XXV. 1 - 6. 1. Dictum est quod quidam latro ad domum cujusdam divitis perrexit intentione furandi, et ascendens tectum, 715 ad fenestram per quam fumus exibat, et si aliquis intus vigilaret, auscultavit. Quod ut dominus domus comperit, suaviter suae uxori ait: Interroga alta voce unde venit mihi iste tam magnus census quem habeo, quam ut rem scias multum labora. 2. Tunc ipsa alta voce ait: Domine, 720 unde tam magnum censum habes, quum nunquam mercator fueris? At ille: Quod Deus donavit hoc serva, et fac inde voluntatem tuam, et non inquiras unde mihi tanta pecunia evenerit. At ipsa, ut sibi injunctum fuerat, magis et magis ut rem sciret instigavit. 3. Demum, quasi coac725 tus precibus uxori suae ait dominus: Vide ne cuiquam secreta nostra detegas. Latro fui. At ipsa ait: Mirum mihi videtur quomodo tam magnum censum latrocinio acquirere potuisti, quod nunquam audivimus clamorem sive aliquam calumniam inde. 4. At ipse ait: Quidam ma730 gister meus carmen me edocuit, quod dicebam quando super tectum ascendebam, et veniens ad fenestram accipiebam radium lunae manu, et carmen meum septies dicebam, scilicet: Saulem! Saulem! Et ita descendebam sine periculo, et quicquid pretiosum inveni in domo corradens 735 sumebam. Hoc facto, iterum ad radium lunae veniebam, et eodem carmine dicto septies cum omnibus in domo sumptis ascendebam, et quod sustuleram ad hospitium deferebam. Tali ingenio hunc quem possideo censum habeo. 5. At mulier ait: Bene fecisti quod mihi talia dixisti, 740 nam quandoque filium habuero, ne pauper degat, hoc carmen docebo. At dominus inquit: Permitte me dormire, quoniam somno aggravatus volo quiescere. Et ut magis deciperet quasi dormiens stertere coepit. 6. Perceptis denique talibus verbis, fur inde gavisus, et dicto septies car745 mine, et sumpto manu radio lunae, laxatis manibus et pedibus per fenestram in domum, faciens sonum magnum, cecidit; et fracto crure et brachio ingemuit. At dominus domus quasi nesciens ait: Tu quis es, qui ita cecidisti? Ad hoc latro: Ego sum ille infelix fur, qui tuis credidi fallacibus verbis. 750 XXIX. 1-6. 1. Recordatus sum verbi, quod audivi de Maymundo pigro. Quidam enim senex quaesivit ab eo, quantum posset comedere. Cui ipse: De cujus prandio? De meo? vel de alterius? At ille: De tuo. Maymundus: Quantum minus possum. 755 2. Senex: Tu modo recordaris verborum cujusdam gulosi, pigri, stulti, garruli et nugigeruli, et quicquid de eo dicitur amplius, in eo invenitur. - Juvenis: Multum placet de illo audire. Quia, quicquid de eo est, derisorium est, et quicquid de ejus factis vel dictis mente retines, eloquere, 760 et habebo pro numere. Senex: 3. Dominus servo suo praecepit quadam nocte ut clauderet domus januam. Ipse desidia pressus surgere non potuit, et ideo dixit quod clausa erat. Mane autem facto, dominus dixit servo: Maymunde, aperi januam. Cui 765 servus: Domine, sciebam quod volebas eam hodie esse apertam, et ideo nolui eam sero claudere. 4. Tunc primum comperit dominus quod propter pigritiam dimiserat, et dixit illi: Surge! Fac opus tuum, quia dies est, et sol jam altus est. Cui servus: Si sol jam altus est, da 770 mihi comedere. Cui dominus: Serve male, vis nocte comedere? Cui servus: Si nox est, permitte me dormire. 5. Item dominus in nocte: Maymunde, surge, et vide utrum pluat an ne. Ipse vero advocavit canem, qui jacebat extra januam, et quum venisset canis, palpabat pedes 775 ejus, quibus inventis siccis domino ait: Domine, non pluit. 6. Item ad eum dominus nocte dixit, an ignis esset in domo. Ipse vero vocato murilego, tentavit si calidus esset, an non; et quum invenisset eum frigidum, ait: Non. 780 Juvenis: Pigritiam ejus audivi, garrulitatem ejus audire cupio. Senex: XXX. 1 - 4. 1. Dictum est quod dominus suus veniebat de foro laetus pro lucro, quia multum lucratus fuerat. Et exivit servus Maymundus contra eundem dominum suum. Quem 785 quum videret dominus timuit, ne aliquos malos rumores, ut mos suus erat, diceret, et dixit: Cave ne dicas rumores malos. 2. Servus: Domine, non dicam rumores malos. Sed canis nostra parvula Pipella mortua est. — Cui dominus: Quomodo mortua est? Cui servus: Mulus 790 noster exterritus fuit, et rupit chamum suum, et dum fugeret sub pedibus suis canem suffocavit. Cui dominus: Quid actum est de mulo? Servus: In puteum cecidit et mor tuus est. erat. 3. Dominus: Quomodo exterritus fuit mulus ? Servus: Filius noster cecidit de solario, ita quod mor795 tuus est, et inde exterritus fuit mulus. Dominus: Quid agit genitrix sua? - Servus: Prae nimio dolore nati mortua est. Dominus: Quis custodit domum? Servus: Nullus, quoniam in cinerem versa est, et quicquid in ea 4. Dominus: Quomodo combusta fuit? Servus: 800 In eadem nocte, qua domina mortua fuit, pedissequa quae vigilabat pro domina oblita fuit candelam in thalamo, et ita combusta fuit domus tota. Dominus: Pedissequa ubi est? Servus: Ipsa volebat ignem extinguere, et cecidit trabes super caput ejus, et mortua est. - Dominus: Tu 805 vero quomodo evasisti, quum tam piger sis? - Servus : Quum viderem pedissequam defunctam effugi. XXXVIII. 1-10. 1. Item, dictum est de Alexandro quod sepultura ejus foret aurea, et in pervio omnibus ad terram posita. Ad quam plurimi convenerunt philosophi, de quibus ait unus: 810 2. Alexander ex auro fecit thesaurum; nunc est conversio, aurum de eo facit thesaurum. 3. Alius: Heri totus non sufficiebat ei mundus. Hodie quatuor solae telae sufficiunt ei ulnae. 4. Alius philosophus: Heri populo imperavit. Hodie 815 populus imperat illi. 820 5. Alius philosophus: Heri multos potuit liberare ex morte. Hodie nec ejus jacula valuit devitare. 6. Alius: Heri ducebat exercitus. Hodie ab illis ducitur sepulturae. 7. Alius: Heri terram premebat. Hodie eadem premitur ipse. 8. Alius philosophus: Heri gentes eum timebant. Hodie vilem eum deputant. 9. Alius: Heri amicos habuit et inimicos. Hodie habet 825 omnes aequales. 10. Sed de triginta duobus philosophis circumstantibus quod quicunque de potentissimo rege dixerit, memoriae longum est reducere. 10. Johannis de Capua Directorium vitae humanae. (ed. Derenbourg.) 1. [= S. 53.] Dicitur quidem fuisse heremitam, cui rex dedit pulchra vestimenta et honorabilia; et videns illa latro quidam apposuit curam furari illa, et nisus est querere argumenta circa hoc. Ivit ad heremitam dicens ei: Obsecro, sancte heremita, 5 nudus et pauper sum; audiens tuam sanctitatem veni de terra longinqua ut tibi ministrem et a te docear. Cui dixit heremita: Volo, fili, ut mecum stes et per noctem moreris. Tumque morans fur ille cum heremita longo tempore administrabat ei fideliter et devote, ita ut crederet in ipsum 10 heremita et confideret de eo. Tradidit itaque heremita in manu furis omnia que erant in domo. Quadam vero die cum ivisset heremita ad civitatem pro suis negociis, surrexit fur et acceptis vestimentis fugit. Cumque rediret heremita ad domum et non inveniret furem nec sua vestimenta, estimavit 15 illum esse furatum vestimenta, et apponens querere illum, direxit suos gressus apud quandam civitatem. Et cum esset in itinere, obviavit duobus hircis silvestribus ad invicem pugnantibus, donec in sanguinis effusionem devenerunt. Quibus cum supervenisset vulpes, cepit lambere sanguinem 20 qui ab eis emanabat; et interposita vulpe ipsis hircis dum pugnarent, in tantum ab eis est oppressa et etiam vulnerata, ut sanguis ab ea emanaret. Ipsa enim pedibus hircorum miserabiliter trita, corruit mortua in terram. Post hec vero apponens heremita curam suam querere 25 furem, pervenit in sero ad quandum civitatem, et hospitatus est in domo cuiusdam mulieris meretricis, cum non invenisset aliud hospicium ubi hospitaretur. Habebat autem hec mulier quandam servientem similiter meretricem, quam deputaverat officio meretricationis hominum, ut exinde ipsa 30 sallaria reciperet. Adamabat autem hec serviens quemdam, nec volebat se dare aliis hominibus. Cumque hec in defectum domine redundaret eo quod non percipiebat ex ea lucrum, nisa est contra amasium illius ut ipsum interficeret. Quadam vero nocte, cum misisset pro suo amasio 35 illa serviens, potavit ipsum multo vino, ita quod arripuit eum sopor et dormiebat fortiter. Et exurgens domina accepit frustum arundinis apertum ex utraque parte, et, eo impleto pulvere mortifero, ivit ad illum dum dormiret, et discooperuit nates eius, ut pulverem intromitteret in anum 40 suum. Et cum inciperet hec agere expiratus est ventus de corpore illius et pulvis est impulsus in ore mulieris, que corruit retrorsum in terra et mortua est, heremita vidente hec omnia. Diluculo vero recessit heremita inde et ivit ad queren45 dum furem, et hospitatus est in domo cuiusdam viri amici sui qui precepit uxori sue dicens: Volo ut honorem conferas huic viro, et ei omnia tribuas necessaria, quoniam [socii] mei me invitaverunt nec potero venire in hac nocte; et abiit vir. Adamabat autem uxorem vir quidam, eratque 50 lena mulier quedam, uxor barbitonsoris, vicina eius. Dixit mulier uxori barbitonsoris quod iret et vocaret sibi amasium suum ut veniret nocte illa, quoniam vir eius non erat in domo, et sibi diceret quod esset in ostio domus donec ei intrare preciperet. Fecit itaque uxor barbitonsoris, sicut ei 55 constituerat mulier, et veniens ille stabat in ostio donec ei intrare diceretur usque at noctem. Interim vero supervenit paterfamilias, qui cum [eum] videret in ostio sue domus, cum etiam ipsum suspectum haberet erga uxorem suam, acriter alligans eam ad columnam domus ivit dormitum. 60 Cumque traheret ibi moram amasius mulieris, misit ad eam lenam uxorem barbitonsoris, que accedens ad eam, dixit ei: Quid vis ut faciat vir ille cum te dium sit ei in ostio expectare? Cui respondit: Rogo te ut mihi conferas hanc gratiam ut absolvas me hinc et te liges in meo loco, donec 65 vadam et tractabo in meo loco cum eo et revertar festinanter. Et fecit ita et ligavit se uxor barbitonsoris loco mulieris, donec rediret ab amasio suo. Interim vero excitatus paterfamilias de suo sompno, vocavit uxorem suam; at uxor barbitonsoris non respondebat, ne forte eam cognosceret. 70 Ille vero, cum multotiens vocaret ipsam et responsum non daret ei, provocatus ira surrexit, et ivit ad eam et amputavit ei nasum, dicens ei: Affer tuum nasum in exenium amasio tuo. Cumque rediret mulier ab amasio suo, vidit quod 75 accidit sue socie, uxori barbitonsoris, et absolvens illam ligavit se loco suo et uxor barbitonsoris abiit in viam suam, heremita vidente hec omnia. Et meditata est uxor patris |