Non tepidum ad solem pennas in littore pandunt Dilectæ Thetidi alcyones1, non ore solutos Immundi meminere sues jactare maniplos :
At nebulæ magis ima petunt, campoque recumbunt; Solis et occasum servans de culmine summo Nequidquam seros exercet noctua cantus. Apparet liquido sublimis in aere Nisus 2, Et pro purpureo pœnas dat Scylla capillo; Quacumque illa levem fugiens secat æthera pennis, Ecce inimicus atrox magno stridore per auras Insequitur Nisus; quà se fert Nisus ad auras, Illa levem fugiens raptim secat æthera pennis. Tum liquidas corvi presso ter gutture voces Aut quater ingeminant; et sæpè cubilibus altis, Nescio quâ præter solitum dulcedine læti, Inter se foliis strepitant; juvat, imbribus actis, Progeniem parvam dulcesque revisere nidos. Haud equidem credo quia sit divinitus illis Ingenium, aut rerum fato prudentia major: Verùm, ubi tempestas et cœli mobilis humor Mutavere vias, et Jupiter uvidus Austris
Denset, erant quæ rara modò, et quæ densa, relaxat, Vertuntur species animorum, et pectora motus Nunc alios, alios dum nubila ventus agebat, Concipiunt : hinc ille avium concentus in agris, Et lætæ pecudes, et ovantes gutture corvi.
Si verò solem ad rapidum lunasque sequentes Ordine respicies, nunquam te crastina fallet Hora, neque insidiis noctis capiere serenæ. Luna revertentes quum primùm colligit ignes,
1. Alcyones. Dicese que miéntras estas aves sacan sus pollitos no hay tempestad en la mar; en este sentido son amadas de Tétis, que es diosa de, las aguas. 2. Nisus. El halcon. 3. Scylla. Por otro nombre
alauda, galerita, cogujada. Véase la not. de la Egloga vi, v. 74.
4. Jupiter uvidus. La region del aire.
5. Luna revertentes. La luna
Si nigrum obscuro comprenderit aera cornu, Maximus agricolis pelagoque parabitur imber. At, si virgineum suffuderit ore ruborem, Ventus erit; vento semper rubet aurea Phœbe. Sin ortu in quarto (namque is certissimus auctor)
Pura, neque obtusis per cœlum cornibus ibit, Totus et ille dies, et qui nascentur ab illo
Exactum ad mensem, pluvià ventisque carebunt,
Votaque servati solvent in littore nautæ
Glauco, et Panopeæ, et Inoo Melicertæ 2.
Sol quoquè et exoriens, et quum se condet in undas,
Signa dabit solem certissima signa sequuntur,
quæ manè refert, et quæ surgentibus astris Ille ubi nascentem maculis variaverit ortum Conditus in nubem, medioque refugerit orbe, Suspecti tibi sint imbres : namque urget ab alto Arboribusque satisque Notus pecorique sinister. Aut ubi sub lucem densa inter nubila sese Diversi erumpent radii, aut ubi pallida surget Tithoni croceum linquens Aurora cubile, Heu! malè tum mites defendet pampinus uvas, Tam multa in tectis crepitans salit horrida grando! Hoc etiam, emenso quum jam decedet Olympo, Profuerit meminisse magis : nam sæpè videmus Ipsius in vultu varios errare colores : Cæruleus pluviam denuntiat, igneus Euros. Sin maculæ incipient rutilo immiscerier igni, Omnia tunc pariter vento nimbisque videbis Fervere: non illâ quisquam me nocte per altum * Ire, neque a terrâ moneat convellere funem. At si, quum referetque diem, condetque relatum, Lucidus orbis erit, frustra terrebere nimbis,
1. Glauco, et Panopeæ. Deidades marinas. En este verso no se eliden las vocales.
2. Inoo Melicerta. Melicerta, hijo de la ninfa Ino.
3. Surgentibus astris. Al de
jarse ver las estrellas cuando el sol se pone.
4. Fervere. Virgilio hace siem. pre breve la penúltima de este in.. finitivo.
5. Per altum. Suple mare.
Et claro silvas cernes Aquilone moveri. Denique, quid Vesper serus vehat, unde serenas Ventus agat nubes, quid cogitet humidus Auster, Sol tibi signa dabit. Solem quis dicere falsum Audeat? Ille etiam cæcos instare tumultus1 Sæpè monet, fraudemque et operta tumescere bella. Ille etiam exstincto miseratus Cæsare Romam, Quum caput obscurâ nitidum ferrugine texit, Impiaque æternam timuerunt sæcula noctem.
Tempore quanquam illo tellus quoquè, et æquora ponti, Obscenique canes, importunæque volucres,
Signa dabant. Quoties Cyclopum effervere in agros Vidimus undantem ruptis fornacibus Ætnam, Flammarumque globos, liquefactaque volvere saxa! Armorum sonitum toto Germania cœlo Audiit; insolitis tremuerunt motibus Alpes; Vox quoquè per lucos vulgò exaudita silentes Ingens; et simulacra modis pallentia miris Visa sub obscurum noctis; pecudesque locutæ, Infandum! Sistunt amnes, terræque dehiscunt; Et mæstum illacrimat templis ebur, æraque sudant. Proluit insano contorquens vortice silvas
Fluviorum rex Eridanus, camposque per omnes Cum stabulis armenta tulit. Nec tempore eodem Tristibus aut extis fibræ apparere minaces, Aut puteis manare cruor cessavit, et altæ Per noctem resonare lupis ululantibus urbes. Non aliàs cœlo ceciderunt plura sereno
1. Cæcos tumultus. Las conspiraciones secretas.
2. Ille etiam. Digresion sobre los prodigios que sucedieron en la muerte de César. Sexta y última parte de este libro.
3. Impia sæcula. El linage humano. Sæculum se usa entre los antiguos latinos por genus. Lucrecio, lib. v, v. 986:
Dulcia linquebant labentis lumina vitæ Item, lib. III, v. 753: Desiperent homines, saperet fera sæ- cla ferarum.
4. Ebur, æraque. Las estatuas de marfil y de bronce.
5. Fluviorum. Anapesto por dáctilo.
6. Eridanus. Por otro nombre Padus, el Po.
Fulgura, nec diri toties arsere cometa. Ergo inter sese paribus concurrere telis Romanas acies iterum vidêre Philippi'; Nec fuit indignum Superis bis sanguine nostro Emathiam 2 et latos Hæmi pinguescere campos. Scilicet et tempus veniet quum finibus illis Agricola, incurvo terram molitus aratro, Exesa inveniet scabrâ rubigine pila, Aut gravibus rastris galeas pulsabit inanes, Grandiaque effossis mirabitur ossa sepulcris.
Dî patrii Indigetes, et Romule, Vestaque mater, Quæ tuscum Tiberim et romana palatia servas, Hunc saltem everso juvenem succurrere sæclo Ne prohibete? Satis jampridem sanguine nostro Laomedonteæ luimus perjuria Troja.
Jampridem nobis cœli te regia, Cæsar,
Invidet, atque hominum queritur curare triumphos : Quippe ubi fas versum atque nefas; tot bella per orbem, 505 Tam multæ scelerum facies; non ullus aratro Dignus honos; squalent abductis arva colonis, Et curvæ rigidum falces conflantur in ensem; Hinc movet Euphrates, illinc Germania bellum; Vicinæ, ruptis inter se legibus, urbes Arma ferunt; sævit toto Mars impius orbe : Ut, quum carceribus sese effudere quadriga, Addunt in spatia, et, frustra retinacula tendens, Fertur equis auriga, neque audit currus habenas.
1. Iterum videre Philippi. Virgilio, con otros muchos, afirma que fué el mismo el sitio de la batalla de Julio César contra Pompeyo, y de Augusto contra Bruto y Casio es á saber, un campo entre Farsalia y Filipos de Tesalia, provincia confinante de Macedonia.
2. Emathiam. Tesalia, ó Macedonia.
3. Hæmi. El monte Hemo comienza en Tesalia ó Macedonia, y se estiende hasta la Tracia.
4. Laomedonteæ perjuria. Los Romanos descendían de los Troyanos, cuyo rey Laomedonte quebrantó varias veces los juramentos hechos á los dioses.
5. Euphrates. Era el término del imperio de los Partos, enemigos terribles de los Romanos.
Este libro contiene siete partes: 1° los varios modos de nacer y crecer que tienen los árboles ; 2o las diversas especies de estos, y como se debe cultivar cada una; 3° qué tierras son mas propias para unos y cuáles para otros aquí hace una digresion amenísima sobre la Italia; 4o enseña el modo de conocer la calidad del terreno; 5o las labores de las viñas ó parras; 6o como se benefician los olivos y otros árboles; 7o últimamente concluye ponderando la vida dichosa de los aldeanos.
HACTENUS arvorum cultus et sidera cœli : Nunc te, Bacche', canam, nec non silvestria tecum Virgulta, et prolem tardè crescentis oliva.
Huc, pater o Lenæe (tuis hìc omnia plena Muneribus; tibi pampineo gravidus autumno Floret ager, spumat plenis vindemia labris*), Huc, pater o Lenæe, veni; nudataque musto Tinge novo mecum dereptis crura cothurnis*. Principio arboribus varia est natura creandis.
« السابقةمتابعة » |