184. b)

Öfversättning.

B. 4. 153.

I nampn the heligha aathskelilegha trefaalloghet JOHANNES medh gudhz naadhe swea konungher allom gwdh wenom nærwarandhe breff see heller höra helsa eewerdheligha i gudhi Aff worom förstha förfadhers broth ær allom ingiffwidh ath mans mynne er ostadukth och förgængelighet wthan the thingh ther skee vardha förstærkth medh breffs odhödheligha bewisningh Ty görom wij kwnnokth saa kommaskulandhe som thom nw æro ath aa vorom krönilse dagh vnthom wij och gaaffwom verddoghom fadher her benkth i skara och allom biiskopom i wora rike al thera godz och æghadhela kyrkionne thil lydher medh alla thil lydhe quitte frii och alstinges odelactighe aff allom konungxlighom vthskyldhom och hwad saker ther falla kwnna aa theres grundh klærcheriidhet æller thera landhboo skolo gansligha thilhöra biskopenom i bothamaalom och saköres och warith saa ath nogher dyrffwes them vora skæligha ynnesth eller skikkilse förkrænkia skal han ey vnwika wora konungxliga hempdh Giffwith aarom epther gwdhz byrdh MCC paa thet XIX thet tredia aar i waara rikes besithningh.

185.

I 220.

Riseberg.

Konung JOHANS gåfvobref til Nunnorna i Riseberga kloster på hemman i Sveabod, hvilka Jarlen BIRGER och efter honom Herr ULF af Konungen innehaft.

A. 3. n. 1: 3.

In nomine sanote & indiuidue trinitatis. JOHANNES dei gracia rex sweorum. vniuersis christi fidelibus presens scriptum uisuris uel audituris salutem in perpetuum. Ne res gestas aboleat processus temporum confirmare debet eas perhennis uiuacítas litterarum. Nouerit ergo tam presentium etas quam futurorum posteritas. quod possessiones nostras in sueaboth quas byrherus dux bone memorie & dominus vlf postea a nobis habuit sanctimonialibus de rýsabyerhya in remissionem peccatorum nostorum & parentum nostrorum contulimus cum appendicijs omnibus in perpetuum possidendas. Quicumque igitur hoc donum tam racionabiliter institutum odij uel inuidie stimulis agitatus cassare presumserit diuina pariter & nostra perplectendum se nouerit ulcione. Huius autem donacionis testes sunt dominus dux & wallerius archyepiscopus & dominus karolus episcopus & dominus olauus episcopus & dominus vlf & dominus Benedictus filius dominj magnj & dominus dan stabularius & alij discreti quos mora est ad presens enarrare. Datum autem in rysabyerh. anno ab incarnacione domini. M°. CC°. XX°. Anno regni nostri IIII:to Amen, På frånsidan: littera de Sweabodh.

Sigillet bortfallet.

186.

1220 d. 3 Nov.

Lateran.

Påfv. HONORIUS III. till Konung JONHAN; klagomål öfver verldsliga maktens ingrepp uti Andeliga ärender.

Honorivs Papa Tertivs. Illustri Regi Svetiæ.

K. c. 170.

Vt potentibus huius sæculi Dominus in Ecclesiis & rebus Ecclesiasticis, quæ sibi speciali titulo sunt ascriptæ, omnem omnino interdiceret potestatem. Ozam pro eo quod Arcæ fæderis, sanctam Ecclesiam præsignanti, manum apposuit, vt inclinatam sustentaret eandem grauiter mox percussit; ostendens quantam velit Ecclesiæ reuerentiam exhiberi, dum eum qui Arcam, quæ figura erat Ecclesiæ, non vt deprimeret, sed attolleret, tetigit ex eo solummodo, quod ad huiusmodi ministerium non erat addictus, acriter sic puniuit. Vnde tacti sumus dolore cordis intrinsecus, quod sicut ad audientiam nostram peruenit, tu & Principes & Magnates tui hæc minime attendentes, Ecclesias & res Ecclesiasticas nimis irreuerenter inuito Domino contrectatis, dum inter alia quibus grauatis easdem, quoties Ecclesiam Cathedralem vacare contingit, vos bonis vacantis Ecclesiæ nimis reprehensibiliter apprehensis, Capitulum ad quod electio pertinet successoris, ad electionem procedere non sinentes, contra Canonicas sanctiones quem vultis intruditis in Ecclesiam viduatam dando intruso annulum & baculum Pastoralem. Quidam etiam Sæculares Iudices sacros Canones contemnentes in contrahendis & dirimendis matrimonijs, & in aliis quam pluribus, ius Episcopale sibi damnabiliter vsurpantes, Ecclesias Præsbyteris dant & auferunt quando volunt, nec attendentes quod seruus suo Domino stat & cadit, Clericos sua iudicia subire compellunt. Nos igitur tam depressionem Ecclesiasticæ libertatis, quam animarum pericula ex his euenientia manifeste debito fauore zelantes, Celsitudinem Regiam rogamus, monemus, & hortamur attente, quatenus prudenter attendens, quod honor Regis est, vt iustitiam diligat, quæ se diligit & dirigit diligentes, non solum ipse ab huiusmodi abusibus prorsus abstineas, verum etiam quoslibet tibi subditos, tradita tibi calitus potestate abstinere compellas te ac alios ab occupandis bonis Ecclesiasticis cohibendo, & permittendo electiones vacantibus Ecclesiis libere celebrari, & alias personas Ecclesiasticas seruando in omnimoda libertate, ita quod offensam redimas præcedentem, & in gratiam te aduehas potiorem, ac nos mansuetudinem Regiam possimus merito commendare. Datum Lateran. III. Nonas Nouembr. anno quinto,

Sv. Dipl.

27

187

1220 d. 3 Nov.

Lateran.

Påfv. HONORIUS III. till Biskopen i Skara, rörande Prester, hvilka, undandragande sig botgöring i kloster för de dråp som med uppsåt eller våda af dem begingos, bortlade den Andeliga drägten och trädde i äktenskap.

F. 1: 47. An. 5. Ep. 156.

Honorius Episcopus Servus Servorum Dei. Venerabili Fratri. . . Episcopo Scarensi. Salutem &c.

Audivimus quod quidam Clerici tue Diocesis in Sacris ordinibus constituti, qui aliquando sive sponte, sive casu homicidii crimen incurrant, mox abiecto habitu clericali palam de facto ducunt uxores, et in apostasia dampnabiliter gloriantes, jactant se magis quam antea florere temporalium ubertate, non attendendo, quod nichil est infelicius felicitate peccantum. Ne igitur tales de sua valeant malitia gloriari cum licet ordinis executio ammittatur caracter tamen remaneat Fraternitati tue per apostolica scripta mandamus, quatenus hujusmodi homicidas ad agendum penitentiam in aliquibus Monasteriis servato habitu clericali monitione premissa per censuram ecclesiasticam appellatione remota compellas. Datum Laterani III. Nonas Novembris, Pontificatus nostri anno Quinto.

188.

1220 d. 3 Nov.

Lateran.

Påfv. HONORIUS III. till Biskopen i Skara, om rättandet af ett missbruk, att männer, hvilkas hustrur begått otrohet, ansågo sig derigenom fria från äktenskapsförbindelsen och berättigade att ingå en ny. F. 1: 49. An. 5. Ep. 159.

Honorius &c. Eidem.

Audivimus, quod nonnulli tue Diocesis, quibus est pro ratione voluntas propriis affectibus circumventi, si quando eorum uxores adulterium diabolo suggerente committunt, usque adeo se credunt a vinculo matrimonii absolutos, quod eisdem viventibus alias quasi licite superducunt. Quia vero error cui non resistitur videtur quodammodo approbari ne aliorum culpam tuam efficere videaris, Fraternitati tue per apostolica scripta mandamus, quatenus abusum hujusmodi de Diocesi tua studeas penitus abolere. Abusores per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescendo. Datum Laterani III. Nonas Novembris, Pontificatus nostri Anno Quinto.

189.

1220 d. 3 Nov.

Lateran.

Påfv. HONORIUS III:s Bekräftelse för Biskopen i Skara och hans efterträdare på den tionde som, både i följe af Canoniska lagen och enligt särskilt åtagande, under namn af hufvudtionde, till honom utgjordes.

F. 1: 51. An. 5. Ep. 161.

Honorius &c. Eidem.

Iustis petentium &c. usque complere. Ea propter Venerabilis in Christo frater Episcope tuis justis precibus grato concurrentes assensu, decimas in quibus Parrochiani tui secundum Canonicas Sanctiones tibi tenentur, et aliam decimam que dicitur Capitalis, ad quam solvendam se voto voluntarie obligarunt sicut eas juste ac pacifice obtines, tibi et per te successoribus tuis auctoritate apostolica confirmamus, et presentis scripti patrocinio communimus. Nulli ergo &c. nostre confirmationis infringere. Si quis autem Datum Laterani III Nonas Novembris, Pontificatus nostri Anno Quinto.

&c.

Påfv. HONORIUS III:s Befallning till Presterskapet i Skara stift, att utan öfverklagad gensträfvighet erlägga till Biskopen hans vanliga inkomster.

F. 1: 54. An. 5. Ep. 164.

Honorius &c. Dilectis Filiis Vniversis Ecclesiarum Prelatis per Scarensem Diocesin constitutis. Salutem &c..

Ne

Ut ex debito nobis meritum videremini comparare procurationes et alia, in quibus Venerabili Fratri nostro... Episcopo Scarensi tenemini usque adeo libenter debereris exolvere, ut ex ipso affectu vos aliquid effectui adicere probareris cum affectus hominum maxime mereri soleant, et etiam demereri. Vnde non sine causa miramur, quod sicut idem Episcopus exposuit coram Nobis vos eidem in procurationibus exhibendis nimis difficiles exhibetis, quin etiam quidam vestrum eas sibi reddere contradicunt. igitur rem et meritum ammittatis si debitum exolvatis inviti, Vniversitatem vestram monemus attente per apostolica scripta firmiter precipiendo mandantes, quatenus procurationes et alia sibi debita sine difficultate qualibet exolvatis. Alioquin sententiam, quam idem propter hoc rationabiliter tulelerit in rebelles, ratam habebimus, et faciemus auctore Domino inviolabiliter observari. Datum Laterani III. Nonas Novembris, Pontificatus nostri Anno Quinto.

212

191.

1220 d. 4 Nov.

Lateran.

Påfv. HONORIUS III:s bekräftelse af Konung JOHANS åt Biskopen i Skara och Rikets öfriga Biskopar förunnade friheter.

A. 7. a. 1: 2. *)

HONORIUS episcopus seruus. seruorum dei. Venerabili fratri. Episcopo scarensi. Salutem & Apostolicam benedictionem. Cum a nobis petitur. quod. iustum est & honestum Tam vigor equitatis quam ordo exigit rationis. vt id per sollicitudinem officij nostri ad debitum perducatur effectum. Ea propter venerabilis jn christo frater Tuis iustis postulacionibus gratum jmpercientes assensum. libertates possessionum et jmmunitates ac alia que karissimus jn christo filius noster. J. jllustris rex swecie. ecclesie tue liberalj contulit pietate. prout jn ipsius litteris plenius continetur. sicut ea omnia iuste ac pacifice optines. tibi et per te successoribus tuis. auctoritate apostolica confirmamus. et presentis scripti patrocinio communimus. Ad maiorem autem rei euidenciam tenorem literarum ipsarum presentibus duximus jnserendum. qui est talis. In nomine sancte et jndiuidue trinitatis. JOHANNES &c. se ofvanföre N:o 184.

Nullj ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostre confirmationis jnfringere vel ej ausu temerario contraire. Si quis Autem hoc attemptare presumpserit. jndignationem omnipotentis dej et beatorum petrj & paulj apostolorum eius se nouerit jncursurum. Datum Laterani II. Nonas Nouembris. Pontificatus nostri anno quinto.

På frånsidan med nyare stil: Påfwe Honorij Vidimus och Confirmation opå Konungh Johan Mildes bref gifwet Bisp Berge i Skara Anno &c. 1219.

192.

1220 d. 4 Nov.

Lateran.

Påfv. HONORIUS III:s tillstånd för Biskopen i Skara att, med undantag af svårare brott, gifva aflösning åt personer, hvilka kunde underlåta skyldigheten att söka densamma i Rom. F. 148. An. 5. Ep. 157.

Honorius Episcopus Servus Servorum Dei. Venerabili Fratri... Episcopo

Scarensi. Salutem &c.

Cum sicut in nostra proposuisti presentia constitutus, nonnulli tue Diocesis in canonem late sententie incidentes, propter quod essent ad sedem apostolicam destinandi secundum canonicas sanctiones dum considerant difficultatem laboris, et viarum discrimina negligant absolutionis beneficium

*) Utur en i Skara d. 7 Maj 1377 bevittnad afskrift.