صور الصفحة
PDF
النشر الإلكتروني

CCCCXII. 1235. die 6. m. Iunii, in Skała.

Boleslaus dux Sandomiriae testatur, Boguslaum de Dzierzkówek et fratres suos Adalbertum et loannem hereditatem suam in Dzierzkówek monasterio Miechoviensi vendidisse.

In nomine patris et filij et spiritus sancti amen. Prudens adinuenit antiquitas, ea, que peracta sunt fideliter, litterarum indicijs eternari. Eapropter nos Bolezlaus Dei gracia dux Sudomeriensis, una cum illustre domina G. matre nostra, presentibus et futuris, presentem paginam inspecturis, duximus intimandum, quod Boguslaus de Girscovic in presencia nostra constitutus, spontanee recognouit, se et fratres suos Adalbertum uidelicet et Iohannem, quicquid hereditario iure in dicta villa de Girscouic 1) possidebant, tam in pratis, quam rure et silua, domui Mekouiensi, ordinis sancti Sepulchri Iherosolimitani, pro septem marcis puri argenti libere et absolute vendidisse. Verum absentibus dictis fratribus predicti Boguslai, cum de ipsorum consensu nobis et dicte domui non posset fieri plena fides, G. procurator dicte domus a dicto B. et Stephano patruo fratrum predictorum, de ratihabicione fratrum eorundem absencium iuratoriam poposcit caucionem, quam indilate studuerunt exhibere, se et sua obligantes, quod iidem A. et I. predictam ratam habebunt vendicionem, et hoc coram Pacozlao comite nostro palatino recognoscent et eius super hoc priuilegium obtinebunt domui prenotate. Sed ne in perpetuum aliqua per successionem temporis questio dubietatis emergat, nos utriusque partis precum instancia presentem paginam conscribi fecimus et sygilli nostri appensione roborari. Datum in Scala 2), anno Domini M. CC. XXX° quinto, VIII° idus Iunij.

Oryginał pargaminowy przechowany w zbiorach książąt Czartoryskich w Krakowie. Na sznurku z pąsowego niekręconego jedwabiu wisi szczątek pieczęci, wyobrażający ślad rycerza na koniu. Nakielski: Miechovia, str. 159.

1) Dzierzkówek, wieś w woj. sandomirskiem, obw. i pow. radomskim, par.

Skaryszów.

2) Skała, wieś par. w woj. krakowskiem, obw. i pow. olkuskim.

CCCCXIII. 1235. die 5. mensis Octobris, Cracoviae.

Gumbertus archidiaconus Cracoviensis coenobio Cisterciensium de Wąchock villam Błonie confert.

In nomine sancte et indiuidue Trinitatis amen. Cum sit precepti euangelici et e[xempli .... atius illic temporales recollocemus thesauros, ubi erugo auaricie et tinea eos non demoliatur humane inujdentie, profecto in ujro euangelico precepti et exempli forma elucere debet euangelici. Nouerit itaque uniuersitas fidelium, quod ego Gumbertus Cracouiensis ecclesie archidiaconus, intujtu diujne remunerationis et animarum parentum meorum absolutionis necnon et consanguineorum omnium salute eterna, cenobio beate Marie virginis de Wankozc ') et

fratribus ibidem Deo famulantibus, uillam nomine Blone 2), que sita est iuxta Luchiciam 3), cum omnibus ad eam pertinentibus et capellam sancte Crucis in ipsa Luchicia cum his, que ad eam spectant, contuli iure hereditario possidendas, de uoluntate et consensu fratris mei, comitis Mistuyonis, castellani de Osuecim et filiorum ipsius, ita libere et absolute, ut nulli omnino hominum aut consanguineorum meorum in eis, que contuli, quicquam iuris liceat uendicare, que ego successione paterna et porcione legitima possidens, in proprietatem prefati transfudi monasterij. Hoc autem feci in presencia domini Wislauj Cracouiensis episcopi et omnium canonicorum eiusdem ecclesie, quorum hec sunt nomina: Salomon decanus, Vitus prepositus, Andreas scolasticus, Radulfus cantor, Nicolaus custos, Puchzlauus archidiaconus Sudomiriensis, Boguzlaus, Vincentius, Walterus, Domanus, Nicolaus, Troianus, Fredricus, Michael, Hermannus, Petrus, Dobegneuus, Bernardus, Nicolaus Rep(c)hol), Voycesec, Iohannes, Strahota, Gregorius, Miroslauus, Cracouiensis ecclesie canonici, Alexander, Gerardus, Iohannes, Alardus, Petrus, Gregorius, Elbordus, ujcarij ecclesie et alij quamplurimi affuerunt. Acta sunt hec anno Domini millesimo ducentesimo XXX quinto, in ecclesia beati Wencezlauj, tercio nonas Octobris, etiam sigillis autenticis communita. (na zakładce) Sigillum Gumberti archidiaconi Cracouiensis.- Sigillum comitis Mstuy.-Sigillvm ecclesie Cracouiensis beati Wencezlauj. - Sigillum domini Wislauj Cracouiensis episcopi.

Oryginał pargaminowy tego dokumentu ma się znajdować w bibliotece cesarskiej w Petersburgu. Był on opatrzony czterema pieczęciami zawieszonemi na sznurkach jedwabnych, z których pierwsza Gumberta odpadła; druga mała podługowata wyobraza znany znak pieczętny Mściwa półpierścień z krzyżem niby Pobóg, i ma w otoku napis: † SIGILLVM COMITIS MSTVI; trzecia podługowata wyobraża kościół o jednej wieżycy z wysoką chorągwią na dachu i nosi napis w części uszkodzony: † ... CRACOVIENSI . .... VENCESLAI; czwarta wreszcie, z której tylko ułomek pozostał, wyobraża siedzącego biskupa z ręką podniesioną do błogosławieństwa. W otoku resztki napisu: + SIG. ... AVI CRACOVIEN EPISCOPI. Podobiznę tego dokumentu, opatrzoną rysunkami pieczęci lecz bez transkrypcyi tekstu, podał Przezdziecki w dziele: Podole, Wołyń, Ukraina (Wilno 1841), dodając na str. 157 tomu II, iż dokument ten pochodzi z r. 1235. Tekst zaś samego dokumentu ogłoszony został drukiem nie dość poprawnie i z zastosowaniem nowożytnej pisowni w Źródłach do dziejów polskich (Wilno 1843) w tomie pierwszym na str. 123, gdzie rok dokumentu odczytany został jako rok 1238. Autor dwóch elekcyj wszelako, który oryginał niniejszego dokumentu naocznie oglądał w Petersburgu, upewnia nas, iz rok wyraźnie wypisany jest 1235 (Ateneum, rok III, tom II, Warszawa 1878, str. 20). Podobizna zamieszczona w Przeździeckiego: Podole, Wołyń, Ukraina, jest właśnie w tem miejscu niedokładna, podaje bowiem rok millesimo ducentesimo XXX dmo, coby tylko czytać można trigesimo decimo, co jest niemożebnem bo niedorzecznem. Snać wyraz quinto skrócony był w oryginale w ten sposób, iż wypuszczone zostały litery ui i pozostawiono tylko qnto a nad q wypisano u góry opuszczoną literę i; gdy dolna laseczka od q spełzła lub wykruszyła się, również laseczka poprzeczna od litery t, kopista robiący podobiznę wziął i suprascriptum jako integralną część pozostałej reszty litery q i odczytał jako d, zaś kreseczkę litery t przyłączył do litery n, z czego się zrobiło m.

Przeciw podanej w Źródłach do dziejów polskich dacie r. 1238 podniósłem

zarzuty w kodeksie dyplomatycznym małopolskim (str. 29, uwaga do dokumentu N. 23), gdzie wykazałem, iż dokument niniejszy pochodzić może najpóźniej z r. 1235, co też, jak nadmieniłem, autor dwóch elekcyj na oryginale stwierdził; zaś za rokiem 1235 przemawia ta okoliczność, iż Mściw tylko w tym czasie był kasztelanem oświęcimskim, jak świadczy dokument Bolesława Leszkowicza z r. 1234 (kod. dyplomatyczny tyniecki N. XVII), gdy przedtem jest wojewodą wiślickim (kod. mogilski N. 12), a później mianowicie w r. 1239 wojewodą łęczyckim (Rzyszcz. Muczk. II, N. 24), natomiast w roku 1238 jest kasztelanem oświęcimskim zrazu Włodzimirz, a gdy tenże jeszcze w tym roku na palacyję krakowską postąpił, Klemens (kod. mogilski N. 15, Rzyszcz. Muczk. III, N. 18).

1) Wąchock, miasteczko w woj. sandomirskiem, obw. opatowskim, pow. soleckim, niegdy siedziba Cystersów.

2) Blonie, wieś parafijalna w obw. i pow. łęczyckim.

3) Łęczyca, miasto niegdy wojewódzkie.

4) W podobiźnie stoji: rep hol, widocznie w oryginalnym przywileju wyprysnęła z pośrodka litera c; ów Mikołaj bowiem, znany kanclerz Leszka Białego a później Grzymisławy, zwał się Repczol (kod. dyplom. katedry krakowskiej I, N. 61).

CCCCXIV. 1237.

Boleslaus dux Masoviae testatur, Bogussam de Błotnica monasterio Miechoviensi hereditatem Świerkowice vendidisse.

B. Dei prouidencia dux Masouiensis, omnibus Christifidelibus presentem paginam inspecturis et audituris, post huius uite curricula misericordiam consequi ueri Saluatoris. Quoniam per inopinatam humane condicionis fragilitatem cito exterminantur a noticia hominum, que secundum statuta iuris a discretis uiris et sapientibus uentilantur, nam tempore corrupcionis presura incurrente, consequens est singula temporalia eiusdem passionis notula intitulari: unde necessaria sunt instrumenta, quibus scrupulus ambiguitatis apud ignorantes de certitudine rerum retroactarum habeatur. Innotescat igitur uniuersitati uestre, quod nobilis vir Bogussa miles de Blotnicza, uendidit coram me cum consensu fratrum suorum, uidelicet Matthei et Marci et omnium heredum suorum hereditatem, que nominatur Swiercowichi1) pro LX marcis puri argenti domui Dominici Sepulchri de Miechouia in perpetuum possidendam. Et quia huiusmodi accio solet plerumque a posterioribus incassari, ipsam dignum duxi sigilli mei appensione cum subscripcione testium roborandam. Actum ab Incarnacione Domini anno M. CC. XXXVII. Testes uero sunt huius uendicionis, quorum nomina subsequuntur: Marcus castellanus de Radome, Abraam pincerna, Barta, Beruc subcamerarij, Diuisius miles, Iohannes Mikulowic, Laurencius Kure, Iohannes Gubric, Albertus filius Arnoldi, Iasius, Rimerus sacerdos, Miroslaus clericus, Nicolaus frater suus, magister Albertus de Skarzessow, Iohannes filius Lambini, Alexander, Iohannes Petrkowic, Hermanus sacerdos, Valterus sacerdos, Iastcoldus.

Nakielski: Miechovia, str. 160.

1) Świerkowice dziś już nie istnieją. Leżały one prawdopodobnie w wojew. sandomirskiem, w pow. radomskim, może w pobliżu Skaryszowa, gdzie istniał

jeden kompleks posiadłości klasztoru miechowskiego. Obecność Marka jako kasztelana radomskiego na czele świadków jest wskazówką, że Bolesław Konradowicz odstępując Bolesławowi Leszkowiczowi księstwa sandomirskiego, zatrzymał północną część onegoź, mianowicie radomskie i nadal w swojem władaniu.

CCCCXV. 1239.

Thomas episcopus Wratislaviensis hospitale in Nisa Heidenrico praeposito Miechoviensi gubernandum committit.

In nomine Domini amen. Nos Thomas Dei gracia Vratizlauiensis episcopus, ad honorem Dei et decorem ecclesie Vratizlauiensis, ut in membris suis, diuersis uidelicet religionum ordinibus, decora circumdata uarietate ad (s) dextris regis assistat decencius, hospitale nostrum in Niza), per nostrum antecessorem fundatum et ab ipso et a nobis de bonis mense episcopalis competenter dotatum, ex consensu et conniuencia tocius capituli Vratizlauiensis contulimus gubernandum uiro uenerabili domino Hethenrico preposito Mechouiensi, uolentes, ut idem hospitale per ipsum et suos successores, prepositos de Mechou, in perpetuum disponatur et sub ipsorum regimine consistat, reseruato nobis et nostris successoribus, Vratizlauiensibus uidelicet episcopis, iure patronatus eiusdem loci et gubernacione et defensione, tamquam diocesanis episcopis et patronis. Hec eciam specialiter exprimentes et obseruari uolentes in perpetuum, ut in eodem loco per prouisionem dicti prepositi et suorum successorum in prefato hospitali recipiantur pauperes et infirmi procurentur secundum suum statum et domus ipsius facultates. Procurator eciam dicte domus, qui pro tempore fuerit a preposito Mechouiensi constitutus, et ceteri ministri non obstantibus aliquibus priuilegiis sint sub episcopi Vratizlauiensis obediencia, pro ipsius consiliis in maioribus negociis se gerentes. Specialiter eciam hoc exprimimus et uolumus obseruari, ut cum terra Nizensis circa ipsum hospitale specialis sit mense Vratizlauiensis episcopatus, non liceat dicto preposito, qui pro tempore fuerit, uel empcionis titulo uel aliquo alio [modo] aliquas terras uel aliquos reditus de districtu tocius castellanie Ötomuchouiensis pro dicto hospitali aliquatenus recipere sine episcopi et capituli Vratizlauiensis permissione et priuilegio speciali. Datum anno Domini M° CC° XXXVIIII°. Huius rei testes sunt: P. prepositus, C. decanus, B. archidiaconus, T. cantor, L. custos, Ercardus, Pribislaus magister, H. prepositus Cicensis, Gregorius prepositus Opoliensis et alii quam plures canonici Vratizlauienses.

Oryginał pargaminowy, przechowany w zbiorach hr. Rusieckich w Warszawie. Wedle udzielonej nam kopii i opisu tego dokumentu, był on pierwotnie opatrzony dwiema pieczęciami, z których jedna tylko pozostała, zawieszona na zupełnie spłowiałych niciach jedwabnych, wyobrażająca postać biskupią, pod którą w tarczy herb Dębno. Napis w otoku nieczytelny. Otóż wiemy dobrze, iż w XIII wieku nie kładziono jeszcze ani u nas, ani na Szląsku herbów na pieczęciach biskupich i najdawniejsze pieczęcie biskupie z herbami pochodzą u nas dopiero z początku XIV wieku. W szczególności znane nam są wszystkie pieczęcie biskupa wrocławskiego Tomasza I (Alwin Schultz: Die Schlesischen Siegel bis 1250, Breslau 1871, tab.

IV, 30, IX, 68, 69), żadna nie nosi herbu Dębno, jak wogóle herb Dębno w XIII wieku nie jest jeszcze znany, i co najwcześniej z końca XIV wieku pochodzić może. Owa pieczęć zatem wisząca u oryginału, nie jest pieczęcią biskupa Tomasza, lecz najprawdopodobniej biskupa Zbigniewa Oleśnickiego. Iakim ona sposobem przyszła do tego oryginału, trudno orzec stanowczo: być może, że gdy obie pieczęcie, wiszące niegdy u oryginału, mianowicie biskupa Tomasza I i kapituły wrocławskiej, zniszczały i odpadły, klasztór bojąc sią, aby dokument w razie jakiego sporu dla braku pieczęci nie był za podejźrzany uznany, odjął od innego mniej może ważnego lub wyszłego z użycia dokumentu pieczęć Zbigniewa Oleśnickiego i przywiesił ją do tego oryginału; być zaś może, iż sam Zbigniew Oleśnicki ów dokument swoją pieczęcią opatrzył, dla zachowania mu autentyczności przed sądem. Co do autentyczności bowiem dokumentu tego nie zachodzi żadna wątpliwość.

lest ten dokument ogłoszony drukiem w Nakielskiego Miechovii, str. 162; treść podał Grünhagen w swych regestach szląskich (N. 527) z kopii uwierzytelnionej, pochodzącej z XVII wieku, gdzie też podaje miejsca innych przedruków i uzupełnia imiona świadków, w oryginalnym dokumencie tylko początkowemi literami oznaczonych, mianowicie: Petrus prepositus, Crysanus decanus, Boguslaus archidiaconus, Teodoricus cantor, Laurencius custos. W tekscie Nakielskiego jest jeszcze przy końcu dodatek: Magna certe res est homo et preciosa vir misericors, dixit quidam. i) Nisa, miasto obwodowe na Szląsku, w rejencyi opolskiej.

CCCCXVI. 1239. die 8. m. Maii, Cracoviae.

W. relicta comitis Marconis palatini Cracoviensis, monasterio Cisterciensium Ludimiriensi villam Droginia cum capella confert.

a

Noueriut uniuersi presentes et futuri, quod ego W. comitis Marchonis quondam palatini Cracouiensis relicta, una cum filijs meis Clemente et Andrea, ob remedium animarum nostrarum cenobio de Ludimir 1) uillam, que dicitur Drognia 2), cum capella et omnibus appendentijs ipsius uille conferimus iure hereditario in perpetuo possidendam. Ipse autem dominus abbas dicte domus et conuentus duas uillas, scilicet Strassochin et Lostmich 3) cum bubus, annona super terram et in terra et ceteris utilitatibus, quas inquam uillas cum quibusdam alijs ex collacione nobilis uirj comitis Theodorj palatini Cracouiensis decedentis, ipsi per duodennium possidere debebant, nobis in presenti restituunt, nullum respectum ad ipsas duas uillas deinceps habituri. Et ut hoc tam a nobis, quam ab ipsis inuiolabiliter obseruetur, sigilli capituli Cracouiensis appensione et eciam nominum dominorum capituli et presencium subnotacione, sigillis abbatis predicti et eciam comitis Clementis castellani de Osuenchin, nostri tutoris, nichilominus appensis, hoc scriptum duximus roborandum. Actum anno Domini MCCXXXIX, VIII idus Maij, in ecclesia Cracouiensi, in presencia dominorum, quorum nomina hec sunt: Matheus cantor, magister Boguslaus cancellarius Cracouiensis, Fulco prepositus Wisliciensis, Walterus, Lambinus, Troianus, Michael, magister Petrus Scarbimiriensis prepositus, Dobegneus, Bernardus, Nicolaus, magister Strachota, Sulislaus filius Iohannis, canonici Cracouienses, preterea domino T. abbate de Andreow et alijs tam clericis quam militibus et laicis multis presentibus.

« السابقةمتابعة »