Lubzina czyli Lubczyna, wieś parafijalna w obw. tarnowskim, pow. dębickim,
Dobrzechów, wieś parafijalna w obw. jasielskim, pow. frysztackim,

Lubla, wieś parafijalna w tymże powiecie,

Iasło, miasteczko obwodowe w Galicyi zachodniej,

Wietrzno, wieś w tymże obwodzie, pow. dukielskim, par. Bóbrka,
Łęg, wieś pod Krakowem w pow. mogilskim położona,

Pielaszów w pow. sandomirskim, par. Malice,

Zdanów w tymże powiecie, par. Goźlice,

Niekisiałka w pow. opatowskim, par. Malice,

Ocice, wieś w obw. rzeszowskim, pow. tarnobrzeskim, par. Miechocin,
Dobrocice, wieś w pow. sandomirskim, par. Malice,

Zręcin, wieś paraf. w obw. jasielskim, pow. krośnieńskim,

Szewce, wieś w pow. sandomirskim, par. Skotniki,

Strączków, w obw. sandomirskim, pow. staszowskim, par. Chobrzany,

Sulów w woj. lubelskiem, obw. zamojskim, pow. kraśnickim, par. Zakrzówek,
Bystrzyca w pow. lubelskim, par. Bychawka,

Uniewitowice, Dokarów i Siedlce nie dadzą się oznaczyć,

Nieciecza inaczej Opatkowice należały do par. św. Piotra w Sandomirzu, lecz już za czasów Długosza podlegały obrywaniom pól przez Wisłę. Dziś miejscowość ta nie istnieje,

Samborzec, wieś parafijalna w pow. sandomirskim,

Beszyce w pow. staszowskim, par. Koprzywnica,

Magnum sal jest Wieliczka, miasteczko pow. w obw. bocheńskim.

CCCCXCVIII. 1284. die 22. m. Ianuarii, in Osiek.

Lestco dux Cracoviae, Sandomiriae et Siradiac libertates et immunitates a Boleslao duce monasterio Cisterciensium de Wąchock concessas, ratas esse iubet.

In nomine Domini amen. Quoniam vita mortalium nulla munitur stabilitate, ea, que aguntur in tempore, cum lapsu temporis a memoria faciliter delabuntur, inde est, quod sapientium decreuit auctoritas, ut ea, que pro Dei omnipotentis honore sibi seruientibus conferuntur, litterarum apicibus et sigillorum munimine roborentur. Nos igitur Lestco Dei gracia dux Cracouie, Sandomirie et Sirazie, notum esse volumus vniuersis, presentibus et futuris, quod fratres monasterij de Wachostc, ordinis videlicet Cisterciensis, ostendere volentes villarum suarum legitime tributas et rite confirmatas specialis gracie libertatum donaciones, priuilegium suum, quod serenissimus princeps predecessor et patruus noster, bone memorie dux quondam Cracouie et Sandomirie Boleslaus, pro remedio suorum peccaminum ac salute suorum predecessorum monasterio predicto contulit, publice coram nobis in colloquio habito in Grodzino, presente venerabili patre, domino Paulo episcopo Cracouiensi et baronibus nostris relegerunt. Cuius tenore nos perspecto diligenter, pie deuocionis precatu religiosissimi viri, domini Simonis abbatis fratrumque tocius conuentus ad conpassionis misericordiam prouocati, in subsidium monasterij predicti, ut lesu Christo et sue matri, gloriose virgini Marie gratum obsequium inpendamus, nostrorumque peccaminum veniam mereamur, omnes villas domui fratribusque predictis in nostris dominijs ab antiquo possessas, insuper

libertates earundem, prout in ipsorum priuilegio de verbo ad verbum perspeximus, plenarie innouamus et innouantes confirmamus. Sunt autem huiuscemodi libertates, exempciones et emunitates dicti monasterij et omnium villarum, prediorum et sorcium eius, que iure hereditario et titulo legitime possessionis tenet, quas villas, sortes et earum predia suis nominibus singulatim queuis statuimus subscribenda, quod ipsum videlicet monasterium, omnes ville, predia, sortes agrorum, curie et alodia, cuncti quoque coloni, asscripticij seu liberi ac uniuersi incole earum ab hijs solucionibus, seruicijs et exactionibus, scilicet pouoz, quod nunquam ducent, strosa, quod non soluent, stan, targowe, vaccam, poduodi, voyna, grod, id est castro siue construendo de nouo ubicunque seu eciam reparando, preuod non ducent, nisi militate, et ab omnibus aliis solucionibus, seruicijs, exactionibus, angarijs et perangarijs ducalibus, palatinorum, castellanorum, forensium, theloneariorum, iudicum, camerariorum seu officialium quorumcunque, siue sint ordinarie, siue extraordinarie, prorsus sint liberi, exempti in perpetuum et inmunes, nec unquam aliquas alias soluciones, que secundum antiquam consuetudinem terre debentur uel eciam nouam emerserint, impendere tenebuntur, sed in omni iure cunctisque prefatis solucionibus dicto monasterio sint subiecti et tantum ipsius dominio sint astricti; preterea ad nullius alterius iudicis tribunal, nec ad castellani Cracouiensis, nec palatinorum, castellanorum nec iudicum eorundem, neque officialium quocunque nomine dictorum, aliquo modo citabuntur, nec coram eis in aliquo iure uel consuetudine respondere unquam tenebuntur, sed tantum ad nostram et nostrorum successorum presenciam citatorie conuenientur, non tamen per camerarios uel officiales quoscunque, sed cum litteris sigillo ducis terre consignatis et tantum in graui causa, videlicet atroci effusione sanguinis et enormi. Cum autem homicidium uel furtum aut aliud simile scelus capitale et enorme inter duos liberos homines seu asscripticios fuerit perpetratum, penam capitis et sanguinis et cuiuslibet furti et sceleris semper claustrum recipiet memoratum; in alijs vero uniuersis et singulis causis semper omnes dictos colonos, liberos et asscripticios cunctosque incolas idem monasterium iudicabit. Item in omnibus nemoribus, siluis, frucectis, rubetis et alijs locis villarum suarum perpetuum ius venandi genus omne ferarum habet et semper liberam facultatem, et eciam in omnibus aquis suarum villarum castores capiendi ita, quod nullus venatorum nec subvenatorum ducis terre Cracouiensis et Sandomiriensis, nec dominus castorum dictus wlgo pan bobroui, nec aliquis officialium eorundem ius aliquod unquam habeat, aut aliquod dominium uel violenciam in ipso monasterio aut villis, predijs, sortibus et incolis predictis exerceat, nec unquam soluciones aliquas exigat ab eisdem, quia idem monasterium omnesque eius villas, predia, sortes agrorum cum omnibus eius incolis ab eisdem solucionibus, seruicijs et exactionibus et omni potestate, et eciam a falcone, quem predecessores nostri eis remiserunt liberaliter indulgendo, et a domino custodie, qui dicitur wlgariter pan strose uel strosni, semper facimus

liberos et exemptos, nec unquam volumus hijs seruicijs, solucionibus. et exactionibus et quibuscunque alijs aliquatenus subiacere, sed gaudere ab eisdem ipsos eximentes, perpetua facimus libertate. Insuper forum, quod predecessores nostri ad ecclesiam de Wirbicia iusserunt institui, concedimus sub eadem libertate, qualem dominus episcopus Cracouiensis in Tharsc et in Hislsa iure Theutonicorum possidet, videlicet, quod nullus colonus siue liber siue asscripticius, uel quicunque aduena in foro ipso uel uillis circumiacentibus unquam ad aliquem palatinorum uel castellanorum nec ad quemquam iudicum aliorum citabitur, sed tantum ad nostrum et nostrorum successorum examen, sicut prius de omnibus villis et incolis earum dicti monasterij plenius est expressum. Et alia duo fora, unum in Lucaua, que wlgo dicitur Neuirsi most, et aliud in Radomici, que per dictum sepius patruum nostrum sunt instituta, eadem libertate semper stabili perpetuo facimus congaudere, ita, quod nullus magnatum, potentum, baronum, iudicum, theloneariorum, trapesetarum, nummulariorum uel monetariorum et quorumcunque officialium in omni predicto foro et eius incolis vnquam racione sue potestatis ius aliquod vel violenciam seu exactionem audeat irrogare aut aliquas soluciones exigere ab eisdem; verumtamen cum necessitas terre communis ingruerit, que nostram personam tangit bonumque tocius nostri dominij et reipublice commoditatem, sepedictum monasterium pro modulo sue possibilitatis nobis subueniet, littera nostra super hoc recepta uel nuncio speciali. Hec autem sunt nomina villarum et sortium predictarum: Wachostc, Sirchino, Bzino, Karsitsco, Bronow, Iablonicha, Waurissow, Chronow, Golubow, Wilchkouici, Ostrow, Wirbicia cum uillis circumiacentibus, Merech, Breza, Pacoslauici iuxta Wasnow, Prusinouici, Cobilchino, Sadoue, Lissow, Lucaua, Camen, Gerlochow, Sedlce, aliud Ostrow, Chechow, Radomici, Below, Xane, Bochna, Doluszici, Krcino, sors in Coschic, taberna in Cracouia circa fossatum in platea, que ducit ad ecclesiam sancti Floriani. In cerciorem itaque omnium euidenciam premissorum, ut inconcussa semper et inuiolabiliter perseuerent, robur perpetue optinencia firmitatis, prehabito monasterio, cuius fratres in nostra necessitate nobis. fideliter astiterunt et nostris prefatis terris sedula, vtilia et fidelia inpendendo seruicia, non solum in spiritualibus sed eciam in temporalibus, ac presidia oportuna, quorum merito repensam et retribucionem a nobis digni sunt expetere ampliorem, presentem paginam contulimus, nostri sigilli munimine consignatam. Volumus autem hoc priuilegium super dictarum libertatum, exempcionum et emunitatum omnium confirmacione per nos datum, semper valere, necnon firmitate contitinua perhenniter stabile et inuiolabile permanere in subsidium et defensionem omnium predictorum, eciam si priuilegia predecessorum nostrorum memoratos fratres habere contingat uel non habere. Acta sunt hec anno Domini M° CC° LXXX° IIII°, indictione XII, presentibus hijs, quorum hec sunt nomina: comes Ianussius castellanus Cracouiensis, comes Otto palatinus Sandomiriensis, comes Segota palatinus Cracouiensis, comes Marcus castellanus Sandomiriensis,

dominus Wenceslaus prepositus Cracouiensis, Witus prepositus Sandomiriensis. Datum in Ossech, per manum domini Procopij cancellarij nostri, XIo kalendas Februarij.

Oryginał pargaminowy, mocno zniszczony, pozbawiony pieczęci, po której pozostały nitki jedwabne wyblakłe różowe i fijoletowe. Miejsca zniszczone i nieczytelne w oryginale, uzupełnione zostały wedle odpisu zawartego w kopijarzu klasztoru wąchockiego.

Przytoczone w niniejszym przywileju miejscowości są:

Wąchock, w woj. sandomirskiem, obw. opatowskim, pow. soleckim,
Grodzino, miejscowość niedająca się oznaczyć,

Wierzbica w obw. i pow. radomskim,

Tarczek, wieś parafijalna w tymże powiecie,

Iłża, miasteczko w obw. opatowskim, pow. soleckim,

Łukawa, wieś parafijalna w pow. sandomirskim,

Radomice w obw. stopnickim, pow. szydłowskim, par. Lisów,

Żyrcin dziś już nie istnieje,

Bzin w obw. opatowskim, pow. soleckim, par. Skarzysko kościelne,
Skarzysko kościelne, wieś parafijalna w tymże powiecie,

Broniów w obw. opoczyńskim, pow. szydłowieckim, par. Chlewiska,

Iabłonica w tymże obwodzie i powiecie, par. Borkowice,

Wawrzyszew i Chronów, wsie w obw. i pow. radomskim, par. Mniszek,
Gołębiów w tymże obwodzie i powiecie, par. Radom stary,

Wilczkowice i Ostrów w obw. radomskim, pow. kozienickim, par. Magnuszów,
Wierzbica, miasteczko w obw. i pow. radomskim,

Mirzec, wieś parafijalna w obw. opatowskim, pow. soleckim,

Brzezie w obw. i pow. opatowskim, par. Świętomarz,

Pękosławice i Prusinowice w tymże obw. i pow. par. Waśniów,
Kobylcino dziś nie istnieje,

Sadowie w obw. i pow. opatowskim, par. Ruszków,

Lisów w pow. sandomirskim, par. Malice,

Łukawa, wieś parafijalna w pow. sandomirskim,

Kamień w pow. i par. Sandomirz,

Gierlachów w tymże powiecie i parafii,

Sielce w obw. opoczyńskim, pow. koneckim, par. Żarnów lub Gowarczów,

Ostrówek w obw. rzeszowskim, pow. tarnobrzeskim, par. Trześń,

Czechów może w obw. stopnickim, pow. szydłowskim, par. Kije,

Radomice w tymże obwodzie i powiecie, par. Lisów,

Bielów czy Bielawy dziś już nie istnieją,

Ksany w obw. miechowskim, pow. szkalmirskim, par. Korczyn,

Bochnia, miasto obwodowe w Galicyi zachodniej,

Dołuszyce w obw. bocheńskim, pow. i par. Wiśnicz,

Krzcino, miejscowość nieodgadniona,

Koszyce zapewne w obw. opoczyńskim, pow. szydłowieckim, par. Wysoka.

CCCCXCIX. 1284. die 3. m. Martii, Sandomiriae.

Lestco dux Cracoviae, Sandomiriae et Siradiae immunitates quasdam a duce Boleslao sanctuariis ecclesie Sandomiriensis ad s. Mariam concessas, ratas facit.

In nomine Domini amen. Que geruntur a viris prudentibus, ab humana facilius memoria processu temporis dilabuntur, si scripturis literarum et appensione sigillorum non fuerint solidata. Nouerint igitur

vniuersi presentes et futuri, quod nos Lesthko, Dei gracia dux Cracouie, Sandomirie et Siradie, cupientes omnes acciones nostrorum progenitorum legitimas in statu incolumi permanere, prout et nostras volumus a nostris successoribus fieri inconcussas, sanctuarijs ecclesie nostre Sandomiriensis, que in honorem sancte genitricis Dei, virginis Marie est fundata, omnipotentis Dei amore inuitati et sue clementissime matris, graciam immunitatis et exempcionis, quam ipsis serenissimus princeps, patruus noster dux Boleslaus contulerat, innouantes confirmamus, a duodecim capetibus siliginis et totidem plaustris feni ipsos misericorditer absoluentes; a qua eciam solucione omnis eorundem futura posteritas, ecclesie sancte Marie deseruiens, se perpetualiter nouerit atque senciat liberatam. Quod vt ratum et firmum tam apud modernos, quam apud posteros obseruetur, presentem paginam tradidimus sanctuarijs memoratis, appensione sigilli nostri consignatam. Actum anno Domini millesimo ducentesimo octuagesimo quarto, indictione duodecima, presentibus istis, quorum nomina sunt hec: dominus Procopius cancellarius noster, comes Petrus castellanus de Malagoscz, comes Groth succamerarius Sandomiriensis, Thomas subiudex Sandomiriensis, Lambertus decanus s. Floriani de Cracouia, Florianus subdapifer Siradiensis. Sandomirie, datum per manus Seffridi subcancellarij curie nostre, quinto nonas Marcij.

Z kopii oblatowanej w księdze metryki N. 29, karta 213. Sprostowane myłki: a) Leschko, b) cupiens, c) Abroth, d) Premisliensis.

D. 1284. die 24. m. Martii, Perusi.

Archiepiscopi et episcopi quidam Christifidelibus ecclesias fratrum Minorum et sororum ordinis s. Clarae in Polonia et Bohemia devote visitantibus, indulgentias largiuntur.

In nomine Domini amen. Vniuersis Christifidelibus, presentes literas inspecturis, nos Dei gracia Benaldus Messenensis et Petrus Arborensis archiepiscopi, Bartholomeus Siluensis, Bernardus Humanas, Andreas Asloensis, lacobus Castellanus, Tholomeus Sardanensis, Bernardus Perusinus, Lobertus Astensis, Iohannes Auelinus, Robertus Rossensis et Guilelmus Arecinus episcopi, salutem in Domino sempiternam. Licet is, de cuius munere uenit, ut sibi a suis fidelibus digne ac laudabiliter seruiatur, de abundantia pietatis sue, (que) merita supplicum excedit, et uota bene seruientibus multo maiora tribuat, quam ualeant promereri, desiderantes tamen reddere Domino populum acceptabilem, fideles Christi ad complacendum ei quasi quibusdam allectiuis muneribus, indulgentijs uidelicet et remissionibus inuitamus, ut exinde reddantur diuine gratie aptiores. Cupientes igitur ecclesias dilectorum in Christo filiorum fratrum Minorum ac sororum ordinis s. Clare per prouintiam Bohemie et Polonie congruis honoribus uenerari et a cunctis Christifidelibus iugiter frequentari, cum etiam ex pastoralis officij nostri debito ad ea, que cultum Dei ampliant et ani