penitenciis relaxare valeant auctoritate dei omnipotentis & beatorum martirum laurencii & Erici, vobis concedimus &c. och vidare till Datum hanahulm, anno domini. M°. ducentesimo. LXXX°Io. sexto nonas octobris. Nederst på vecket och med annan hand: jstam litteram procuraui Ego frater israel a domino jacobo archiepiscopo vpsalensi. & habet vigorem. licet frater Gerhardus aliquando prior siktunensis, ex incautela abruperit sigillum. vnde seruetur inter priuilegia.

På frånsidan: Valet secundum forum consciencie, & non secundum forum contencionis.
Sigillremsan är qvar.

Påfv. MARTINUS IV:s Tillstånd för Kon. MAGNUs att så ofta som behagas välja sig en särskilt
prest till skriftefader.
K. c. 189.

Martinus Papa Qvartvs Charissimo In Christo Filio Magno Regi
Suueorum illustri.

Quanto personam tuam maiori prosequimur abundantia caritatis, tanto liberalius votis tuis libenter annuimus in his potissime, quæ proficiunt ad salutem. Regis itaque supplicationibus inclinati, auctoritate tibi præsentium indulgemus: ut aliquem idoneum Presbyterum Religiosum vel sæcularem quotiescunque opportunum fuerit tibi eligere valeas Confessorem, qui audita confessione tua tibi auctoritate nostra pro peccatis tuis quæ sibi confiteberis, pœnitentiam salutarem iniungens, super his beneficium debitæ absolutionis impendat: nisi talia fuerint, propter quæ sedes Apostolica sit merito consulenda. Idem quoque vota per te emissa, Hierosolymitan. ac continentiæ voto excepto, hac vice eadem auctoritate commutare valeat in alia opera pietatis, prout animæ tuæ saluti viderit expedire. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostre concessions infringere &c. Datum apud Vrbem veterem X. Calend. decembris anno primo.

736.

1281 d. 29 Dec.

Konung MAGNUS I:s Bref med föreskrifter rörande Öländningarnes Skatt.

K. o. 1: 222.

Omnibus præsentes literas inspecturis Magnus Dei gratia Sweorum Gothorumque rex, salutem in Domino sempiternam. Quoniam tam per nos quam per eos qui circa nos sunt subditis nostris pacem & quietem conve

nit præparare, studendum nobis visum est qualiter his, quibus castra et munitiones nostras committimus, expensas etiam metiamur. Non enim oportet pro voluntate expendentium 1) graves erogationes a subditis expetere, hoc enim simul ad avaritiam impietatemque perducit, sed ex his quæ moderate colligi possunt expensas metiri. Terræ igitur OElandiæ habitatoribus consulere cupientes, quorum jamdudum frequens et gravis nos circumstrepuerat querela ad aurés nostras deducens, nullo certo super hujusmodi eis indulto privilegio, quosdam eorum fugæ latebras quæsivisse, alios fame et inedia afflictos et tristissimam pestem homines invasisse, incursione barbarica forsitan non minorem, sancimus ex præsenti quidem tempore nostro statuto initium capiente, in perpetuum autem valituro, ut quilibet bondo quatuor mensuras hordei quatuordecim pollicum eo modo quo vulgariter dicitur mund, quatuor marchas butiri majoris ponderis OElandiæ hujus, quod dicitur vulgariter bisman, exhibeat annuatim.

Insuper quodlibet collegium dictum Skiplagh octo marchas denariorum exhibeat annuatim, computatis in quolibet solido sedecim denariis ad providendum castro in bobus, ovibus & halec.

Item octo bondones unam plaustratam fœni annuatim, vel octo solidos sedecim denarii denariorum, in quolibet solido is qui foenum recipere pro tempore deputatus contendit plaustratam non esse bonitatís debitæ, aut etiam quantitatis,

Item duo bondones plaustratam lignorum in hyeme & aliam in æstate. His síquidem exhibitis, nihil amplius ab ipsis exigatur nisi ex speciali nostro mandato, quum nos ibidem contigerit personaliter advenire.

Ceterum si quis de præmissis exhibendis in toto vel in parte supersederit, legittime requisitus, exhibito primo in quo solvendo defecerit, tres oras denariorum in pœnam solvat; si omnes de villa tres marchas; si quarta pars provinciæ vulgariter dictæ hærad decem marchas; si dimidia provincia viginti marchas; si tota provincia quadraginta marchas in pœnam reddat; tot sicut præmissum est, denariis in solido computatis. Si quis in supradictis propter defectum aliquem aut illegittimum impedimentum statuto die solvere defecerit, concedimus eidem inducias decem dierum & a poœna sít immunis.

Cogitatio etiam nobis facta est qualiter ibidem judicantes, sententias justas proferant & incorruptas, hoc enim omnino eventurum credimus si Legifer ibidem & Proloqvutores ab omni acceptione pro eis abstineant, & mundas manus Domino nobisque & Legi servantes nullum contingant lucrum, eo excepto quod eis ab antiquo terræ statuto debetur. Hoc igitur sub divina & nostra vindicta præcipientes firmiter observari, injungimus ipsis eadem æquitatis semita versari in caussis minorum & majorum, cujuscumque sint do

1) Troligen: expetentium,

minii, legem nostrumque favorem ad omnem fortitudinem sibi sufficere nullatenus dubitantes. Eorum etiam sententias stare præcipimus omnes in omnibus caussis secularibus, nisi sub alicujus certæ summæ periculo, de qua partes convenerint danda ab eo qui succubuerit, litigantes causam a proloqvutoribus ad Legiferum, a Legifero ibidem ad Legiferum Os-Gothorum aut ad nostram audientiam duxerint deducendam.

Si quis etiam juramentum sibi delatum secundum ipsorum sententiam exhibuerit, quod postea illegittimum fuerit judicatum, jurans a pœna sit immunis, sed judex poenam solvet, quam jurans, si non secundum ipsius definitionem jurasset, solvere debuisset, exhibito denuo a reo in sui defensionem legittimo juramento.

Prohibemus etiam sub omni pœna condigna excedentibus imponenda, nullum ibidem capi aut in castro nostro detineri ob quamcunque caussam, de qua secundum legem patriæ & consvetudinem approbatam poterit se tueri. Volumus etiam & sub obtentu gratiæ nostræ prohibemus, ne quis ab aliquo navigio, aut per terram evectiones aliquas ibidem exigat nisi de mandato nostro speciali, pœna acerbissima per nos transgressoribus imponenda. Si quis autem contenderit juramentum quod exhibuit se secundum delationem et sententiam sui judicis jurasse, cum idem juramentum illegittitimum comprobatum fuerit, hoc per duodecim, qui placito interfuerunt, quum judex dictum juramentum detulit, probabit, in quo si defecerit, ipse reus solvet pœnam illegittimi juramenti. Datum anno Domini MCC octoagesimo primo, quarto kalendas Januarii,

Bisk. HENRICS i Linköping bekräftelse på det till Nydala i testamente gifna gods i Ottamby på
Öland.
D. a. 8: 522. *)

Omnibus ad quos præsentes litteræ pervenerint H. d. g. Lincopensis Episcopus salutem in domino sempiternam. Constare volumus evidenter, quod Dominus H. b. m. quondam præpositus in Olandia, prædium quoddam parvum, quod possedit in Ottamby, ob animæ suæ remedium monasterio Novævallis in Testamento suo contulit, ab ipso monasterio jure perpetuo possidendum. Propter quod sigillum nostrum præsentibus litteris appendi fecimus, ob firmitatem & testimonium præmissorum. Datum Anno Domini M.CC. LXXXII. kal. Januarii,

(L. S.)

*) Efter en vidimation af Bisk. CARL i Linköping; dat. Byarum d. 8 Juli 1323.

Sv. Diplom.

75

738.

1282 d. 10 Mars.

Upsala.

Ransakning inför Dom-Prosten och de äldre af Dom-Capitlet i Upsala rörande en Prestman, hvilken Priorn i Sigtuna återfordrade till klostret.

A. 7. a. 6: 1.

Anno domini. M°.CC°LXXXII. feria 3:a post letare ierusalem coram nobis preposito vpsalensi & senioribus capituli nostri eiusdem comperuit ex parte una dominus prior fratrum predicatorum conuentus siktoniensis & ex alia parte dominus sweno plebanus ecclesie de tighlismoru. Proposuit dictus prior contra dominum. s. quod aliquo tempore frater professus in ipsorum ordine steterit, & per aliquos annos conuersatus quare petiit ipsum sibi restitui vt fugitiuum. Ex aduerso dictus. s. confessus est se in ordine fuisse supradicto, non tamen professum. Et preterea se asseruit a domino Gwidone cardinali per litteras seu instrumentum puplicum absolutum. Ad idem eciam probandum protulit litteras venerabilis patris domini. F. quondam archiepiscopi vpsalensis. Quare non dixisset se dictas litteras cardinalis non posse porrigere in breui tanquam a longe seruatas assignauimus ei diem peremptorium ad prestacionem dictarum litterarum, diem s:ti egidii iam uenturum ad iter uero arripiendum dominicam qua cantatur. Cantate domino. Quia eciam confitebatur se filium sacerdotis & dixit se habere dispensacionem super recepcione ordinum & beneficii cum cura tam domini cardinalis supradicti, quam eciam domini Tukonis quondam arusiensis episcopi. Supranominatum diem egidii assignauimus sibi ad proferendum prefatas dispensaciones Jtem quia dixit se ibi promotum ad ordinem subdiaconatus, & super hoc litteras habere. eiusdem easdem nobis mandauimus supranominato tempore assignari. Preterea quia illius diocesis clericus precepimus nobis litteras dimissorias ostendi, quas idem. s. confessus est eciam se habere. Actum & datum vpsalie anno supradicto.

Med annan hand: Si suenonem seu symonem rufum antiqui dyabuli membrum capiti dimittitis. de filio tamen suo aliquid cum fratribus loquamini. Sigill har derunder icke funnits.

739.

1282 d. 28 Mars.

Konungsberg.

Kon. MAGNUS I:s Förbud för Embetsmän och spannmåls uppbördsmän att af kyrkogods uppbära någon spannmål.

B. 3: 3.

MAGNUS dei gracia sweorum gothorumque Rex omnibus officialibus & sui spannamala collectoribus in Osgocia. dileccionem cum salute Nolumus ymmo eciam prohibemus ne aliquatenus de episcopo uel canonicis aut sa

cerdotibus aut monachis aut eciam aliquibus ecclesiasticis personis quoad bona ecclesiastica ymmo tantum de bonis que forte habent patrimonialibus uel aliquatenus alio modo propriis nostrum spannamala requiratis. Et Si ab aliquibus huiusmodi personis quoad bona ipsius ecclesie ipsum iam sumpseritis. ipsum visis presentibus recommitti faciatis Datum kunnungxbergh Anno domini M°.CC. Octogesimo II. quinto kalend. aprilis.

739 a).

Öfversättning.

G. 1. utur B. 4: 87.

MAGNUS medh gudhz naadh, swea och götha konungher Allom embitzmannom och sins spannamaala takwmannom i östergyllandh ynnesth medh helsa. Viliom wij ey, vthan förbiwdhom ath i nogherledis aff biskopenom Canicom heller clærkiom, heller munkom, heller och aff nogrom kyrkianna hionom aa kyrkianna godzom, vthan thet waare aff thera eghet godhz. medh fadherlica arff heller och annorledis them medh eghendöme thil kommith, esken, heller opbæren naagon waan spannamaala. Kan och saa wara, ath i aff naagra saadhana kyrkiennes personor heller hion för kyrkiennes ægor noghon saadhana kyrkiennes spannamaala vpbwridh haffwen thaa vpbwridh_haffwen antwardhen them honom aather strax j haffwen seeth thetta breff. Giffwidh i konungxbergh Anno d:ni MCCLXXXII. Quinto kalendarum. Aprilis.

MARGARETA CHRISTINEDOTTERS Försäkran det intet klander skall göras å jordabytet med Prosten PETER i Ramstad.

A. 6. a 1: 28.

Omnibus presentes litteras jnspecturis vel audituris. Margareta domine cristine filia salutem jn domino. super commutacione prediorum facta cum domino petro preposito jn ramstæ ab omni jnpeticione et calumpnia quorumlibet eadem commissioni sue reddo libera et exempta. JN huius rei euidenciam. siggillum meum duxi tenore presencium apponendum, Datum & actum anno domini. M.CC.LXXXII° quarta die pasche.

Sigillet bortfallet från den ur brefvet klippta remsan.