audientes ex veridica relatione, de his que in Lonbardia nuper 5 Cumque sic Teothonici et Lonbardi adinvicem certarent, volentes Teothonici summa vi transire, Lonbardi ex altera parte stantes illos transire minime permittebant. Et dum per quindecim dies sic stetissent, percipientes Teothonici transire non posse, dolore magno et ingenti tristitia reversi sunt ad propria. Similiter Dioclicianus cum gente sua cum nimio gaudio ad Veronam rediit civitatem. Ibidemque moram faciens, sicut Domino placuit, de hoc seculo migravit; unde tam pedites quam milites et universi totius provintie Lonbardie ingenti mestitia pariter et tristitia sunt turbati, ira et dolore commoti. Sepelierunt namque corpus eius decenter et honorifice in basilica beati Zenonis. Congregatis igitur et coadunatis viris prudentibus et nobilibus et communicato conscilio, Maximianum, virum nobilem et excellentissimum, de genere virorum nobilium Sipri ortum, regem Lonbardie elegerunt et statuerunt. Et dum hec agerentur, pervenit ad audientiam Alexii Ungarie regis de his que in Lonbardia gesta erant, ira et furore turbatus et dolore commotus, colecta universa gente sua, ad *f. 44a. partes scilicet Lonbardie iter suum velociter direxit. Hoc audito et in veritate cognito, dictus Maximianus, qui sedem suam in urbe Mediolani posuerat, sine mora ad Verone civitatem cum Mediolanensibus militibus iter suum direxit; legatos quidem per universam provinciam misit, ut tam pedites quam 1) 'uēdica' Hs. 2) 'uicentii' hier Hs., unten aber immer 'Vicentia'. 3) 'biem' Hs. Vgl. oben S. 264. 4) 'brion' Hs. Vgl. ebenda. 5) 'gargien' Hs. Codagn. denkt doch wohl an die Veroneser Klause, die nicht weit von Garda liegt. 6) 'legem' Hs. 7) 'mediol' Hs. milites equis et armis bellicis et victualibus et aliis rebus necessariis sine dilatione ad Veronam deberent accedere civitatem. Intelligens autem Maximianus de adventu eorum, colecta et coadunata universa gente sua apud Montem - Silicis illis se obviam prebuit. Et dum sic per aliquos dies starent, quodam die Martis signis belli et vexillis et clangis ab utraque parte commotis prelium incipitur. Duravit namque bellum a mane usque ad horam none, et tunc unus ab altero voluntarie secessit pari pugna. Cum autem sic starent, timentes amplius preliari, die Veneris venienti summo diluculo s populares urbis Mediolani in expeditionem cum tubis sonantibus extensi magnoque triumpho intraverunt; unde Lonbardi gaudio magno gavisi sunt. Similiter ea die Florixius, vir nobilis et potens, cum magna turba militum adiuvandi causa in castris Alexii intravit. Altera vero die tempestive armati et asclerati, et uterque exercitus adinvicem paulatim appropinquantes, tubis *f. 44b. per partes sonantibus prelium incipitur; preliantur *insimul fortissime et iniquissime. Multi ab utraque parte sunt capti et vulnerati, et innumerabiles gladio et astarum verberibus interrempti, et quam plures vitam eorum sub pedibus equorum consumantes. Videns autem Alexius suos in prelio deficere et fortissima hostium tela minime ferre posse, cum aliquibus viris prudentibus in medio prelii se posuerunt, volentes prelium dividere. Sed Lonbardi tamquam viri summe audatie et bello docti, cognoscentes inimicos resistere non posse, magis ac magis insultum super eos viriliter facientes, inimicos ab omni parte expeditionis superabant et fugabant. Tandem cum vidissent Ungarienses resistere nec cum eis preliari posse, terga vertentes fugam petierunt; quos Lonbardi insequentes amplius quatuor milibus illos persecuti fuerunt; multi quoque sunt interrempti et vulnerati, multi etiam capti et in carceribus reclusi. Recesserunt namque Ungarienses fugiendo per nemora et paludes, per loca deserta et inhabitata, tandem pervenerunt ad propria ingenti dolore et tristitia. Lonbardi vero nimio gaudio et victoria magna ad proprias sunt reversi sedes. Stetit postea Maximianus in urbe Mediolani regens sapienter regnum Lonbardorum; postea Lonbardi prudentes steterunt et astuti, in bello valde tutis. Reperitur enim in analibus libris Sibille repertis apud basilicam sancti Iohannis Laterrani, quod prudentia virtutis et scientia primo ante Christi adventum fuit *f. 44c. *apud Grecos, secundario apud Romanos, post Christi adventum prima vice apud Gallos Transalpinos et Gallos Cisalpinos, secunda vice apud Teothonicos et in septentrionali plaga habitantes. 1) 'filicis' Hs. 2) 'naque' Hs. S. 262. 3) 'dilicto' Hs. 4) Vgl. oben 6) Vgl. oben S. 316. 7) 'q' His ita gestis ad Maximiani audientiam pervenit, quod Longobardi Panoniam tenebant et possidebant, arva quídem Panonie et iura etiam et bona ipsius provincie habitatoribus subreperant. Quo facto exiit edictum a Maximiano, ut Longobardi omnes in Panonia habitantes Panoniam et arva Panonie desererent et ad vetera deberent redire, loca vero omnia, que incollis eiusdem provincie abstulerant, reddituri. Igitur Longobardi relicta Panonia cum uxoribus et natis, licet invite, ad propria sunt reversi, habitaverunt namque in Panonia annis XXII. Qui dolentes, flentes et conquerentes ad presentiam Gisulfi Longobardorum regis accesserunt, omnia per ordinem que eis contingerant aperientes. Quo audito et intellecto a rege, ingenti dolore et tristitia repletus, communicato conscilio virorum nobilium, ad partes scilicet Lonbardorum subiugandas cum exercitu magno accedere proposuit. Misit autem legatos per universum Longobardies regnum, ut tam pedites quam milites equis et armis egregie preparatos ad suam deberent appropinquare presentiam, victualia ad sex menses deferentes. Congregato namque exercitu tribus mensibus versus Lonbardiam velociter pergere festinaverunt. Audiens hec Maximianus, non tamquam timidus, sed tamquam homo magne audacie, uni- *f. 44a. versam gentem Lonbardorum iuxta Reni fluvium coadunare precepit cum equis et armis et victualibus sibi necessariis. Sicut dixit et statuit, sic et factum est et adimpletum. Et dum sic starent, audito de adventu Longobardorum, castra sua movere versus inimicos iussit. Qui venientes ad partes Imole, ibidem sua finxit tentoria, adversarios ibidem expectantes. Capto namque castro et omni fortitudine Imole, illud diligenter custodire fecerunt. Et dum hec agerentur, exercitus Longobardorum appropinquans, prope castra Lonbardorum sua posuerunt tentoria. Altera vero die ambe partes summo mane exeuntes de castris, tensis aquilis et signis belli motis et tubis per partes sonantibus prelium magnum incipitur. Multi ab utraque parte sunt mortui et in campis iacentes semivivi et gravissime vulnerati. Preliaverunt namque usque ad horam none, et tunc unaqueque pars voluntarie secessit. Capti sunt etiam de Longobardis in ipso prelio quinque milia ducenti virorum bellicorum et mortui quingenti XXII. Ex Lonbardis capti fuerunt ducenti XL et interrempti LVI virorum armatorum. Silenti vero nocte Longobardi mortuos et captos computantes et cognocentes innumerabiles de bello turpiter recessisse, videntes resistere non posse, castris relictis clam et pri 1) D. i. Venetien; vgl. oben S. 326, N. 19. 2) So Hs. 3) 'dem', e davor übergeschrieben in der Hs. 4) 'lonbardi' Hs., es muss aber nothwendig 'Longobardi' gelesen werden, da Lonbarden und Longobarden bei Codagn. verschiedene Völker sind. 5) 'lonbardie' hier wieder Hs. 6) 'longobardi' Hs. * vatim obscura nocte recesserunt. Altera vero die Lonbardi, sumpto potu et cibo, asclerati et armati versus inimicos for*f 45a, tunami belli temptare cupientes perexerunt. Et cum appropinquarent iuxta castra inimicorum, neminem de castris exire viderunt. Ipsa castra et omnia que in ipsis erant habuerunt, et sic ingenti letitia sunt reversi ad propria. Quando terra tremuit'. Viginti duo currebant et mille ducenti Istoria Theodorici Ticinensis regis et Alboin 8 Cum iam a Domini incarnatione anni quinginti et septua ginta septem essent evoluti, Theodoricus Ticinensis civitatis rex, qui in Liguria eo tempore regnabat, vir nobilis et prudens, magnis ingeniis plenus, cepit calide cogitare, qualiter Alboin civitatis Verone regem et aliarum civitatum et locorum in Panonia existentium dominatorem de Italie finibus penitus posset expelere et terram suam sub eius iugo universam ponere; qui Theodoricus exercitum magnum et infinitum virorum bellicorum quocumque modo valuit congregavit. Et dum hec in Ticinensi civitate agerentur, similiter 10 Alboin, non tamquam timidus et pavidus, sed tamquam vir" summe audacie 2, indefinitam multitudinem militum et peditum et *f. 45b. *virorum bellicorum coadunavit. Erat quippe vir piissimus 13, in religione catholicus, in pauperes piissimus, in bellicis armis potentissimus, vigiliis et orationibus in tantum studens, ut plus supplicationibus ad Deum profusis quam armis bellicis in 14 1) Die folgenden Verse über das Erdbeben von Weihnachten 1222, welche hier so plötzlich zwischen den Fabelgeschichten erscheinen, hat Huillard - Bréholles S. VI, Waitz in dieser Zeitschrift IV, 31 f. mitgetheilt. In den Ann. Plac. p. 438 hat Codagn. noch andere Verse über dasselbe Erdbeben. 2) Dieses Kapitel hat der Autor des Liber de temporibus Reginus in das 66. Kapitel seines Werkes wörtlich aufgenommen f. 29. 30. Ich gebe seine Varianten mit E. bezeichnet an. 3) 'Alboini regis Veronensis civitatis' E. 4) 'quingenti' E. 5) 'callide' immer E. 6) 'Pannonia' immer E. 7) 'Ytalia' E (immer mit Y). 8) 'posset penitus expellere' E. 9) 'ag. civ.' E. 10) 'Alboin audiens ea que a Theodorico agenbantur (so!) similiter' E. 11) Fehlt E. 12) 'audatie' E. 13) 'et' fügt E hinzu. 14) 'regione' Hs. onbar Cosf app Is ex uer 12 4 4 iuriam puniret'. Predictus vero Theodoricus quod proposuerat 1) Diese Stelle von 'Erat quippe' an ist mit Ausnahme weniger Worte aus Pauli Hist. Lang. II, 3 abgeschrieben, der dasselbe von Narses sagt. 2) 'fidem' E. 3) 'versus' E. 4) Fehlt E. 5) 'in intell.' E. 6) 'oviam' E. 7) So auch oben f. 44d, unten f. 54a u. s. w. Hs., anderswo hat freilich auch die Pariser Hs. 'fixit'; 'fixit sua temptoria E. 8) 'stetisset' E.; 'stet. sic' Hs. 9) 'cu ciuibus' beide Hss.; aber 'Verone cum civ.' E. 10) 'esse cum eis' fehlt E., der Schreiber sprang von dem ersten 'cum eis' zum folgenden über. 11) Habe ich ergänzt, fehlt 13) 'modo' E. 14) 'for16) 'vester' E. 17) 'noster' E. 20) 'ad sua rediit castra' E., 21) 'consilio' E. immer. 22) 'bel24) 'sapientium' E. 25) 'queque' E. 28) 'perdicturum' E. 29) 'forte' E. in der Hs. 12) 'ingeniosi subdoli' E. |