3.

X. Gergely pápa Magyarország főpapjait és föurait felszólítja, hogy a királyt tanácscsal és tettel támogassák. 1272.

Gregorius Episcopus servus servorum Dei venerabilibus fratribus universis Archiepiscopis, Episcopis, et dilectis filiis Abbatibus, Prioribus, Prepositis, Decanis, Archidiaconis et aliis Ecclesiarum Prelatis, nec non Comitibus, Baronibus et aliis Magnatibus per Regnum Ungarie constitutis, salutem et Apostolicam benedictionem. Sacerdotium et Regale Imperium non multo ab alterutro differunt, sed velut a clementia collata celesti, ab uno procedentia, eodemque principio, eadem origine, sola sunt ministeriorum distinctione divisa, altero, ut Divinis ministret, reliquo, ut humanis presideat, instituto. Verum hec ipsorum ordinata discretio tanto promptius officiosa sibi debet diversitate servire, quanto amplius alterum alterius eguit semper auxilio, dum tam Regalis Eminentia sacerdotali auctoritate dirigitur ad salutem, et Regnorum collisiones suffragiorum ipsius interventione pacantur; quam ipsum sacerdotium Regie potentie favore protegitur, et illius tutamine in tuto locatum ab impiorum insultibus defensatur. Curare itaque debent, curare summopere gubernantes Imperia et Regna regentes, ut Ecclesias et personas ecclesiasticas foveant, libertates et iura tueantur ipsarum, et temporalia hiis fulcimenta non subtrahant, a quibus spiritualiter fulciuntur; imo in omni promptitudine temporaliter illos communiant, quorum presidio spiritualia recipiunt munimenta. Sed nec minus, qui Ecclesiarum gubernacula gerunt, summa esse cura solliciti omni debent ope satagere, ut Reges ceterique catholici Principes debite polleant integritate potentie, status sui plenitudine integrentur: consulte namque illis assistitur, quorum cedit prosperitas in auxilium assistentis. Debent quippe toto niti conamine, ut Regna pace refloreant, statu pacifico vigeant et tranquillitate optata fru

antur. In hoc enim Ecclesiis ipsis quietis et pacis commoda procurantur. Ad vos itaque, fratres et filii, paternus sermo convertitur, vos hiis sollicitamus affatibus, vos talibus oraculis commonemus, Universitatem vestram monentes, rogantes, et hortantes in Domino, ac vobis nichilominus per Apostolica scripta mandantes, quatenus pensantes consultius, quid Regnis dissidentibus in se ipsis evangelica veritas comminetur, evulsis inter vos zizaniorum radicibus et simulatibus cunctis expulsis, studeatis sinceritatem caritatis mutue confovere, ut quo solidius viguerit inter vos caritative unitatis integritas, eo promptius ad carissimum in Christo filium nostrum. . . Ungarie Regem Illustrem pie, nec minus debite dirigentes sinceritatis et devotionis affectum, constanter eidem in oportunitatibus assistatis, ipsum dirigentes consilio, et auxilio fulcientes : et tam sibi, quam in Christo carissime filie nostre Ysabelle Regine Ungarie Illustri, consorti eius, nate carissimi in Christo filii nostri C. Regis Sicilie Illustris, que tam propter etatis sue innocentiam et generis sui clari prosapiam, quam propter eiusdem sui genitoris excellentiam est non immerito multipliciter honoranda, honorem exhibentes debitum, et ad vitanda ipsorum pericula non solum adhibentes diligentiam, sed oportuna subsidia cum omni diligeutia et attentione prestantes : ut cum eiusdem prosperitas status pactionis arriserit, ipsi vestre recognoscentes fidei puritatem, eam condigne retributionis beneficiis prosequi teneantur, nosque, qui quod eidem Regi maxime in hac sui novitate regiminis auxilii exhibebitur et honoris, gratum habebimus plurimum et acceptum, in prompta exhortationum nostrarum executione, devotionis vestre promptitudinem acceptantes, uberioris favoris benivolentia prosequamur.

(Theiner id. m. 1. k. 305. 1.)

4.

X. Gergely pápa II. Otakart, cseh királyt inti, hogy az V. István magyar királylyal kötött békességét annak utódjával IV. Lászlóval is tartsa. 1272

Gregorius Episcopus servus servorum Dei carissimo in Christo filio... Regi Boemie Illustri salutem et Apostolicam benedictionem. Paternum ad tue Celsitudinis incrementa morem gerimus, dum te ad ea, que saluti expediunt et honori tuo congruunt, sollicitis monitionibus invitamus: persvasiones itaque nostras devota mente suscipias, ad ea, que tibi benigne suggerimus, apertos habiturus oculos, et aures illis adhibiturus intentas; ut in rationis deducta secretum et ipsius examinata scrutinio admittantur devotionis et pressius (expressius) imprimantur: admissa et impressa fructificent, germinatura pacem et productura quietem, precidendo inimicitiarum causas et amicitias augmentando. Nosti, fili carissime, quod post varia et gravia guerrarum discrimina, quas inter te ac clare memorie Stephanum Regem Ungarie inimicus humani generis pacis impatiens excitavit : post graves ex eis hinc inde personarum strages, grandiaque rerum secuta dispendia, disponende pacis actore, inter te ac Regem eundem reformata concordia firmata sunt federa iuramenti et penarum adiectione, confirmationis nostre ad tuam et ipsius instantiam ac aliarum firmitatum robore confirmata, que idem Rex toto vite sue tempore dicitur observasse. Ceterum memorato Regi carissimus in Christo filius Latizlaus Rex Ungarie, ut tua novit sublimitas, in Regno successit : qui cum sit adhuc etatis innocentis, de nulla contra te potest offensa notari. Et cum ipsum filiis tuis uniat, sicut accepimus, sanguinis unitas, contra eum nulla tibi de futuro verisimilis potest esse suspicio, quam naturalis potius non solum excludere debet omnino coniunctio, sed et suspicantium corda ponere in tranquillo. Ad observanda igitur illi cum memorato geni

tore ipsius inita federa tanto efficacius tuam debet Excellentiam horum consideratio invitare, quanto iudicium est de preterito certius, ea per ipsum non esse hactenus violata, et de futuro verisimilius credi potest, nec imposterum violanda. Adicit autem ad servande a te huiusmodi observationis instantiam : quia si quis in eodem genitore vel eius subditis forsan argui possit excessus, idem Rex L. ad emendationem cum debite satisfactionis promptitudine iuxta conventiones in federibus predictis adiectas dicitur esse votivus. Et quia nec gloriosum foret Celsitudini Regie, nec glorie Regali, magnificum in pupillum insurgere, aut etatem tam teneram impugnare ideoque Serenitatem Regiam monemus, rogamus et hortamur in Domino Jehsu Christo, in remissionem tibi peccatorum suadentes, quatenus predictas conventiones diligenter observans, ab omni memorati Regis L. suorumque offensa et iniuria studeas penitus abstinere, in hoc non solum eiusdem Regis L., et carissime in Christo filie nostre Ysabelle consortis ipsius, nate carissimi in Christo filii nostri... Regis Sicilie Illustris, etati defenens, sed ad eundem Regem Sicilie, virum quidem tante excellentie ac virtutis, cui Celsitudini tue utile fore credimus in sinceritate caritatis uniri, prout te decet, attendens, nostrisque monitionibus, que honorem etiam tuum respiciunt, cum tue Magnitudini congruat premissa servare, taliter acquiescens, quod ad tua commoda memorati Regis Sicilie animum attrahas, et apud nos proinde augmentum tibi favoris acquiras.

(Theiner id. m. I. k. 306. l.)

5.

Sándor országbirónak Hricso vár tulajdoni jogáról hozott itélete. 1272.

Nos Alexander Judex Curie domini L(adislai) Incliti Regis Vngarie, Comes de Vrbaz, memorie commendantes significamus vniuersis per presentes, quod cum Dominicus filius Nicolay quondam Comes de Sarus Nicolaum filium Pauli de genere Beech ordine judiciario conuenisset coram nobis, uolens requirere ab eodem Castrum Hrychouo cum possessionibus, villis,vtilitatibus, pertinencijs et attinencijs suis,idem Nicolaus exhibuit priuilegium Bele Regis pie memorie, duplici sub sigillo eiusdem Bele Regis et sub sigillo Phylipi, venerabilis patris Archiepiscopi Strigoniensis, tunc temporis aule Regie Cancellarij, in quo uidimus contineri: quod idem dominus Rex predictum Castrum Hery chou cum possessionibus, uillis, utilitatibus, pertinencijs et attinencijs suis supradictis propter fidelia seruicia eiusdem Nicolai sub veteribus et antiquis metis contulerit ipsi Nicolao et eius heredibus jure perpetuo pacifice et quiete possidendam; exhibuit eciam priuilegium Regis St(ephani) felicis recordaciones, in quo nobis patuit euidenter, ut idem Rex St. collacionem seu donacionem karissimi patri sui, dicti Bele Regis confirmasset, et ipsum Castrum Hrychou cum predictis omnibus possessionibus seu villis, et alijs utilitatibus predictis eidem Nicolao reliquisset. In eodem eciam litis strepitu ipse Dominicus exhibuit quasdam litteras cursuales Regis St. supradicti, in quibus uidimus contineri, quod ipsum Castrum Hrychou cum omnibus possessionibus ad idem Castrum pertinentibus predictus Dominicus ab eodem Rege St. in concambium cuiusdam possessionis sue sibi dari postulasset. Sed quia eedem littere ad cause meritum non sufficiebant, ut per easdem sepedictum Castrum et possessiones prenotate teneri potuissent, et eciam idem Nicolaus tam ualida priuilegia habuit, sicut superius est expressum, ob hoc Castrum se