brauche und Nationalfrenheit › nicht schlechthin und ganz angenommen werhen fönne; sie bestimmete auch an ihrem Theil die Gerechtsame des ernannten Generaiseniors aller dreyen Provinzen, und sehte in kirchlichen Sachen den Bürger. stand in Gleichheit mit dem Ritterstande. Alles dieses verdroß dem Herrn Generallieutenant von der Golz und seinem Anhang, und um sich an der Provinz Kleinpolen zu råchen, beschloß er, alles Mögliche zu thun, damit die Union zwischen derselben und dem Herzogthum Masuren auf die Weife, als sie 1777 zu Sielec errichtet werden war, nicht bestunde. Dazu wurden nun die in der Warschauer Gemeine angezettelten Unruhen als Mittel gebrauchet, die in dem ersten Theil dieser Geschichte umständlich und hinlänglich beschrieben sind. Es gehöret aber zu der Geschichte derselben noch eine Urkunde, i) welcher zwar im PPP 3 ersten ¿) Sie lautet wie folget. T Actum in Curia Regia Varfavienfi die vigefima quinta Menfis Februarii Ad officium a&taque praefente cast. Capit. Varfavienf, praefenter veniens Generofus Fridericus a Kaufmann, Vice-Colonellus exercitus Regni, & Sacrae Regiae Majestatis ad Synodum Diffidentium generalem Vengrovienf. delegatus Mandatarius, inhaerendo expreffo tenori mandati Regii fpecialiter jubentis, ut mentionatus delegatus Man. datarius, omnem adhibeat attentionem & curam, ne occafione ftabiliendi Regiminis ecclefiaftici Diffidentium, aliquid fanciatur vel peragatur, quod fanctae religioni :ro. mano-catholicae in regno Poloniae dominanti, legibus regni aut tra&tatus anno millefimo feptingentefimo fexagefimo octavo in favorem Diffidentium conclufo, nec in minimo contrarium, aut praejudiciofum fit, primo, contra unionem politico ecclefiafticam inter Diffidentes minoris Poloniae, & ducatus Masoviae incolas anno millefumo feptingentefimo feptuagefimo feptimo menfe Majo, nemine ex ducatu Masoviae praefente nobile, nec ecclefiaftico Auguftanae Confeffionis, in fynodo provinciali Sielecenfi initam, omnesque ex hac illegali, & di&to tractatui adverfante unione hucusque inter quam plurimos regni cives Diffidentes, particulariter autem, inter membra numerofiffimae communitatis Varfaviae Auguftanae Confeffionis ortas, & tran• quillitatem focialem periculofiffime laedentes, diffentiones; fecundo, contra noviffimam Anno millefimo feptingentefimo o&uagefimo primo menfe Junio Sielecis congregatam Diffidentium fynodum provincialem; tertio, contra modemum confiftorium Diffidentium Varfaviae fedens; quarto, contra curatores di&ae communitatis Varfaviae Augu ftanae Confeffionis, & quinto, contra nonnullas perfonas legibus regni, tractatui, fyfte mati & difciplinae ecclefiafticae mox dictae confeffionis contravenientes, quae omni. um diffentionum & nocivarum rixarum autores & fautores nempe Pallo. rem Cerulli, Aromatarium Ebert, Mercatorem Giering, & Doctorem Medicinae Arnold, folenniffimam, & fuo tempore in foris, per tractatum unicuique caufae defignatis, judicialiter promovendam, infcribit manifestationem, & refpective proteftatio. ersten Theil S. 248 Erwehnung geschehen ist, die ich aber zu spắt be= Com nem idque in fequentibus. Primo, quia regni Poloniae, & magni ducatus Lithuaniae frivolis Diffidentibus, non quidem per tractatum prohibitum eft, ad exemplum Acatholicorum in imperio germanico habilitantium, unionem pure politicam pro unanima defenfione communium jurium & privilegiorum inter fe concludere; fed unionem quae fyftema internum ecclefiafticum uniuscujusque confeffionis evangelicae particula riter concernit, & ad mixtionem ambarum, per dogmata, per ritum & per difciplinam totaliter differentium Confeffionum quae per tractatum anni millefimi feptingentefimi fexagefimi o&tavi, expreffe diftinétae funt, five directe, five indirecte rendit, Diffidentibus minoris Poloniae, & ducatus Mafoviae, ee minus inire licitum eft, quo per valem ambarum confeffionum, evangelicarum contra&tionem, dictus tracta tus effentialiter infirmaretur, & privilegia duabus confeffionibus inter fe diftinétis collat tertiae ex ambabus inter fe confulis ortae, quae nec pure auguftanam, nec pure reformatam, fed ambiguam, in tractatu non nominatam, per confequens nec in regno Poloniae toleratam formaret fectam, nullatenus convenitent. Quod autem unie ifta Sielecenfis, fub titulo politico ecclefiaftica, intimam conjun&tionem ambarum confeffionum evangelicarum pro fecreto fcopo habuit, inde clare adparet, quod fynodus unionem hanc formans, consistorium nonnifi mixtum ftatuit, ftatutum iftud véro, expreffie tenori verbali & fenfui tractatus, ad ftabiliendam, & confervandam in quavis confeffione neceffariam fubordinationem & difciplinam ecclefiafticam, expref. Affime articulo fecundo paragrapho quinto jubet, ut Diffidentes fynodos fuas quoties voluerint, convocent, confiftoriaque exigant, quae fynodi & confiftoria omnes caufas, dogmata, doctrinam, liturgiam, ordinem & difciplinam concernentes, regant & guber. nent, quae verba jam per fe fat demonftrant, unicuique confeffioni propriam & feparatam competere fynodum, propriumque confiftorium, quia quaevis confellio fundamentalia doctrinae fuae fequens dogmata, in quibus difciplina, gubernium ecclefiafti. cum & ritus nituntur, de dogmatibus & difciplina alterius confeffionis, non fat fun damentaliter edo&ta, decisiones fuas eo minus ferre poteft, quo consistorium ex pari numero Affefforum, ex utraque confeffione fumtorum, confiftit, & fic per neceffariam carentiam pluralitatis conclufiones decifivae ideo fiunt impoffibiles, quia quaelibet confeffio fuo adhaerens fyftemati ecclefiaftico, de alterius confeffionis caufis incongruam Lemper ferret fententiam, quam inconvenientiam fapientiffimi dicti tractatus condito. res provide impediverunt, ftatuentes, articulo fecundo paragrapho quarto, ut nova. rum ecclefiarum fundatores a confiftorio iftius confeffionis ad cujus ufum templum erigendum confenfum impetrent, unde demonftrative patet, quamlibet confeffionem a proprio fuo regi debere confiftorio, & fynodo, per confequens fynodi mixtae & confiftoria jun&ta tunc tantum collegialiter convenire queunt, dum de negotiis integrum corpus Diffidentium concernentibus ratio eft. Hac autem veritate non obftante intima talis ambarum confeffionum conjun&tio, a curatoribus communitatis Vatsavienfis Auguftanae Confeffionis jam actualiter incepit, prout inferius clarius & latius dicetur, & quamvis nonnulla ad communitatem mox diétae confeffionis fpectantia membra equeftris ordinis, nullam pro tunc fufpicantia verfutiam, fed epithetum unionis ab eccle. ha fumtum pro fraterno vinculo, in folidum defendendi liberum unius cujusque confationis exercitium intelligentia, unionis hujus a&tum hic Varsaviae bona fide fubfcri plerunt, T kommen, und also damals nicht geliefert habe. Sie bestehet in dem unten stehenden Mani 3 plerunt, vilis tamen poftea nocivis iftius unionis effectibus, tacite ab ea recefferunt. "Se cundo, quia ultimaria menfe Junio, anni praeteriti, congregata fynodus Sielecenfis non ati leges ftatuunt, deliberando & votando, fed dictando acta & canones fuos, compofuit, omnesque eligendae perfonae quibus negotia peragenda, & officia conferenda effent, e marfupio mercatoris Giering, qui nomina jam in charta confcripta habuit. extrabebantur, & generof. Directori fynodi qua electae porrigebantur, fic novi Allesfores confiftorii, fic pro reaffumtione fynodi generalis ex Mafovia defignandi depu tati, fic examinatores nec editi juris ecclefiaftici Diffidentium, quod generoli minoris Poloniae deputati Wengroviae; jam in generali approbarunt, in fpecificis autem modificationes quasdam, explicationes vel mutationes locis & circumftantiis convenientes per canonem ipfius fynodi generalis, non tantum fynodis provincialibus fed & communitatibus in futura reaffumtione fynodi generalis proponere refervatae funt, fic cenfores adhuc fub juris nexu in judiciis affefforialibus mixtis exiftentis, confe. quenter non ad competentiam fynodi provincialis fpe&tantis manufcripti veri codicis ecclefiaftici, a curatoribus communitatis Varsaviae Auguftanae Confeffionis fub titule ordinis ecclefiaftici compositi, nominabantur, fic venerabilis Ringelraube, primatius communitatis Varfavienfis Auguftanae Confeffionis Paftor, cui beneficio ipfa fynodus minoris Poloniae anno millefimo feptingentefimo feptuagefimo feptimo, munus Affefforis confiftorialis infeparabiliter & in perpetuum adjunxit, e confiftorio excludebatur, frivola plane & non fat confiderata ratione adducta, quia idem Paftor primarius infimul Senior ecclefiafticus eft, quod officium autem eadem ipfa hucusque fynodos componentia membra, jam ante nominato Paftori primario & Affeffori confiftori in fynode Piafecenfi contulerunt, officia vero toties judicata compatibilia de jure incompatibili. tati fubeffe nequeunt. Sic tandem acta & canones fynodi generalis, fub auguftiffimis & potentiffimis aufpiciis Wengroviae congregatae cenfurae fynodi provincialis fubjiciebantur, & inter caetera rite electus & legaliter conftitutus Senior generalis omnium in tribus regni Poloniae provinciis exiftentium communitatum evangelicarum utriusque confeffionis in functione fua circumfcribebatur, & ejus officio arbitrarn & augu Aiffimi ponebantur limites. Tertio, quia confiftosium fupradicto illegali modo nominatum, altera illegalitate ante cadentiae affignatum terminum jurisdictionem fua propria autoritate fundavit, & hoc contra legem anticipato actu, activitatem fi aliquam in jure fundstam habuiffet, amifit. Nam non expectato cademiae praefixo tempore, quo a priftino confiftorii Praefide & Affefforibus, quorum functio per biennium, & quidem ad cadentiam -autumnalem” durat, canonice & ufualiter introduci debuiffet, ftatim poft adventum e fynodo Sielecenfi redeuntium novorum fe ipfos creatorum Affefforum fubito integram & publicam fibi appropriavit jurisdictionem, praedecefforesque fuos quorum functio tribus adhuc mentibus in legali manenda fu ffet activitate, tacite quidem fed actualiter depofuit, quapropter etiam excellentif fimus fynodi generalis director contra omnes in ultimaria fynodo Sielecenfi peractas illegalitates, & eo ipfo contra ufurpatam activitatem illegitime conftituti, & a ipfo inftallati confiftorii, folennem intulit proteftationem, quae proteffatio etiam ab Illuftrisfimo & Excellentisfimo Magno Ruffiae legato in literis die vigefima tertia Januarii anni praefenis ad Seniorem ordinis civilis datis, plenarie juftificatur, & Manifest, welches der Obrißtlieutenant von Kaufmann am 25sten Februar 1782 in confiftorium pro non exiftenti declaratur, cui declarationi inhaerens Excellentiffimus Senior generalis omnium trium regni Poloniae provinciarum, in decreto fufpentionis ab officio paftorali contra ter inobedientem & contumacem Paftorem Ce. rulli, juxta canones ecclefiae lato confiftorii vacantiam, pariter una cum voto Senioeis civilis adfirmat, iis fcriptis proteftantibus declarantibus & affirmantibus infrafcriptus manifeftans, ex novo motivo legaliter fumtam addit proteftationem folenniffimam, contra proximam ex ambona publicatam judiciorum confiftorialium cadentiam vernalem, & quidem ex ratione, qua Paftor Cerulli qua confiftorii VicePraefes, fub condemnatu exiftit, & inde omni activitate publica caret, fine Affeffore ecclefiaftico Auguftanae Confeffionis autem collegium etfi in caeteris legale effet, incompletum eft, & ideo infrafcriptus manifeftans contra omnes in promulga ta proxima cadentia nova illegalitate, forte reaffumendas feffiones, & act, jurisdi&io. nem ecclefiafticam ufurpantis confiftorii quam folenniffime proteftatur, & in fundamento mandati quo munitus eft judicia confiftorialia qua illegalia per praefentem officiofam proteftationem fiftit, cum expreffiffima refervatione, contra legum transgreffores in quovis foro competenti hac de caufa inftituendae actionis poenalis. Quarto, quia curatores communitatis Varfaviae Auguftanae Confeffionis autoritatem legislativam per cardinales Sereniffimae Reipublicae conftitutiones civibus non.competentem, criminaliter ufurparunt, & gubernium ecclefiafticum tam in dogmaticis, quam in liturgicis & difciplinaribus, imo & poenalibus, per tractatum fynodis & con fiftoriis privative refervatum, fibi arbitrarie arrogarunt, non duntaxat proprio motu componendi leges ecclefiafticas, quarum fe ipfos conftituerunt executores, fed & clan deftino juramento fibi invicem promittendo fe nullas alias fecuturos leges, & fic conjurati unionem dogmaticam ambarum confeffionum evangelicarum imperceptibi liter quafi adducere volentes liturgiam Auguftanae Confeffionis propriam in plurimis mutarunt, novum dogmata religionis aliter docentem & explicantem Catechismum communitati obtruferunt, a ritu in ecclefia dictae confeffionis femi tribus fere faeculis ufitati, in plurimo recefferunt, omnes fere ceremonias religiofas & apparatum, actiones devotas ab actionibus profanis diftinguentem, aboleverunt, omnem jurisdictionem eeclefiafticam, in ipfos usque verbi divini ministros fibi appropriarunt, omni fubordinationi in quavis focietate neceffariae fe fubtraxerunt, nullum fuperio rem in regimine ecclefiaftico agnofcentes, omnem dependentiam exuerunt, femper unionis a&tu, & fynodo provinciali fe tegentes, cum tamen in feparato fcripto codici eorum adjecto articulo obedientiae fynodo debitae conditionatas pofuiffent metas, feque folos independentes ecclefiae gubernatores dominosque defpoticos totius communitatis, cujus tantum curatores actu effe deberent, creatunt, quod illimita tum dominium integrae communitati adeo infupportabile cum fit, & mutilatus cultus divinus omnes tam fenfibiliter affecit animos, ut ante praefixum novae ecclefiae Varfaviae Auguftanae Confeffionis inaugurationis terminum, quaedam a communitate electa membra fupplicem curatoribus fuis porrigerent libellum, precantes ut in novo templo fervitium divinum Auguftanae Confeffioni conforme peragatur, & liturgia cum ritu, fecundum antiquam ecclefiae evangelicae agendam reftituatur, fed tribus feptimanis refolutionem in vanum expectantes, dicti communitatis deputati, non folum in dem Warschauer Grodgericht niedergeleget hat, betrifft zwar größtentheils in exauditi, fed & fat contemptim dimittebantur, qui nefcientes quo fe verterent, tandem Illuftriffimi & Excellentiffimi Magni Ruffiae legati tractatum, qui omnibus Diffidentibus liberum & non coa&tum religionis ftatuit exercitium, ex officio protegentis, implorarunt auxilium, qui precibus juftis annuens caufam hanc in favorem fupplicantium refolvit, & cum infrafcriptus manifeftans a Sacra Regia Majestate actui inaugurali novae ecclefiae evangelicae affiftendi delegaretur, curatoribus nomine & ex par te auguftiffimi fui committentis, pro pacificandis in communitate diffentionibus eandem recommendaret liturgiae Auguftanae Confeffionis titusque in ecclefiis Saxonicis ufitati reintroductionem, promiffionem quidem obtinuit vagam, fed curatorum actiones inaugu. rationem fequentes, aperte tenacem eorum demonftrarunt arrogantiam nemini cedentem. Quinto, curator dictae communitatis Aromatarius Ebert, cum Organista Dres. ler, de attributis altare novi templi evangelicorum ornantibus loquens, eaque afpernans fequentia blasphemantia protulit verbs, fi candelabra & candelae fuper altare pofitae effe debent, tunc adhuc fat vetus argentum mihi fupereft, ex quo figuram fimiae fabricare curabo, & eam pariter fuper idem altare ponam, quae ipfam Majeftatem divinam quia candelae effigiem Chrifti fuper altare locatam comitantur, & facram, coenam illuftrant, directiffime religionem non minus culpabiliter offendens blasphe mia juxta publicas regni leges ultimi fupplicis dignisfima eft. Quapropter etiam infrafcriptus manifeftans competentem actionem criminalem fuo tempore inftituere fibi omnia refervat jura. Quia Pastor Cerulli characteris fui ecclefiaftici immemor, & clericales nofcere nollens praerogativas, fe jam dudum laicorum fubjecit autoritati, jurisdictionem ecclefiafticam refpuens, & jusfis illegalibus curatorum obediens, ita ut immediate poft inaugurationem novae ecclefiae, a curatoribus antecedenter introducta Auguftanae Confesfioni non appropriata liturgia tenaciter ufus eft, nec veftem qua miniftrans juxta receptam in ecclefia confuetudinem uti debet, fufcipere voluit, & quamvis multoties admonitus, tamen differentem officiando retinuit ritum, & cultum divinum in ecclefia Auguftanae Confesfionis ab antiquo practicatum publicae vituperans, ufum candelarum fub adminiftratione facrae coenae altare illuminantium, non tantum ridiculum, fed & idolatriam fentientem, praedicans, ante religiofam hanc fuam fententiam, coram duobus communitatis membris fide dignis altare venerandam effigiem crucifixi Salvatoris gerens, & per confecrationem facrae Euchariftiae, quae in eo peragitur, omnibus chriftianis Auguftanae Confesfionis venerandum, tam contumeliofis blasphemavit verbis, ut audientes intime feandalifati commoverentur crimen iftud denuntiare, & denuntiationem hanc a&tis fenioratus, fub fide juramen. ti infcribere, unde fuo tempore extrahenda competenti praefentabitur judici, ut fecundum leges ulcifcatur, ne blasphemans maneat impunitus. Mercator Giering au tem qua primarius ordinis & difciplinae ecclefiafticae per tractatum unicuique confeffioni privative cautae adverfarius, gubernium Auguftanae Confesfionis regimini ec clefiaftico Confesfionis Reformatae fimile reddere ftudens, omnium quaerimoniarum eft artifex, & quamvis fciat, in ecclefia Auguftanae Confesfionis gradus facerdotis prout in ecclefia romano catholica confervatos effe, & quod minoris in dignitate miniftri, in majore dignitate conftitutis, five archiepifcopis & epifcopis, prout in Sue. cia & Dania, five Superintendentibus generalibus, vel dioecefanis, Archipresbyte Büschings Magazin XIX. Theil, 299 ris |