DE IMOLA COMENTUM SUPER DANTIS ALDIGHERIJ COMEDIAM NUNC PRIMUM INTEGRE IN LUCEM EDITUM SUMPTIBUS GUILIELMI WARREN VERNON CURANTE JACOBO PHILIPPO LACAITA. けい TOMUS QUARTUS. 25090 FLORENTIÆ, TYPIS G. BARBERA. MDCCCLXXXVII. 1887 COMENTUM PURGATORII. CANTUS VIGESIMUS PRIMUS, in quo tractat sicut invenerunt aliquem vocatum Statium in medio itineris, qui cum Virgilio multa receptavit non ipsum cognoscens; et postea sicut interrogavit Dantem quis esset Virgilius et Dantes ex verbo Virgilii dixit ei omnia. L A sele natural che mai non sazia. Postquam in præcedenti capitulo poeta noster docuit multipliciter vitare vitium avaritiæ, nunc consequenter in præsenti capitulo XXI agit et tractat de purgatione prodigalitatis, quæ punitur eadem pœna simul cum avaritia et in eodem circulo. Et istud capitulum potest dividi in quatuor partes principales; in prima quarum introducit unam animam illustrem antiquam nuper purgatam vitio prodigalitatis, cui Virgilius narrat in generali conditionem sui et Dantis. In secunda Virgilius inquirit a dicto spiritu de causa terræmotus et clamoris prædicti, ibi: Ma dimmi. In tertia Virgilius inquirit ab eodem quis fuerit, et de causa suæ diuturnæ pœnæ, ibi: E'l savio duca. In quarta et ultima poeta manifestat Virgilium dicto spiritui, ibi: Volser Virgilio. Ad primum ergo dico quod poeta introducit animam illustrem antiqui poetæ prodigi; sed primo præmittit suam continuationem ad præcedentia: quia enim in fine capituli præcedentis concluserat quanto ardore desiderabat scire causam illius terræmotus, ideo nunc replicans idem ostendit suam dispositionem ; et dicit, quod appetitus sciendi nimis molestabat eum. Sed ad pleniorem intelligentiam literæ est primo sciendum, quod cum (1) Christus de Judæa iret in Galilæam transiens per Samariam pervenit ad locum ubi erat fons Jacob, et fatigatus ex itinere cœpit sedere ibi. Et ecce mulier samaritana venit ad hauriendam aquam; discipuli enim iverant in civitatem ad emendum (2) cibos. Dixit ergo Jesus: da mihi bibere. Cui mulier respondit: quomodo cum sis judæus petis a me samaritana bibere? non enim coutuntur judæi samaritanis. Respondit (3) Jesus: si scires donum Dei quanti valoris sit petisses ab eo, et dedisset tibi aquam vivam; et subdit: omnis qui biberit ex aqua hac sitiet iterum; *qui autem biberit ex aqua quam ego dabo tibi non sitiet unquam * (*). De ista aqua dicetur Paradisi capitulo XXX. Nunc erit litera clara quam expone sic: La sele natural, idest, desiderium sciendi; nam omnes naturaliter scire desiderant; cuius ratio videtur quia unusquisque appetit naturaliter perfici. Scientia autem est perfectio animæ, licet talis perfectio non habeatur in via ad plenum, sed solum in patria; ideo dicit: che mai non sazia, appetitum animi, se non con l'acqua, scilicet viva, quæ est gratia Spiritus sancti, onde, idest, aqua, la femminella samaritana adimandò la grazia, cum dixit: Domine, da mihi de hac aqua ut non sitiam in æternum, sicut scribitur Joannis IV capitulo. Et hic nota quod samaritani differunt a judæis, sicut græci a latinis, quia sunt scismatici in fide; nam quando videbant judæos florere appellabant eos cogna (') E. cum Redemptor noster pretiosissimus Dominus noster Jesus Christus de. (3) E. emendos. (3) E. Respondit Dominus Jesus. (*) Le parole fra i due asterischi sono dei Codici E. e S. |