صور الصفحة
PDF
النشر الإلكتروني

1 Otterbach, westlich bei Amorbach. 2 Giffigheim bei Pülfringen im Amt Gerlachsheim.

25. Die Gemeinde Külsheim bezeugt, daß Heinrich Gansweide seine Ansprüche auf eine Wiese bei Dörlesberg zu Gunsten des Klosters Bronnbach aufgegeben habe. 25. Juli 1299.

Nos. . advocatus, scabini ceterique cives vniversitatis in Kulsheim omnibus hanc litteram inspecturis volumus esse notum, quod cum Rukerus quondam de Huntheim 1 ob anime sue remedium et salutem venerabili domno. . abbati et conventui in Brunnebach pratum suum, dictum di holderswise, situm in Turlichesbur, donaverit et contulerit libere perpetuo possidendum, super quo Heinricus dictus Gansweide concitatus aliquid iuris sibi conpetere credens predictos domnum . . abbatem et conventum in possessione prati predicti sepius impedierit enormiter infestando, prenominatus Heinricus dictus Gansweide coadunata manu uxoris sue propter remedium animarum suarum omni juri seu inpeticioni, que sibi in predicto prato conpetere credebat, ore, manu et calamo renuntians, ut wlgariter est conswetum, a se penitus abdicando, predictos domnum. . abbatem et conventum mittens in perpetuam atque proprietariam possessionem prati. In cuius rei testimonium sigillum universitatis nostre sub annotatione testium subscriptorum presentibus est appensum. testes sunt C. miles de Kanninberg, C. advocatus de Nuwenkirchen 2, Heinricus Nidecker advocatus in Kulsheim, Dithmarus inme steinech, Arnolt Birser et alii quam plures fide digni. Datum anno domini Mo. cc. xco. Ixo., decimo kl. Augusti, in die beati Jacobi apostoli.

Rundes Siegel in grauem Wachs mit dem Bruftbilde eines Bischofs auf einem Poftament, der mit der Rechten schwört, mit der Linken das Evangelium emporhebt. Umschrift: + SIGILLVM OPIDI. IN. KVLLISHEIM.

Da der Fruchthalm, mit und ohne Aehre (calamus, stipula, festuca), den Bau und Ertrag des Bodens bezeichnet, so war, besonders in den Ländern des fränkischen Rechtes, die Uebergabe des Halmes vor Gericht ein Sinnbild der vollzogenen Veräußerung 1) von gebauten Grundstücken, 2) deren Naturalertrag, wie in obiger Urkunde, 3) deren Geldrenten, wie bei Häusern u. dgl. Die Uebergabe des Halmes bezeichnete dasjenige, was der Uebergebende besaß oder ansprach, jedenfalls aber mußte die Sache ein bauliches oder urbares Grundftück seyn, daher konnte mit dem Halme auch der Anspruch auf Nußnießung übergeben werden, weshalb diese Handlung auch bei Verzichten auf Grund und Boden vorkommt.

Ich feße einige Beispiele aus Straßburger Urkunden her. Von 1332. H. civis et K. ejus uxor manu choadunata vendiderunt curiam cum ejus domo, orto, edificiis, amplitudine et juribus universis ... Transtulerunt dicti venditores pro se et eorum heredibus universis per porrectionem calami, ut est

moris, in prefatum emptorem presentem ac sibi et eius heredibus universis recipientem omne jus, possessionem, proprietatem et dominium vel quasi, que ipsis venditoribus in curia et ejus edificiis prescriptis competebant aut competere poterant modo quovis. Cop.-Buch des Münsters f. 8. In diesem Beispiele ist Form und Inhalt dieser Rechtshandlung vollständig ausgedrückt, in andern Urk. wird die Sache kurz durch die Formel „mit Hand und Halm“ berührt. Beispiel einer Hausrente v. 1321. ibid. f. 12. H. vendidit et resignavit libere redditus annuos decem solidorum super domo et area. transtulit etiam pro se et ejus heredibus quibuscunque per porrectionem calami, ut est moris, in prefatum emptorem presentem et recipientem omne jus, possessionem, proprietatem et dominium vel quasi, que sibi in dictis redditibus competebant, aut competere poterant modo quovis. S. auch Urk.-Buch v. Otterberg v. Nemling und Frey. S. 212. Dieser Gebrauch ist römischen Ursprungs.

Für das nicht angebaute Grundstück war die eigentliche Formel Wasen und Zweig, nämlich für Wiesen und Wald und deren ungebauten Ertrag Gras und Holz. Was vorübergehend nicht gebaut wurde, hieß incultum, wie 3. B. die Brache. Folgende Stelle macht die drei Unterschiede deutlich. Cop. Buch v. Salem 2, 361. Urk. v. 1301. cultis et incultis (d. i. Baufeld und Brache), et generaliter omnibus, quod vulgo dicitur ze wasen und ze zwige (d. i. Wiesen und Wald oder Gebüsch).

1 im Amt Tauberbischofsheim. 2 Neunkirchen bei Miltenberg.

26. Das Kloster Amorbach verkauft eine Korngült zu Dörlesberg an Bronnbach. 7. Dez. 1299.

Nos Fridericus abbas totusque conventus monasterii in Ammirbach, ordinis sancti Benedicti, omnibus presentium inspectoribus publice profitemur, quod nos de unanimi consensu et voluntate omnium nostrum vendidimus domino . . abbati et conventui monasterii sancte Marie in Brunnebach redditus quatuor maltrorum siliginis annuos pro duodecim libris hallensium pecunie numerate super bonis in Turlichsbůr, que colunt et inhabitant C. filius Heinrici apud cymiterium et Heinricus dictus in curia, recipiendos perpetuo singulis annis iure proprietario, prout eos actenus libere recepimus et quiete, quam vero supradictam summam pecunie profitemur ab ipsis integre recepisse atque in usus nostri monasterii expendisse. promittimus et supradictis domino. . abbati et conventui warandiam de predictis redditibus iure et modo debito faciendam. In cuius rei testimonium, argumentum evidens et munimen sigilla nostra abbatis et conventus presentibus sunt appensa. Datum et actum anno domini M. cc. xc°. nono in crastino Nicholai episcopi et confessoris.

Zwei parabolische Siegel in braunem Wachs: 1) stehender Abt mit dem Stabe und dem Evangelienbuch, Umschrift: (F)RIDERICVS. DI. GRA. ABBAS. ECCLIE. AMORB 2) stehende Maria mit dem Lilienstabe und dem Zeitschrift, IV. 28

Jesuskinde auf dem Arm. Umschr.: † S. CONVENTVS. IN. AMORBACH. Dieser Friderich I war Abt zu Amorbach von 1298 bis 1307. Gropp l. 1. p. 87. Göbhardt S. 330. berührt den Inhalt dieser Urkunde.

Mone.

Urkundenarchiv des Klosters Rechenshofen.

(Fortseßung.)

Folgen nun Urkunden aus dem Copialbuche. 13. Jahrh. :

16. Jul.

[ocr errors]

1245. Albertus de Lomerfsheim, canonicus maioris ecclesie in Spira et plebanus in minori Sachfsenheim, ne videatur aut iudicetur a quoquam sorores Corone sancte Marie indebite grauare super decimis noualium in Rechenzhouen, que dicuntur ad ecclesiam in Sachsenheim pertinere, propter dominum nostrum J. Ch. et ob reuerenciam matris eius v. Marie, et propter preces dilecti sui, decani ecclesie sancte Trinitatis in Spira, ob amorem quoque domini Belreini fundatoris dicti monasterii et cognati sui, renunciat omni juri, quod habet vel videtur habere in eisdem decimis diebus omnibus vite sue, maxime quia nullus vmquam antecessorum suorum quicquam juris habuit in eisdem. XVII. kal. Aug. Sig. maioris ecclesie et sancte Trinitatis, quia proprio sigillo caret. p. 1.

[ocr errors]
[ocr errors]

1254. -26. Aug. Alexander (IV) episcopus, cum nobilis vir Berchtoldus de Wizenstein ius patronatus, quod habebat in ecclesia de Haselach monasterio Corone sancte Marie, quod est nouella plantacio, prout spectabat ad eum, electi et capituli Spirensis, necnon et archidiaconi loci ad hoc accedente consensu, pia et prouida liberalitate duxerit concedendum, prout in litteris inde confectis dicitur plenius contineri, supplicationibus abbatisse et conuentus inclinatus, concessionem huiusmodi, sicut pie ac prouide facta est, ratam et gratam habens, auctoritate apostolica confirmat et scripti patrocinio conmunit. Anagnie, VII Kal. Septembris, pontif. Alex. anno primo. (p. 42.)

1254.30. Sept.

Alexander (Iv), quod electus et capitulum Spir. attendentes, sorores monasterii Corone sancte Marie, defectum rerum temporalium sustinere, ipsis concesserunt, vt ecclesie de Haselach, Spir. dioc., in qua ius patronatus habet monasterium, cedente vel decedente ipsius rectore possint possessionem eis irrequisitis in

gredi et illam in vsus proprios retinere, sustentacione congrua de prouentibus eiusdem ecclesie reseruata perpetuo vicario, earum supplicationibus inclinatus, quod ab eisdem electo et capitulo pie ac prouide factum est in hac parte, ratum et gratum habens, id auctoritate apostolica confirmat et scripti patrocinio conmunit. Anagnie, 11. Kal. Octobris, pontif. sui anno primo. (p. 43.)

--

1255. 23. Apr.

[ocr errors]

Dominus Bertoldus, nobilis aduocatus de Wizenstein omnia bona sua, ad ipsum pertinencia in villis et marcha Haselach, videlicet in agris cultis et incultis, pratis, vineis, siluis, pascuis, aduocaciis, decimis, censibus, et nichilominus, quod vulgo dicitur gesucht vnd vngesucht, et quartam partem marchie (hominibus dumtaxat exceptis, quos habuit in predictis villis), cum jure patronatus ecclesie de Haselach priorisse et conuentui de Rechenzhouen vendidit pro quadringentis libris hall. quoad ius proprietatis liberaliter et absolute, prout ad ipsum spectabat, ita, quod cum eodem jure, quo ipse et progenitores dicta bona cum vniuersis superius notatis possederant ab antiquo, eciam domine prelibate liberaliter et quiete debeant in perpetuum possidere, renuncians expresse omni iuri et excepcioni qualicumque. Sigillis dom. Vl. comitis de Wirtenberg 1, G. comitis de Kalwe 2, E. et O. de Eberstein 3, Cunradi comitis de Veihingen *, G. nobilis de Nifen 5, VI. de Steine 6, Rudolffi de Rossewac vocati de Vsenberg 7, et dicti domini Bertoldi. dicte vero priorissa et conuentus, quia sigillum proprium non habuerunt, contente sunt Gotfridi abbatis de Mulbrunnen. Quorum instrumentorum ex consensu mutuo parcium vnum in Mulenbrunnen est repositum, alterum vero in Alba est fideliter reseruatum. Testes: Gotfridus abbas de Mulbrunnen, Bertoldus quondam abbas 9, Wernherus decanus maioris ecclesie Spiren., Conradus prepositus sancti Widonis, Adeluolcus prepositus sancte trinitatis, Otto de Brussella 10, canonici Spiren., dominus Vlricus nobilis de Steine, dom. Conradus de Lomerschein, Gerlacus et H. fratres de Nieuern 11, Heinricus et G. de Entzeberg 12, Hageno de Dalhein 13, Gebehardus de Salmeshein 14. Georii martiris. p. 46.

e

[ocr errors]

2 Gotfried, Graf

[ocr errors]

1 Ulrich mit dem Daumen“. Stälin II, 497. v. Calw, der leßte der Calw. Hauptlinie. Stälin II, 372, 387. — 3 Otto I, Eberhard IV. Zeitschr. I, 99, 244. 4 Stälin II, 367, 387. Zeitschr. I, 237, 375. Sattler, I, 203. 5 Gotfried v. Neifen. Stälin II, 571 flg., 585. 6 Diesen Ulrich v. Stein haben wir schon Zeitschr. I, 230 und 254 flg. kennen gelernt. Einer Mittheilung des Herrn Conrektors Dr. Pfaff in Eßlingen zufolge gehört derselbe nicht zu dem Geschlechte der

Edeln v. Stein vom Rechtenstein, da fein Siegel (3. 1, 255) mit dem dieser Stein, welche 3 horizontal über einander stehende sog. Wolfsangeln in ihrem Wappen führen, nicht übereinstimmt. In den so eben genannten Urkunden, wie in der vorstehenden und der folgenden von 1258, sowie in dem Freiheitsbriefe des Markgr. Rudolf I von Baden für das Kloster Maulbronn v. 1258 wegen Zoll- und Ungeldbefreiung deffelben zu Pforzheim, in welcher dieser Ulrich Edler von Steine ebenfalls unter den Zeugen erscheint, kommt er immer fast mit denselben Adeligen vor, so daß er wohl eher dem Geschlechte angehörte, welches in Stein, im Amte Bretten, eine Burg hatte, wo auch in der Kirche noch ein Grabstein eines Herrn v. Stein stehen foll, oder den Stein zu Steinegg, wo ebenfalls eine Burg ftand, von welchen nur Spuren vorhanden sind. Da es so viele Geschlechter gab, die sich von dem Steine, ihrer Burg, nannten, und fich wohl nicht unter einen Hut bringen laffen, so wird es oft schwer zu entscheiden seyn, wohin die einzeln Vorkommenden gehören. So finden wir von diesen Stein auf Burg Bromburg (f. unten Urk. v. 13. Febr. 1284, Anm. 7, und Ober-Dewisheim). (Klunz. 3g. IV, 32.) 7 Zeitschr. I, 251. 8 Herren-Alb. 9 Berthold I scheint also refignirt zu haben. 10 Zeitschr. I, 240. 11 Zeitschr. I, 108. 13 Thalheim an der Schoßach im O. A. Heilbronn. Das Stammschloß der v. Thalheim ist abgegangen. - 14 Wahrscheinlich unrichtig für Sarweshein-Sersheim im O.A. Vaihingen, welches früher den v. Sachsenheim gehörte. Vgl. II, 238. Anm. 5.

[ocr errors]

12 Zeitschr. I, 357.

14. Apr*.

-4

[ocr errors]

1257. Cum super tercia parte decime in Lochikein inter abbatem et conuentum de Mulenbrunne ex vna parte et dominam Itam, relictam quondam sculteti de Besenckein 2 et Cunradum, suum generum de Grůnigen 3, vocatum Sůmberin, ex altera questionis et litis altercacio longo tempore verteretur, diebus placitis ad dirimendam ipsam litem plurimis constitutis et quibusdam eciam observatis, tandem vltimo in hos viros et arbitros ydoneos et discretos, videlicet H. decanum de Nieuern 4 et decanum de Besenckein, fuit a partibus fideliter compromissum, sicut de plena ratihabicione in arbitrium compromitti solet arbitrorum constitutorum ita, quod quicquid ipsi duo ad decidendam ipsam litem et composicionem amicabilem, vel secundum viam iusticie faciendam dicerent, obseruandum, inuiolabiliter teneretur a partibus hinc inde. Dicti vero arbitri pacis et concordie zelatores litem huiusmodi funditus in hunc modum amicabiliter deciderunt, videlicet quod predictus Cunradus nomine memorate Ite ac omnium heredum ipsorum renunciauit publice toti juri et omni nichilominus actioni, quod ipsi habebant in tercia parte decime memorate vel habere quocumque tytulo videbantur, aut esset eorum legittime successura posteritas in posterum habitura, offerens ipsum jus eorum et actionem per manus predicti domni decani de Nieuern in sollempnem donacionem virgini gloriose Marie in Mulenbrunn super altare ipsius monasterii

« السابقةمتابعة »