صور الصفحة
PDF
النشر الإلكتروني

LXIX der man fon galgen forlaazit.

10 LXX der wiib gimahalit inti ni wil sea halôn. EXPLICIT.

15

INCIPIT LIBER LEGIS SALICAE

Erist fon meni.

1 Sohwerso andran zi dinge gimenit, inti er ni cuimit, ibu ini sunne ni habêt, gelte scillingâ XV.

2 der andran gimenit, ibu er ni cuimit inti sunne ni habêt, sôsama gelte sol. XV.

3 der andran menit, mit urcunđeôm zi sinemo huuse cueme inti danne gibanne ini erđo sina cuenûn, erdo sinero hiwono etteshwelihemo gisage daz iz emo gicunde, weo her gimenit ist. ibu er in cuninges deo20 noste haft ist, danne ni mag er ini gimenen. ibu er innan des gewes in sinemo ârunte ist, danne mag er ini menen sôso iz heer obana giscriban ist.

II Fon diubju sutno.

1 sôhwersô sûganti farah forstilit fon deru furistûn stigu erđo in

LXIX de eo qui hominem de bargo vel de furca dimiserit. 10 LXX de eo qui filiam alienam adquisierit et se retraxerit.

I De mannire.

1 Si quis ad mallum legibus dominicis mannitus fuerit et non venerit, si eum sunnis non detenuerit, 600 dinarios qui faciunt solidos 15 culpabilis iudicetur. 2 ille vero qui alium mannit, si non venerit et eum sunnis non 15 detenuerit, ei quem mannivit similiter 600 dinarios qui faciunt solidos 15 conponat. 3 ille autem qui alium mannit, cum testibus ad domum illius ambulet et sic eum manniat aut uxorem illius, vel cuicumque de familia illius denunciet ut ei faciat notum quomodo ab illo est mannitus. nam si in iussione regis occupatus fuerit, manniri non potest. si vero infra pagum in 20 sua ratione fuerit, potest manniri sicut superius dictum est.

II De furtis porcorum.

1 Si quis porcellum lactantem furaverit de hranne prima aut de mediana,

LXV, 9 forlaazit aus forlazzit nach Pertz 10 gimahalit] spunsaverit die dritte familie der lex, desponsaverit die hss. der emendata zu Modena und Leiden inti ni wil sea halôn] et non vult eam decipere in der überschrift nur der Leidensis; et non vult eam accipere Modenensis im text, et eam accipere noluerit emendata im text, et eam noluerit prindere dritte familie im text 12 I. HERIST hs. nach Merkel; Pertz las TEXTUS R. 'das heifst rubrica' 13 s. 2 ibu 15 inti ini? 17 uréunđeom nach Mone: 'das aspirierte é für ch' sei ‘eigentlich eine irische schreibung, die am Mittelrhein bis in das XI jh. vorkommt, aber meist vor vocalen' 18 gibanni: schreibfehler, wohl veranlasst durch das folgende ini 21 s. 3 giscriban

metalostûn, inti des giwunnan wirdit, gelte sol. III, foruzan haubitgelt 25 inti wirdrjun: ibu danne in drittjùn stigu forstolan wirdit, gelte sol. XV, forûzzan haupitgelt inti wirdrjûn.

2 sohwersô farah forstilit fon đemo sûlage der slôzhaft ist, gelte sol. XLV, foruzan haupitgelt indi wirđrjûn.

3 sôhwersò farah in felde, daar hirti mit ist, forstilit, gelte sol. XV, 30 foruzan haubitgelt inti wirdrjún.

35

4 Sohwersô farah forstilit đaz biûzan đeru mooter leben mag, feorzug pentingâ die tuent sol. I gelte, forûzan haubitgelt inti wirdrjûn. 5 Sohwersô sû bistoozzit in diubju, gelte sol. VII, forûzan haubitgelt inti wirdrjún.

6 Sohwersò sú mit farahum forstilit, gelte sol. XVII, foruzan haubitgelt inti wirdrjún.

7 Sohwersô farah jârîgaz forstilit, gelte sol. III, forûzan haubitgelt inti wirdrjún.

8 Sohwersô zuijari suîn forstilit, gelte sol. XV, foruzan haubitgelt 40 inti wirdrjun.

9 Sohwersô hantzugiling

et inde fuerit convictus, 120 dinarios qui faciunt solidos 3 culpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura: si vero in tertia hranne furaverit, 600 dina25 rios qui faciunt solidos 15 culpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura. 2 si quis porcellum de sude furaverit, quae clavem habet, 1800 dinarios qui faciunt solidos 45 culpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura. 3 si quis porcellum in campo inter porcos ipso porcario custodiente furaverit, 600 dinarios qui faciunt solidos 15 culpabilis iudicetur excepto 30 capitale et dilatura. 4 si quis porcellum furaverit qui sine matre vivere potest, 40 dinarios qui faciunt solidum 1 culpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura. 5 si quis scrovam subbattit in furto, 280 dinarios qui faciunt solidos 7 culpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura. 6 si quis scrovam cum porcellis furaverit, 700 dinarios qui faciunt so35 lidos 17 culpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura. 7 si quis porcellum anniculum furaverit, 120 dinarios qui faciunt solidos 3 culpabilis iudicetur excepto capitale et dilatura. 8 si quis porcum bimum furaverit, 600 dinarios qui faciunt solidos 15 culpabilis iudicetur, excepto capitale et dilatura. 9 si quis tertussum porcellum

LXV, 25 forstolan wirdit anstatt forstilit, wie vorher und nachher richtig, für furaverit wird eine unabsichtliche wiederholung aus dem vorhergehenden giwunnan wirdit sein 30 wird von hier ab immer 31 s. 4 Sohwerso 33 Soherso sui: ist der plural sûi gemeint? 35 f. haubit von hier an immer

LXVI.

AUS EINEM CAPITULARE.

That ein iouuelich man frier geuualt have, so uuár sose er uuilit sa chun sinu ce gevene.

Souuerse sachun sinu thuruch sâlichêdi sêlu sîneru athe ce anderru éraftlicheru stat athe gelegenemo sinemo athe seuuemo andremo versellan 5 uuilit, inde ce themo cide inneneuuendjun theru selveru grâsceffi uuisit, in theru sachun thie gesat sint, uuizzetahtia sala ce gedûne gevlîze. That avo themo selvemo cide that er thui sellan uuilit ûzzeneuuendjun theru grâsceffi uuisit, that ist athe in here athe in palince athe in anderu sumeuuelicheru stedi, samant neme himo athe vane sinen gelandun athe vane andern, thie 10 theru selveru uuizzidi leven theru er selvo levit, urcundun rehtliche: avur avo'r thie havan ni mach, thane vane andern souueliche thâr bezzera vundan mugen uuerthan: inde vora hin sachunu sîneru salunga gedue, inde buriUt omnis homo liber potestatem habeat, ubicunque voluerit res suas dare.

Si quis res suas pro salute animae suae vel ad aliquem venerabilem locum vel propinquo suo vel cuilibet alteri tradere voluerit et eo 5 tempore intra ipsum comitatum fuerit, in quo res illae positae sunt, legitimam traditionem facere studeat. Quod si

eodem tempore quo illas tradere vult extra eundem comitatum fuerit, id est sive in exercitu sive in palatio sive in alio quolibet loco, adhibeat sibi vel de suis pagensibus vel de aliis, qui eadem 10 lege vivant qua ipse vivit, testes idoneos: vel

si illos habere non potuerit, tunc de aliis quales ibi meliores inveniri possunt: et coram eis rerum suarum traditionem faciat: et fide

LXVI, deutsch 1 iouuelihc 2 sinú
4 craftlicheru 5 inneneuuendiū

3 Souerse thuruhe anderrn 6 vuizzeta thia avo] dazu randgl.

bei Brower abo 7 Sellan 8 vuissit palice andern 10 seluern leuen, randgl. leuent 10f. leuitt vrcundum retliche, Auur auor

nin: 1. havan in mach? vindan 12 Inde

11 ni]

lateinisch 1 De homine libero, vt potestate, wie bei Ansegis 4, 18: das durch die übersetzung vorausgesetzte und daher schon von JGrimm in den text aufgenommene ist die lesart des cap. 817 c. 6 p. 211 (Boretius 282), das jedoch nach dare noch den, übrigens unrichtigen, zusatz hat pro salute animae suae, welcher sich auch in der einen Gothaer hs. des Ansegis findet, wo die andern hss., aufser der Schaffhauser, et qualiter hoc facere debeat bieten 3 ad fehlt 5 sint 8 est fehlt 12 possint capitulare; bei Ansegis ist invenire possit neben inveniri possunt überliefert

gun theru geuueri geve himo ther thia sala infâhit geuuerì gedue. Inde ahter thiu thiu sala so getân uuirthit, geanervo sin selves nejeina 15 vona then vora gequetanen sachun mugi geduan irvangida. Thara uviri inde selvo thuruch sich burigun gedue theru selveru geuuerî, nio themo geanerven thegein ursach belive thia sala ce bekêrine, sunder mêra nôt ana lige thia thuruch ce gefremine. Inde avo nochthanne sachun sinu bit geanervun sinen gesunduruth ne havoda, ne si himo that ce unge20 vuorsamithu, sunder geanervo siner, avo er gerno ne uuilit, athe thuruch then grâvun athe thuruch bodun sinin bethungen uuerthe, that thia sundrunga bit themo due ce themo ther geendido ervetha sîna uuolda vollocaman. inde avo sumeuuelicheru samonungun thia sellan bat, ganervo sîner then uuizzut bit theru kirichun vona themo vora gesprochenemo 25 erve have, that bit andremo geanerven sinemo havan solda. Inde thaz behaldan uuerthe umbe then vader inde then sun inde then nevun unce cen jârun uuizzethallikhen: ahter thiu selve sachun ce theru mûzzungu theru selveru samunungun ergeven.

iussores vestiturae donet ei qui illam traditionem accipit vestituram faciat. Et postquam haec traditio ita facta fuerit, heres illius nullam de prae15 dictis rebus valeat facere repetitionem. Insuper et ipse per se fideiussionem faciat eiusdem vestiturae, ne heredi ulla occasio remaneat hanc traditionem immutandi, sed potius necessitas incumbat illam perficiendi. Et si nondum res suas

cum coheredibus suis divisas habuit, non ei hoc sit impedimento, sed 20 coheres eius, si sponte noluerit, aut per comitem aut per missum eius distringatur, ut divisionem cum illo faciat ad quem defunctus hereditatem suam voluit pervenire.

Et si cuilibet ecclesiae eam tradere rogavit, coheres eius eam legem cum illa ecclesia de praedicta hereditate habeat, quam cum 25 alio coherede suo habere debebat. Et hoc observetur erga patrem et filium et nepotem usque ad annos legitimos: postea ipsae res ad immunitatem ipsius ecclesiae redeant.

ues

LXVI, deutsch 14 ather geaneruun in Selues, dazu randgl. Thessel17 cebekerine, randgl. Cebeuuandelene 18 analige, randgl. anaualle 19 nehauoda, randgl. nehaboda ne, randgl. neo 19f. ceungeu vor Samithu, zu letzterem wort die randgl. samidu 21 Bethungen 22 sundrūga themo, randgi. himo eruetha, randgl. eruida 23 vollocaman, randgl. voloquoman. JGrimm schrieb vollocuman, vgl. aber Schmeller Hel. 2, 184a 24 vuizzut, randgl. vuizcut kirrichun vona, randgl. vane 27 ather, dazu randgl. ahter 28 ergeuen, randgl. vuitirigeuen

lateinisch 13 qui ei qui cap., accipit ut Ansegis 19 habuit cap. Ansegis] habeat 21 cum illo faciat cap. Ansegis] faciat cum illo

LXVII.

DIE STRASSBURGER EIDE.

Ergo XVI Kalend. Marcii Lodhuuicus et Karolus in civitate, quae olim Argentaria vocabatur, nunc autem Strâzburg vulgo dicitur, convenerunt et sacramenta, quae subter notata sunt, Lodhuuicus romana, Karolus vero teudisca lingua iuraverunt. Ac sic ante sacramentum circumfusam plebem alter teudisca, alter romana lingua 5 alloquuti sunt. Lodhuuicus autem, quia maior natu, prior exorsus sic coepit 'Quotiens Lodharius me et hunc fratrem meum' cet. Cumque Karolus haec eadem verba romana lingua perorasset, Lodhuuicus, quoniam maior natu erat, prior haec deinde se servaturum testatus est.

Pro deo amur et pro christian poblo et nostro commun salvament, 10 d'ist di in avant, in quant deus savir et podir me dunat, si salvarai eo cist meon fradre Karlo et in aiudha et in cadhuna cosa, si cum om per dreit son fradra salvar dist, in o quid il mi altresi fazet, et ab Ludher nul plaid numquam prindrai, qui meon vol cist meon fradre Karle in damno sit. Quod cum Lodhuuicus explesset, Karolus teudisca lingua sic haec eadem 15 verba testatus est.

In godes minna ind in thes christânes folches ind unser bêdhero gehaltnissi, fon thesemo dage frammordes, sô fram sô mir got geuuizci indi mahd furgibit, so haldih thesan mînan bruodher, sôso man mit rehto sinan bruodher scal, in thiu thaz er mig sô sama duo, indi mit Ludheren 20 in nohheiniu thing negegango, the minan uuillon imo ce scadhen uuerdhên. Sacramentum autem, quod utrorumque populus quique propria lingua testatus est, romana lingua sic se habet.

Si Lodhuuigs sagrament, quae son fradre Karlo jurat, conservat, et Karlus meos sendra de sua part non los tanit, si io returnar non l'int 25 pois, ne io ne neuls cui eo returnar int pois, in nulla aiudha contra Lodhuuuig nun li iv er.

Teudisca autem lingua.

Oba Karl then eid, then er sinemo bruodher Ludhuuuige gesuor, geleistit indi Ludhuuuîg mîn hêrro then er imo gesuor forbrihchit, ob ih

[ocr errors]

LXVII, 4 sacramenta 10 das erste in aus en corr.

11 adiudha

14 'ęc 16 xpanes 17 geal'nissi 18 madh tesan 19 bruher

sosoma: der fehler durch das vorangehende soso man veranlasst luheren 20 no'heiniu uuerhen 24 suo loştanit Stengel (ausgaben und abhandlungen aus dem gebiete der rom. philologie 11, 5): nach dem facsimile halte ich dafür, dass der punkt der unterste rest des s ist, die eingeritzte linie verursachte, dass der buchstab unterbrochen erscheint

26 iu 29 forbrih chit

25 aiudha

« السابقةمتابعة »