio minant, detenere aut battere praesumpserit, 2500 dinarios qui faciunt solidos 62, culpabilis iudicetur. LXVII. Si quis hominem de furcas abaterit extra consilium domini sui iudicis. Si quis hominem extra consilium iudicis de furcas abaterit aut de ra- 273. mum ubi incrocatur, aut reponere praesumpserit, 1200 dinarios qui faciunt solidos 30 culpabilis iudicetur. LXVII. De eum qui hominem vivo de furca furaverit. Si quis hominem vivo de furca tollere aut demittere praesumpserit, malb. morchamo' hoc est 4000 dinarios qui faciunt solidos 100 culpabilis iudicetur. LXVIII. De eum qui infantem alienum tundere praesumpserit. 1 1. Si quis puerum crinitum extra consilium parentum tundere prae- 60. 15 sumpserit, malb. uidri darchi hoc est 1800 dinarios qui faciunt solidos. 45 culpabilis iudicetur. 2. Si vero puella tunderit hoc est extra consilio 8. parentum, 4000 dinarios qui faciunt solidos 100 culpabilis iudicetur. LXIX. De muliere qui se cum servo suo copulaverit. Si quis mulier qui cum servo suo in coniugio copulaverit, omnes res suas fiscus 20 adquirat et illa aspellis faciat. si quis [de parentibus] eam occiderit, nullus mortem illius nec parentes nec filius nullatenus requiratur. Servus ille pessima cruciatu ponatur, hoc est in rota ponatur. et vero muliere ipsius de parentibus aut quilibet panem aut hospitalem dederit, solidos 15 culpabilis iudicetur. LXX. De conciliatoribus. 25 Si quis filium aut filiam alienam extra consilium parentum in coniugio copulandum conciliaverit et ei fuerit adprobatum et parentes exinde aliquid damnati fuerint aut certe raptores yel convivas conciliatores fuerint, morte damnentur et res ipsorum fiscus adquirat. Raptores vero quod in anteriorem legem scriptum est amplius non damnentur, 30 LXXI. De muliere vidua qui se ad alium maritum donare voluerit. Si quis mulier vidua post mortem mariti sui ad altero marito se dare voluerit, prius qui eam accipere voluerit reibus' secundum legem donet. et postea mulier si de LXVI. 1) ita 11 in prologo. mitio fristito 1. mitio fristatito 1 in indice. mitio fritszatrito 11 in indice post epilogum. LXVII. 1) ita 1. LXVIII. ') ita 1. uirdade 2, anteriore marito filios habet, parentes infantum suorum consiliare debet. Et si in dotis 25 solidos accepit, 3 solidos achasium' parentibus qui proximiores sunt marito defuncto donet. hoc est si pater aut mater desunt, frater defuncti aut certe nepus fratris senioris filius, ipsis achasius debetur. et si isti non fuerint, tunc in mallo iudici hoc est comite aut grafione roget de eam in verbum regis mittat, et achasium quem parentibus mortui 5 mariti dare debuerant parti fisci adquirat. Si vero 621⁄4, solidos in dotis accipiat, solidos 6 in achasium dentur, hoc est 5 per decinus sol. singuli in achasium debentur. Sic tamen ut dotem quem anterior maritus dedit, filiis suis post obitum matris sine ullum consorcium sibi vendicent ac defendant. de qua dotem mater nec vendere nec donare praesumat. Certe si mulier de anteriore marito filios non habuerit et cum dote sua ad alias 10 nuptias ambulare voluerit, sicut superius diximus achasium donet. Et sic postea scamno cooperiat et lecto cum lectaria ornet et ante novem testes parentibus defuncti marito invitat et dicat: » omnes mihi testes sitis, quia et achasium dedi ut pacem habeam parentum, et lectum stratum et lectaria condigna et scamno cooperto et cathedras, quae de casa patris mei exhibui hic demitto. Et hoc liceat cum duas partes dotis sui alio se 15 dare marito. Si vero istud non fecerit, duas partes dotis perdat et insuper fisco solidos 62% culpabilis iudicetur. [De puellas militurias vel litas haec lex medietate servetur]. LXXII. De viris qui alias ducunt uxores. Si quis uxorem amiserit et aliam habere voluerit, dotem quem primarie uxorem dedit secunda ei donare non licet. Si tamen adhuc filii parvoli sunt, usque ad perfectam 20 aetatem res uxores anteriores vel dotis causa liceat iudicare. sic vero de has nec vendere nec donare praesummat. Si vero de anteriorem uxorem filios non habuerit, parentes qui proximiores sunt mulieris defuncti duas partes dotis recoligant et dua lectaria demittant, dua scamna coperta, duo cathedras. Quod si istud non fecerint, tertia sola de dote recoligant, tamen si per adfatimus antea non cromaverint1. LXXIII. De hominem inter duas villas occisum. 25 Sicut adsolet, homo iuxta strada aut inter duas villas proximas sibi vicinas fuerit interfectus ut homicida illa non appareat, sic debet iudex hoc est comis aut grafio ad locum accedere et ibi cornu sonare debet. Et si [vinerit qui corpus cognuscit occisi, sic parentibus in noticia ponatur. si vero] non venerit qui corpus cognoscat, tunc vicini 30 illi in quorum campo vel exitum corpus inventum est, debent facere bargo quinos pedes in altum et in praesencia iudicis [ibi] levare corpus. Et debet iudex nunciare et dicere: » homo iste in vestro agro vel in vestibulo est occisus. contestor ut usque in septem noctes non reponatur. et de homicidium istum vos admallo ut in mallo proximo veniatis et vobis de lege dicatur quod observare debeatis. Tunc vicini illi quibus nunciatur a 35 iudice ante 40 noctes qui meliores sunt cum sexagenos quinos [iuratoris] se exuent quod nec occidissent nec sciant qui occidissent. minoflidis vero [vicini] quinos denos iuratores donent [singuli] qui ut superius diximus idest qui iurant. Si istud sic ante 40 noctes non fecerint, noverint se de persona mortui [requirenti legibus] satisfacere. si vero iurant quod superius diximus et se per sacramentum idoniaverint, nulla eis conposicio requiratur. 40 LXXI., ) ita 1. adesius et adhesius scribere solet 11., « LXXII. 1) ita 1. per adfacimus antea non. 11. LXXIV. De pignoracione. Si quis debitorem suum per ignorantiam sine iudice pignorare praesumserit antequam eum nesti canthe chigio' [hoc est accusante], et debitum perdat et insuper similiter si male pignoraverit cum lege conponat, hoc est capitale reddat et 15 solidos culpabilis 5 iudicetur. LXXV. De muliere cesa vel excapillata. 1. Si quis mulierem excapillaverit ut ei obbonis ad terra cadat, solidos 15 culpabilis iudicetur. Si vero vittam suam solverit aut capilli in scapulam suam tangant, 30 solidos culpabilis iudicetur. 2. Si servus mulierem ingenuam percusserit aut exca10 pillaverit, aut manum perdat aut solidos 5 reddat. 3. Si quis mulierem ingenuam pregnantem in ventre aut in renis percusserit pugno aut calcem et ei pecus non excuciat et illa propter hoc gravata fuerit quasi usque ad mortem, 200 solidos culpabilis iudicetur. Si quis vero pecus mortuum excusserit et ipsa evaserit, 600 solidos culpabilis iudicetur. Si vero ipsa mulier propterea mortua fuerit, 900 solidos culpabilis iudicetur. Si vero 15 mulier qui mortua est pro aliqua causa in verbo regis missa est, 1200 solidos culpabilis iudicetur. Si vero infans puella est qui excutitur, 2400 solidos conponat. 4. Haec lex de militunias vel letas [sive] Romanas in medietate convenit observare. 5. Si quis ancillae pecus mortuum excusserit si pulicella fuerit, 62% solidos culpabilis iudicetur similiter et dinarium unum. Si vero ancilla ipsa cellaria domini sui aut genicium tenuerit, 20 100 solidos et dinarium pro ipsa conponat. LXXVI. De eum qui causa aliena dicere praesumpserit. Cui nec demandata nec leuer pita fuerit et non potuerit vindicare, solidos 15 culpabilis iudicetur. de postea ei cui causa est liceat legibus causam suam mallare. 25 LXXVII. Edictus domni Hilperichi regis pro tenore pacis. 1. Pertractantes in Dei nomen cum viris magnificentissimis obtimatibus vel antrustionibus et omni populo nostro convenit, quia fluvium Caronna hereditas non transiebat, ubi et ubi in regione nostra hereditas detur sicut et reliqua loca ut et Turrovaninsis hereditatem dare debent et accipere. 2. Similiter convenit, ut rebus concederemus omnibus leodibus nostris, ut per 30 modicam rem scandalos non generetur in regione nostra. 3. Simili modo placuit atque convenit, ut si cumque vicinos habens aut filios aut filias post obitum suum superstitutus fuerit, quamdiu filii advixerint terra habeant, sicut et lex salica habet. Et si subito filios defuncti fuerint, filia simili modo accipiant terras ipsas, sicut et filii si vivi fuissent aut habuissent. Et si moritur, frater alter supersti35 tutus fuerit, frater terras accipiant non vicini. Et subito frater moriens, frater non derelinquerit superstitem, tunc soror ad terra ipsa accedat possidenda. Det illi vero et LXXIV. ) ita 1. nesti gante higio 2. nesticantae chigio 11. LXXV. 1) ita 2. abonnis 1. obpinis 11, convenit singula de terras istas qui si adveniunt, ut leodis qui patri nostro fuerunt consuaetudinem qua habuerunt de hac re intra se debeant. 4. Idemque convenit, ut quicumque uxorem acceperit et infantes inter se non habuerint, vir uxorem suam superstitem mortuus fuerit, tunc illa mulier dimediam dotem accipiat, et dimediam partis defuncti marito ad se recolligant. et si mulier sub tali dictione mortua fuerit, media maritus simili modo ad se revocet et mediaetatem parentibus ipsius muliere ad se recollegant. 5. Quare condictione placuit atque convenit, ut si servus hominem ingenuum occiderit, tunc dominus servi cum sex iuramento, quod pura sit conscientia sua nec suum consilium factum sit nec voluntatem eius, et servum ipsum det ad vindictam. Et si 10 servum dare non potuerit, in ipso iuramento fide data donet, quod nec ibi sit ubi eum sensit nec scit nec eum atingere possit. dulgat servum, hoc est de licentia parentibus coram parentes qui hoccisus est, et de ipso quod voluerint faciant, et ille sit exolutus. 6. Similiter conyenit, ut quicumque ad mallum fuerit et in veritatem testimonia non habuerit unde se aeducat et necesse est ut mitium fidem faciant et non habuerit 15 simili modo qui pro eum fidem faciat: et ipse in senextra manu fistucam teneat et dextera manu auferat. 7. Quale convenit modo, ut si servum sors nunciata fuerit de furtum, tunc dominus servi inter decem noctes mittat servum ad sortem. Si ibi illum in illas decem noctes non miserit in praesente, tunc in 42 noctis eum mittat, et eum ibi servus ad 20 sortem venire debet, et illi qui furtum pertulit ius sit cum sex videre. Et si ad 42 noctis non venerit nec sunnia adnuntiaverit, tunc servus culpabilis iudicetur. et causa super domino magis non ascendat nisi quantum de servo lex est, aut ipsi servus decidat aut dominus pro servo conponat hoc est solidos 12 et capitalem et dilaturam. Et si in 42 noctis legibus sunnia nuntiaverit, in octuaginta et quatuor noctis postea placitum 25 intendatur. Et si ibi se non eduxerit, sicut supra scriptum est culpabilis iudicetur. Nam ad 42 noctes sunnia adnuntiaverit, lectus 15 sol. conponat. Et si inter ipsas 42 noctes nec fidem facere nec conponere voluerit, tunc rogat ille qui consecutus est, ut de legem inter 40 noctes solvat quod antea dictum est. Et si adhuc inter ipsas 14 noctes noluerit solvere, rogit inter septem noctis. [Et si inter ipsas septem noctis] nec 30 fidem facere nec conponere voluerit, tunc in proximo mallo ante rachymburgiis sedentes et dicentes quod ipsi illum ante audierit, sic invitetur graphio, cum fistuco mittat super se, ad res suas ambulet et praendat quantum rachymburgii antea odierit. et graphio cum septem rachymburgiis antrutionis bonis credentibus aut quis sciant accionis a casa illius ambulent et praetium faciant et quod graphio tollere debet. Et si graphio ante rachym- 35 burgiis sedentes non fuerit invitatus, non ibi praesummat ambulare. Et si invitatus fuerit et ibidem noluerit ambulare, de vita sit culpabilis. Et si graphio super praetium aut extra legem aliquid tollere praesumpserit, noverit se vite suae periretis dispendium. Et si dixerit illi cui res tolluntur, quod male eum destruat et contra legem et iustitia, tunc maniat graphio eum inter noctis quadraginta et duo, et ille et suo contractorem 40 qui eum invitavit similiter maneat. Et si non negaverit ille qui invitavit, adducat septem rachymburgiis ferrebannitus qui antea audissent causam illam, nobis praesentibus erit. et si septem venire non potuerint et eos certa sonia detrigaverit et toti venire non possint, tunc veniant tres de ipsis, qui praeside sua dicant et pro paris suos sunia nuntiant. Et si rachymburgiis nec septem nec tres dare potuerit nec dat, graphio et ille qui accepit 45 res illius quem contra legem et iustitiam extruderit, et ille qui male invitavit solvat cui res fuerunt. Et quicumque ingenuus de actione et vi reiecte mallaverit de qualibet causa, simili modo ubi habet lege directa sic facere debet. Et si homo malus fuerat qui male fecit et si res non habet unde sua mala facta conponat, legibus consecutus super 5 illum nihilhominus graphio ad legem que antea auditus est invita elegitur, et auferat per tres mallus ante rachymburgiis, ut ea nisi voluerint parentes aut de suis rebus redimant, aut se sciant si noluerint in quarto mallo nobis praesentibus veniant: nos ordinamus, cui malum fecit tradatur in manu, et faciant exinde quod voluerint. Nam agens et qui mallat ipsum ad nos adducant. et adtrutionis secundum legem consecutus habuerit 10 inter octuaginta et quatuor noctes ipsa invitatio, et lex faciat sicut superius scriptum est. 8. Illas et marias qui nuntiabantur ecclesias nuntientur consistentes ubi admallat. 9. Si quis causam mallare debet, et sic ante vicinas causam suam notam faciat, et sic ante rachymburgiis videredum donet, et si ipsi hoc dubitant ut malletur causam. nam antea mallare non praesummat. et si ante mallare praesumpserit, causam perdat. 15 Nam si certe fuerit malus homo qui male in pago faciat et non habeat ubi consistat nec res unde conponat et per silvas vadit et in praesentia nec agens nec parentes ipsum adducere possunt, tunc agens ille et cui male fecit nobiscum adcusent, et ipsum mittemus foras nostro sermone, ut quicumque eum invenerit quomodo sic ante pavido interfitiat. 10. De tronia vero sic convenit observare, ut sicut antea consuaetudo fuit sub 20 temporibus patri vel genitoris nostri, sic sequatur et mali hominis reprimantur. 25 LXXVIII. Si quis puerum regis aut libertum occiderunt. Si quis puerum regis aut libertum occiderit, solidis 100 culpabilis iudicetur. aut Romanum ingenuum vel tributarium aut militem, solidos 100 culpabilis iudicetur. LXXIX. Si quis stadalem uaidaris cervum aut bovum cervie tributari asalierit. Si quis stadalem uaidaris cervum aut bovum cervi atribute saliverit, 1800 dinarios qui faciunt 45 culpabilis iudicetur. LXXX. De furtis de venationibus vel piscationibus. 1. Si quis pedicam imbolaverit aut retem aut nassam de navi tulerit, malb. theulasinia sunt denarii 1200 qui faciunt solidos 30 culpabilis iudicetur. 2. Si quis de 30 vena furaverit piscem aut de retem, 600 denarios qui faciunt solidos 15 culpabilis iudicetur. 5. Si quis pedicam cum feramen aut sagitatum de toxitum invenerit et eum calcare voluerit quem canes minaverunt, ad quem venationem in bargo involaverit aut de mansionem furaverit, 1200 denarios qui faciunt solidos 30 culpabilis iudicetur. 4. Si quis porcellum lactantem de rane furaverit, 400 denarios qui faciunt solidos 12 cul35 pabilis iudicetur. LXXXI. De eo qui alterum ad calidam provocaverit. Si quis alterum ad calidam provocaverit praeter evisionem dominicam, 600 denarios qui faciunt solidos 15 culpabilis iudicetur. |