43. Anhang: Zuschrift an den erzbischof Liutbert. Dignitatis culmine gratia divina praecelso Liutberto Mogoniacensis urbis archiepiscopo Otfridus quamvis indignus tamen devoione monachus presbyterque exiguus aeternae vitae gaudium optat emper in Christo. Vestrae excellentissimae prudentiae praesentis libri stilum omprobare transmittens, in capite causam, qua illum dictare praesumpsi, primitus 5 obis enarrare curavi, ne ullorum fidelium mentes, si vilesceret, vilitatis meae praeumptioni deputare procurent. Dum rerum quondam sonus inutilium pulsaret aures quorundam probatissimorum virorum, eorumque sanctitatem laicorum cantus inquiearet obscenus, a quibusdam memoriae dignis fratribus rogatus, maximeque cuiuslam venerandae matronae verbis nimium flagitantis, nomine Iudith, partem evan- 10 geliorum eis theotisce conscriberem, ut aliquantulum huius cantus lectionis ludum ecularium vocum deleret, et in evangeliorum propria lingua occupati dulcedine, onum inutilium rerum noverint declinare: petitioni quoque iungentes queremoniam, uod gentilium vates, ut Virgilius, Lucanus, Ovidius caeterique quam plurimi suorum acta decorarent lingua nativa, quorum iam voluminum dictis fluctuare_cognoscimus 15 nundum; nostrae etiam sectae probatissimorum virorum facta laudabant Iuvenci, Araoris, Prudentii caeterorumque multorum, qui sua lingua dicta et miracula Christi lecenter ornabant; nos vero, quamvis eadem fide eademque gratia instructi, divinorum verborum splendorem clarissimum proferre propria lingua dicebant pigrescere. Hoc lum eorum caritati, importune mihi instanti, negare nequivi, feci, non quasi peritus, 20 ed fraterna petitione coactus: scripsi namque eorum precum suffultus iuvamine vangeliorum partem franzisce compositam, interdum spiritalia moraliaque verba Dermiscens, ut qui in illis alienae linguae difficultatem horrescit, hic propria lingua ognoscat sanctissima verba, deique legem sua lingua intellegens, inde se vel arum quid deviare mente propria pertimescat. Scripsi itaque in primis et in ul- 25 imis huius libri partibus inter quatuor evangelistas incedens medius, ut1) modo quid ste, quidve alius caeterique scriberent, inter illos ordinatim, prout potui, penitus ene dictavi. In medio vero, ne graviter forte pro superfluitate verborum ferrent egentes, multa et parabularum Christi, et miraculorum eiusque doctrinae, quamvis am fessus (hoc enim novissime edidi [P]), ob necessitatem tamen praedictam 30 pretermisi invitus, et non iam ordinatim, ut caeperam, procuravi dictare, sed qualiter neae parvae occurrerunt memoriae. Volumen namque istud in quinque libros ditinxi, quorum primus nativitatem Christi memorat, finem facit baptismo doctrinaque ohannis. Secundus iam accersitis eius discipulis refert, quomodo se et quibusdam ignis et doctrina sua praeclara mundo innotuit. Tertius signorum claritudinem et 35 octrinam ad Iudeos aliquantulum narrat. Quartus iam qualiter suae passioni proinquans pro nobis mortem sponte pertulerit dicit. Quintus eius resurrectionem, um discipulis suam postea conlocutionem, ascensionem et diem iudicii memorat. Hos, ut dixi, in quinque, quamvis evangeliorum libri quatuor sint, ideo distinxi, uia eorum quadrata aequalitas sancta nostrorum quinque sensuum inaequalitatem 40 rnat, et superflua in nobis quaeque non solum actuum, verum etiam cogitationum ertunt in elevationem caelestium. Quicquid visu, olfactu, tactu, gustu, audituque elinquimus, in eorum lectionis memoria pravitatem ipsam purgamus. Visus obscuetur inutilis, inluminatus evangelicis verbis; auditus pravus non sit cordi nostro bnoxius; olfactus et gustus sese a pravitate constringant, Christique dulcedine 45 ungant, cordisque praecordia lectiones has theotisce conscriptas semper memoria angent.") Huius enim linguae barbaries, ut est inculta et indisciplinabilis, atque insueta api regulari freno grammaticae artis, sic etiam in multis dictis scriptio) est propter iterarum aut congeriem aut incognitam sonoritatem difficilis. Nam interdum tria 50 u u, ut puto, quaerit in sono, priores duo consonantes, ut mihi videtur, tertium vocali sono manente; interdum vero nec a, nec e, nec i, nec u vocalium sonos raecavere potui, ibi y grecum mihi videbatur ascribi. Et etiam hoc elementum ingua haec horrescit interdum, nulli se caracteri aliquotiens in quodam sono, nisi ifficile, iungens. K et z sepius haec lingua extra usum latinitatis utitur, quae 55 grammatici inter litteras dicunt esse superfluas. Ob stridorem autem interdum lentium ut puto, in hac lingua z utuntur, k autem ob fautium sonoritatem. Patitur quoque metaplasmi figuram nimium, non tamen assidue, quam doctores gramma 1) et (?) Erdmann. 2) tangant (?) Erdm. (vgl. Jb. 1902, 59). 3) Erdm., scripto hss. ticae artis vocant sinalipham, et hoc nisi legentes praevideant, rationis dicta defor 60 mius sonant, literas interdum scriptione servantes, interdum vero ebraicae linguae more vitantes, quibus ipsas litteras ratione sinaliphae in lineis, ut quidam dicunt, penitus amittere et transilire moris habetur; non quo series scriptionis huius metrica sit subtilitate constricta, sed schema omoeoteleuton assidue quaerit. Aptam enim in hac lectione et priori decentem et consimilem quaerunt verba in fine sonoritatem 65 et non tantum per hanc inter duas vocales, sed etiam inter alias literas saepissime patitur conlisionem sinaliphae; et hoc nisi fiat, extensio sepius literarum inepte sonat dicta verborum. Quod in communi quoque nostra locutione, si sollerter intendimus, nos agere nimium invenimus. Quaerit enim linguae huius ornatus, et a legentibus sinaliphae lenem1) et conlisionem lubricam praecavere, et a dictantibus 70 omoeoteleuton, id est consimilem verborum terminationem, observare. Sensus enim hic interdum ultra duo, vel tres versus, vel etiam quattuor in lectione debet esse suspensus, ut legentibus, quod lectio signat, apertior fiat. Hic sepius i et o ceteraeque similiter cum illo vocales simul inveniuntur inscriptae, interdum in sono divisae vocales manentes, interdum coniunctae, priore transeunte in consonantium 75 potestatem. Duo etiam negativi, dum in latinitate rationis dicta confirmant, in huius linguae usu pene assidue negant, et quamvis hoc interdum praecavere valerem, ob usum tamen cotidianum, ut morum se locutio praebuit, dictare curavi. Huius enim linguae proprietas nec numerum, nec genera me conservare sinebat. Interdum enim masculinum latinae linguae in hac feminino protuli, et cetera genera necessarie 80 simili modo permiscui; numerum pluralem singulari, singularem plurali variavi, et tali modo in barbarismum et soloecismum sepius coactus incidi. Horum supra scriptorum omnium vitiorum exempla de hoc libro theotisce ponerem, nisi inrisionem legentium devitarem; nam dum agrestis linguae inculta verba inseruntur latinitatis planitiae, chachinnum legentibus prebent. Lingua enim haec velut agrestis habetur, 85 dum a propriis nec scriptura, nec arte aliqua ullis est temporibus expolita; quippe qui nec historias suorum antecessorum, ut multae gentes caeterae, commendant memoriae, nec eorum gesta vel vitam ornant dignitatis amore. Quod si raro contigit, aliarum gentium lingua, id est latinorum vel grecorum, potius explanant; cavent aliarum et deformitatem non verecundant suarum. Stupent in aliis vel lit 90 terula parva artem transgredi, et pene propria lingua vitium generat per singula verba. Res mira tamen magnos viros, prudentia deditos, cautela praecipuos, agilitate suffultos, sapientia latos, sanctitate praeclaros cuncta haec in alienae linguae gloriam transferre, et usum scripturae in propria lingua non habere. Est tamen conveniens, ut qualicumque modo, sive corrupta, seu lingua integrae artis, humanum genus 95 auctorem omnium laudent, qui plectrum eis dederat linguae, verbum in eis suae laudis sonare, qui non verborum adulationem politorum, sed quaerit in nobis pium cogitationis affectum operumque pio labore congeriem, non labrorum inanem servitiem. Hunc igitur librum vestrae sagaci prudentiae probandum curavi_transmittere, et quia a Rhabano venerandae memoriae, digno vestrae sedis quondam praesule, 100 educata parum mea parvitas est, praesulatus vestrae dignitati sapientiaeque in vobis pari commendare curavi. Qui si sanctitatis vestrae placet optutibus, et non deiciendum iudicaverit, uti licenter fidelibus vestra auctoritas concedat: sin vero minus aptus parque meae neglegentiae paret, eadem veneranda sanctaque contempnet auctoritas. Utriusque enim facti causam arbitrio vestro decernendam3) mea parva 105 commendat humilitas. Trinitas summa unitasque perfecta cunctorum vos utilitati multa tempora in colomem rectaque vita manentem conservare dignetur. Amen. XXXIII. PETRUSLIED. Unsar trohtîn hât farsalt sancte Petre giuualt, ze imo dingenten man. Christe eleyson. daz er mac ginerian Kyrie eleyson, 1) Erdm., lenam hss. 2) Erdm., decernendum hss. XXXIII. Petruslied. XXXIV. Christus und die Samariterín. 5 dâr in mach er skerian den er uuili nerian. Pittemês den gotes trût alla samant uparlût, XXXIV. CHRISTUS UND DIE SAMARITERIN. Lesên uuir thaz fuori ther heilant fartmuodi. ze untarne, uuizzun thaz, er zeinen brunnon kisaz. Quam fone Samario ein quena sârio scephan thaz uuazzer: 5 Bat er sih ketrencan thanna noh sô saz er. 'Biuuaz kerôst thû, guot man, daz ih thir geba trinkan? iâ ne niezant, uuizze Christ, “Uuîp, obe thu nuissis, 10 unte den ercantîs tû bâtîs dir unnen thie Judon unsera uuist.' uuielîh gotes gift ist, mit themo do kôsôtîs, sînes kecprunnen.' лей 'Disiu buzza ist so tiuf, ze dero ih heimina liuf, 15 Ne bistû liuten kelop mêr than Jacob. 145 ther gab uns thesan brunnan, (tranc er han ioh sîna man: sîniu smalenôzzer nuzzon thaz uuazzer.' "Ther trinkit thiz uuazzer, be demo thurstit inan mêr, der afar trinchit daz mîn, iz sprangôt imo'n pruston 'Hêrro, ih thicho ze dir, daz ih mêr ubar tac 'Uuîb, tû dih anneuuert, siu quat sus libiti, then lâzit der durst sîn: 5 Uueiz ih daz dû uuâr segist, daz dû commen ne hebist. dir zi volliste. des mahttû sichûre sîn: 'Hêrro, in thir uuigit scîn, for uns êr giborana 0 Unser altmâga suohton thoh ir sagant kicorana nû hebist ênin der nis dîn.' betôton hiar in berega, * thia bita in Hierosolima." XXXIV. 5 vip hs. 6 ist auf dem rande nachgetragen und durch vereisungszeichen fälschlich zwischen v. 4 und 5 verwiesen. 8 nezant hs. 16 er nan] an hs. 17 nuzzun edd., nuzzen Graff: das o im facs. (Ennec.) deutlich. 18 thurstit amer hs. 23 anne uært hs. hera] herra hs. uirt hs. 25 duuar hs. 26 êr] er hs. 27a dæz mattu hs. 27b henin hs. 28 uuigit hs., uuigic Müllenhoff. Braune, althochd, lesebuch. 6. Aufl. 10 al. XXXV. LIED VOM HEILIGEN GEORG (ZARNCKE). Inan druhtîn al giwerêta des Gorio z'imo digita: Tacianus wuoto, ûz spranc der loub sâr. zurnt iz wuntardrâto: er quat, Gorio wâri XXXV. georio fuor ze malo⚫ fuor er ze demo rinhe⚫ hiez in ûz ziohan, ûf irstuont sih Gorio dâr: Handschriftliche überlieferung. ze heuihemo dinge ehrte uuas dz georigen munt ne ohrter ines shegih guot 10 nuber al kefrumeti des er ce kote digeti e daz ketota selbo sce gorio do teilton inen sare ze demo karekare h darmet imo do fuorren ehngila de skonen 5 10 15 20 25 30 XXXV. LIED VOM HEILIGEN GEORG (KÖGEL). Georio fuor ze mâlo mit mikilemo herigo, Dhô sbuonen inen alla kuningha sô manega. neuuolta ern es hôren. Herte uuas daz Georigen muot, ne hôrter in es, sêgih guot, nuber al kefrumetî des er ce kote digetî: daz ketæta selbo hero sancte Gorio. Dô erteilton si inen sâre ze demo karekâre: engila dê skônen. keneriter daz ire lîb: daz imbîz in frôno. Georio ce uuâre. Gorio dô digita, inan druhtîn al geuuerêta. den tumben deter sprekenten, des Gorio zimo digita. den halcen gangenten, den touben hôrenten. ûz sprang dher loub sâr. Gorio ze uuâre. file harte zurnan, daz zeiken uuorhta dhâre hiezen slahen harto hiezen uuzziehen, mit uunteruuasso suerto. Daz uueiz ik dhaz ist aleuuâr, ûf erstuont sik Goriio dhâr, úf erstuont sik Goriio dhar, uuola prediiôter dâr. dhar su len ceuuei uuib kenerier daz ire litb h 15 dho uuore er so :::::::z imbizs in frono⚫ daz ceiken uuorta dh::: :: io ce uuare' georio do digita inan druhtin al geuuereta des gorio zimo digita t (20) den tumben dheer sprekenten den tohuben ohrenten. den pilnten deter sehenten den halcen gahn enten 20 ehin suhl stuonetehr magihe ihar os psanr dher lob shar daz zehiken uuorheta dhare gorio ze uuare e boghontez dher rike man file ahrte zurenen. (25) ehr quaht gorio uuari ehin ckoukelari. n ihez ehr gorien fhaen ihezen⚫ huuszieen mit 25 ihezen shlahen ahrto. uunter uuassho' shuereto dhaz uueiz ihk dhaz ist aleuuar. uhffherstuont sihk goriio dhar ra (30) dhie ehnidenen man keshante gorio dharte frham |