صور الصفحة
PDF
النشر الإلكتروني

Gesittung, wie zu Melk, in der Nähe zu haben, vor Allem aber der

atque a Maffeio et Mediobarbo observatus in titulo P. M., quem L. Verus nunquam, sed suus Collega M. Aurelius gessit, rarus et valde pretiosus.

A. LV. AVREL. VERVS. AVG. IMP. V. Caput laureatum.

R. P. M. TR. P. XVII. COS. III. Pallas galeata, dextera hastam, sinistra clypeum gestans.

XI. Nummus duplex Faustinae Senioris, Uxoris Antonini Pii, tempore consecrationis factae post mortem ejus, ad annum Christi nati 141. Imp. Antonini Pii III., omni posterorum memoria dignus, ex argento, moduli minoris, Romae cusus.

A. DIVA. FAVSTINA. Caput Faustinae Augustae turritum.

R. CONSECRATIO. Pavo, Junonis symbolum, Faustinae insigne.

XII. Nummus Faustinae Junioris, uxoris M. V. Aurelii Anton., ex argento, medii moduli, Romae cusus, culto Fortunae templo atque Circensibus, ad designandam ejus fecunditatem, rarissimus.

A. FAVSTINA. AVG. Caput Faustinae lunatum.

R. SAECVLI. FELICITAS. Templum Fortunae duobus cum figuris colludentibus. XIII. Nummus II. ejusdem, natis puerulis Augustis, ex argento, medii moduli, Romae cusus. Obvius.

A. FAVSTINA. AVG. Caput Faustinae Junioris comatum.

R. HILARITAS. Fecunditas, sinistra cornu copiae, dextra ramum oleastri tenens. XIV. Nummus Septimii Severi Imp., ex argento, medii moduli, cusus Romae tempore expeditionis Britannicae Tribunatu XVI. Cons. III. anno U. C. 961, ab aera Christi 208, Imperii XI. Moneta rarissima.

A. SEVERVS. PIVS. AVG. Caput laureatum.

R. TR. P. XVI. COS. III. P. P. Mars gradivus.

XV. Nummus ejusdem, ex argento, moduli medii, Romae cusus obtento nomine Parthici Maximi post devictum Barsemium Atrenorum regem et Adiabenem captam una cum Clesiphonte, Parthorum regia, occupata. Rarissimus.

A. SEVERVS. PIVS. AUG. Caput laureatum.

R. VICT. PART.

ramum adferens.

- X. Victoria gradiens, dextra coronam, sinistra palmarum

XVI. Nummus Juliae Domnae Aug., uxoris Sept. Severi Imp. Rom., ex argento, medii moduli, cusus Romae, tempore communis laetitiae ob procreatos duos pueros Augustos Caracallam et Getam, non adeo communis.

A. IVLIA. AVGVSTA. Caput Juliae crispatum.

R. HILARITAS. Fecunditas, sinistra cornu copiae, dextera ramum palmarum oblongum tenens; ex utraque pedum parte duo pueruli Augusti, Carracalla et Geta, adstantes.

XVII. Nummus Septimii Severi Imp. Rom., ex argento, medium modulum excedens, fabricatusa Laodicea Septimia, Colonia Romana in Coelesyria, devicto Pescennio Nigro Anno V. C. 947, post Christum natum 194, Imperii II., valde rarus et pretiosus.

A. S. C. Caput laureatum.

R. L. I. ROM. Figura militaris hasta clypeoque armata serpentem persequens, Martemque Syrum exprimens, aut victoriam potius Septimii Severi contra Pescenninum in Coelesyria partam.

XVIII. Nummus Septimii Severi Imp. Aug., ex argento, medii moduli, cusus Romae facta

remissione tributi Carthaginiensis. Obvius et tritus.

Eifer für die Ehre Gottes, der ihn bei allen seinen Handlungen

A. SEVERVS. PIVS. AVG. Caput laureatum.

R. INDVLGENTIA. AVGG. IN CARTH. Cybele leoni currenti insidens, sinistra sceptrum, dextra fulmen Jovis exhibens.

XIX. Nummus Juliae Domnae Piae Augustae, uxoris II. Septimii Sev. Imp., ex argento, medii moduli, cusus Romae, tempore reaedificati templi Vestae, quod sub Commodo Imperatore exustum est. Raritate et elegantia insignis.

A. IVLIA. AVGVSTA. Caput Juliae crispatum.

R. PIETAS. PVBLICA. Virgo vestalis sinistra lumen tenens, ad dexteram ignis super altare ardens cernitur.

XX. Nummus P. Septimii Getae Caesar., moduli tertii, ex argento cusus, initio belli britannici ad annum V. C. 962 anno Consulatus sui II. Tribunatus et Pontif. I., non ita obvius.

A. P. SEPTIMIVS. GETA. CAES. Caput Getae iuvenile.

11

R. PO. M. T. — COS. II. Minerva galeata, dextera clypeum, sinistra hastam ad pedes usque protensam tenens.

XXI. Nummus Caracallae Imp. Aug., cusus Romae ex argento, medii moduli, tempore expeditionis parthicae ad annum V. C. 970, ab aera Christi 217., Tribunatu XX. Consulatu IV., anno imper. VII., quo fuit occisus a centurione Martiali prope Carras die 8. Aprilis. Inter rariores numerandus.

A. ANTONINVS. PIVS AVG. Caput laureatum.

R. VICT. PART. MAX. Victoria laureata currens, sinistra ramum palmarum, dextera literas una cum sagitta porrigens.

XXII. Nummus Septimii Getae Caesaris, moduli minoris, ex argento, cusus post Parthicum bellum, vivente adhuc parente Severo, divisis a fratre Caracalla Prov. Orient., ante obtentum tit. Imp. Rom., rarissimus.

A. P. SEPT. GE

CAES. PON. Caput Getae juvenis.

R. PRINC. IVVENTVTIS. Statua equestris Getae juvenis, dextra sceptrum, sinistra hastam pugilem gestans, a trophaeo progreditur, quod alia inter signa militaria ornat Terminus Orientis clypeatus, pedibus manibusque truncatus. XXIII. Nummus Valerii M. Annii Acilii Triumviri (ex XXX Tyrannis tempore Gallieni Imperatoris) contra Claudium in Dacia insurgentis ab eodemque occisi, anno Imperii sui I. Rarissimus.

A. SALV.

-

Caput Hygiaeae in Dacia cultae redimitum.

R. IIIVIR. VALE M. ACILIVS. Dea Hygiaea pileo tecta manu dextera pixidem una cum serpente tenens, sinistra columnae innixa.

XXIV. Nummus Gordiani Pii Felicis Imp. Aug., ex argento, moduli majoris, Romae cusus, in memoriam publicae laetitiae ob victoriam contra Sabinianum, Carthagine ab Africanis Imperatorem appellatum, per Mauritaniae praefectum relatam, ad annum V. C. 993, ab aera Christi 240, anuo Imperii sui II. Non multum obvius.

A. IM. D. GORDIANVS. PIVS. FEL. AVG. Caput Gordiani radiatum.

R. LAETITIA. AVG. N. Jupiter veste togata indutus, dextera pateram, sinistra hastam tenens, in signum nominis Augusti conservati.

XXV. Nummus idem minoris moduli.

XXVI. Nummus Marci Antonii Gordiani Imp. Rom., ex argento, moduli majoris, cusus tempore acclamationis Imperatoriae ad annum V. C. 991, ab aera Christi 238, anno sui imperii primo. Non ita vulgaris.

A. IMP. CAES. M. ANT. GORDIANVS. AVG. Caput Gordiani radiatum.

beseelte 1) und sich in seinen reichen Schenkungen an die Gotteshäuser seines Landes 2) durch seine ganze Lebenszeit aussprach, bewog ihn, auf der St. Martin zunächst gelegenen Anhöhe eine kleine Collegiatkirche sammt Wohnungen für weltliche Chorherren zu erbauen, welche im J. 1108 schon eine Dotation erhielt 3). Die Kirche stand an dem Platze der gegenwärtigen Stiftskirche, wurde 1110 in Bau genommen *) und der h. Maria geweiht. Der erste Propst war Otto), der erste

R. CONCORDIA. AVG. Munificentia veste stolata induta sedens, dextera manu
pateram, sinistra cornu copiae protendens.

XXVII. Nummus M. Antonii Gordiani III. Imp. Aug., ex argento, moduli majoris, cusus
Romae distributo P. R. Congiario II., anno Imperii I., ad annum U. C. 992, ab
aera Christi 239, Liberalit. typo II., contribuente Misitheo socero. Frequens.
A. IMP. CAES. M. ANT. GORDIANVS. AVG. Caput Gordiani radiatum.

R. LIBERALITAS. AVG. II. Liberalitas, sinistra cornu copiae, dextera pistillum
tenens.

XVIII. Nummus M. J. Philippi Imp. Aug. ex argento, medium modulum excedens, in Syria cusus ad annum U. C. 998, post Persicum bellum devicto Sapore Persarum rege, occisoque Gordiano Imp. Rom., anno regiminis sui primo, Consul. I. Notae haud mediocris.

A. IMP. M. IVL. PHILIPBVS. AVG. Caput radiatum.

R. VICTORIA. AVG. Victoria gradiens, dextera sertum, sinistra ramum palmarum gestans.

XXIX. Nummus Philippi Sen. Imp. Rom. Aug., ex argento, medii moduli, cusus Romae post reditum a debellatis Carpis, ad annum consulatus sui III., filii vero sui Cons. II., annum vero U. C. 1001 et Liberal. Typ. III. Rarissimus.

A. IMP. M. IVL. PHILIPPVS. AVG. Caput Philippi radiatum.

R. P. — — — R. P. V. COS. III. P. P. Figura muliebris togata, dextera duplicem laurum baculo nexum, sinistra cornu copiae exhibens.

XXX. Nummus Quinti Herennii Etrusci Messii Decii, Filii Aug. Marci Cn. Messii Q. Trajani Decii Imp., ex argento, moduli medii, cusus in expeditione Gothica cum patre suscepta, qua cum Scythis pugna obiit uterque Augustus Anno Xsti 251., Imp. Filii I. Patris III. In omni forma rarus.

A. Q. HER. ETR. MES. DECIVS. AVG. Caput radiatum.

R. PIETAS. AVGVSTORVM. Vasa Pontificalia Romana.

1) Anno MCVII. et sequentibus pii conjuges benefici fuerunt in omnes fere pauperes et ruinosas Ecclesias per provinciam, ac egentes homines communi voluntate et studio benefaciendi. Pez historia s. Leop. pag. 50. "Notificamus, quod venerandus princeps, marchio Liupoldus, iniquitatem de finibus suis volens expellere, invasiones et rixas sopire et ante omnia ecclesias Dei summa cautela et tutela munire“. Urkunde B. Reginmar's von Passau vom Jahre 1135, bei Fischer II. 120.

2) So gegen St. Florian 1115, St. Nikolaus bei Passau 1126, St. Peter in Salzburg 1134, Heiligenkreuz 1134, Maria Zell 1136.

3) Cod. trad. n. 116.

4) Chron. Reichersb. bei Ludewig SS. RR. GG. II. 239.

5) Ob der Propst Otto früher Pfarrer zu St. Martin gewesen, darüber gibt es blosse Andeutungen, aber keine vollgiltigen Beweise.

b.

Dechant Herbo (Erbo, Aribo von Buche). Die bekannte Begabung war nicht bedeutend 1). Aber schon im J. 1114, u. z. am 12. Juni3), wurde auf dem von dem Grafen von Kling eingelösten Grunde der Grundstein zu der noch bestehenden Stiftskirche gelegt, u. z. durch den Propst Otto, da Leopold denselben zu legen in christlicher Demuth sich standhaft weigerte ). Zugleich begann der Bau des Fürstenhofs und des Frauenklosters, als dessen Stifterin der Tradition nach Agnes erscheint. Nach des ersten Vorstands Tode ernannte Leopold seinen drittgebornen Sohn Otto noch bei jungen Jahren) zum Propste und Opold zum Vicar. Inzwischen müssen die Stiftseinkünfte gewachsen sein, weil der ernannte Propst auf seine und des Stifts Kosten 5) zu weiterer Ausbildung sich nach Paris begab, woher er bei einem Besuche viele Reliquien ) in feierlicher Procession in seine Kirche brachte, ohne jedoch die Namen der Heiligen, denen sie angehörten, nennen zu wollen 7).

Nach Otto's Eintritt in den Cistercienser-Orden zu Morimund änderte sich die Sachlage. An die Stelle der weltlichen Chorherren traten in Folge der Berathung Leopold's mit dem Erzbischofe Konrad von Salzburg und den Bischöfen Reginmar von Passau und Roman von Gurk regulirte Chorherren aus den Häusern Salzburg, Chiemsee und St. Nikolaus bei Passau (ein Wechsel, der in dieser Zeit häufig vorkömmt), unter dem von Chiemsee nach Klosterneuburg berufenen Propste Hartmann; gleichzeitig kamen Klosterfrauen nach St. Augustin's Regel. Nun häufen sich auch die Schenkungen durch die Edlen des Landes, welche Leopold's und seiner Nachfolger 8) frommer

1) Fischer II. 6. seqq.

2) Continuatio Chron. Claustron. prima ad h. a. bei Pertz SS. XI. 609. Rikard's Angabe, zufolge welcher die Grundsteinlegung am 12. Juli geschah, ist eben eine Angabe Rikard-Hanthaler's.

3) Ipse, ut erat vir piissimus, omnino contradixit, et hoc a clerico debere fieri dignum et iustum constanter affirmavit. Pertz, l. c.

4) Cum adhuc scolaris esset. Pertz, 1. c. 610.

5) Ex propria camera et ex redditibus ecclesiae, cui preerat, datis ei stipendiis studii causa misit eum Parisius. Pertz, I. c.

6) Die Kästchen, in welchen Otto die Reliquien brachte, sind in niello gearbeitet, und werden noch in der Schatzkammer des Stifts aufbewahrt.

7) Ut autem (reliquiae) eidem ecclesiae perpetuo manerent, nomen reliquiarum, ut dicitur, prodere noluit. Pertz, I. c. Diese Reliquien sind gegenwärtig auf dem Kreuzund Sebastian-Altare mit der Aufschrift: „Reliquiae incognitae" aufgestellt. Die Ordinarien stellten regelmässig für dieselben Authentiken aus.

8) Ich stelle hier die Schenkungen der österreichischen Fürsten, die im Cod. trad. enthalten sind, zusammen:

Sinn zum Wetteifer weckte. Auch Glieder des Stifts vermehrten die Begabung desselben 1).

[ocr errors]

Unter den Schenkungen erscheinen einzelne von Personen ausgehend, welche Wallfahrten nach Jerusalem 2), Compostella 3), St. Aegid *) unternehmen, und entweder ohne Bedingung oder mit der Clausel für den Fall ihres Nichtwiederkommens" dem Stifte Besitzungen oder Geld und Naturaldienste zuwenden. Losgekaufte Hörige geben sich in Leopold's Hand, um durch ihn dem Stifte übergeben zu werden 5), andere lassen sich ex voto zu einem jährlichen Gelddienste herbei) oder übergeben sich selbst mit einem jährlichen Dienste 7), zuweilen aus Dankbarkeit wegen Rettung aus Gefahr 8). Auch kommen Schenkungen vor gegen Aufnahme in die Verbrüderung), bei Gelegenheit von Begräbnissen 10), Aufnahmen der Söhne oder Töchter in das Stift 11) und Testamenten 12); weiters

Leopold. IV. Cod. trad. nn. 15, 77, 80, 93, 119, 120, 121, 123, 131, 148, 217, 253, 458, 459, 479, 484, 663.

Leopold IV. mit Agnes. Ibid. nn. 32, 86, 122, 201, 249, 252, 264, 461, 476. Leopold IV. mit seinem ältesten Sohne Adalbert. Ibid. nn. 37, 38, 91, 221.

Agnes. Ibid. nn. 159, 161, 179, 629, 639, 657, 660.

Adalbert. Ibid. nn. 40, 59, 187, 308, 482.

Leopold V. Ibid. nn. 178, 384, 432, 454, 460, 539, 612, 622, 635.

Heinrich II. und Theodora. Ibid. nn. 332, 506, 640.

Otto, Propst, Ibid. n. 245.

Heinrich von Mödling. 560, 681.

Gerbirg von Böhmen. 212.

Auch Diener des heiligen Leopold betheiligen sich mit Schenkungen, so:

Albertus, Marchionis cellerarius. n. 81.

Praepositus Marchionis. n. 84.

Eberolfus pistor Marchionis. nn. 85, 140.

Aspinus, capellanus Marchionis. n. 597.

1) So Opold. nn. 20—23, 117. Erbo de Buche. n. 52. Hertwik. n. 53. Adalbert. n. 472.

2) Cod. trad. nn. 274, 275, 314, 324, 396, 448, 449, 451, 452, 453, 472, 528, 538.

3) Cod. trad. n. 176.

4) Cod. trad. n. 408.

5) Cod. trad. n. 103.

6) Cod. trad. n. 255.

7) Cod. trad. nn. 776, 777.

8) Cod. trad. n. 778.

9) Ibid. n. 78, 94.

10) Ibid. nn. 95, 344, 348, 376, 382, 387, 391, 392, 397, 424, 429, 463, 510, 511, 523, 551, 553, 560, 574, 583, 594, 602, 735, 741, 745, 747, 771.

11) Ibid. nn. 139, 290, 329, 334, 346, 362, 366, 370, 390, 401, 402, 421, 428, 436, 525, 534, 537, 543, 565, 584, 603, 605, 737, 745, 774.

12) Ibid. nn. 16, 239, 375, 529.

b

« السابقةمتابعة »