صور الصفحة
PDF
النشر الإلكتروني

den gegenstand einer besonderen abtheilung jenes grösseren werkes welches wir hienach wohl nicht ganz ohne grund vermuthen können.

Notandum quod iudex delegatus a papa vel a legato, si citat aliquem peremptoria citacione, citacioni debet inserere auctenticum domini pape vel delegati in propria forma ipsius.

De ferys quibus non habentur iudicia.

Sunt autem triplices ferie, scilicet solemnes rustice et repentine. Solemnes sunt, que introducte sunt ob reuerenciam dei et sanctorum, vt sunt dies festi quos populus solet celebrare. in his ferys non valet citacio facta a iudice, nec processus iudicy factus vel habitus, nec sentencia lata, vt si iudex citaret vel sentenciam ferret in hys ferys, etiam si (cod. saltem nisi) fuerit de consensu parcium.

Rustice ferie, que introducte sunt propter necessitatem hominum, vt tempus messium vel vindemiarum. et tunc quiescere debet strepitus iudicy. iudex tamen potest citare, si de consensu parcium fuerit, et eciam procedere in causa in ferys rusticis.

Repentine, quas aliquis princeps introduxit propter diem natiuitatis sue vel fily, vel quia tunc triumphauit cum inimicis suis. et hee ferie non sunt in vsu.

Reus citatus aut conparet, aut non. si non conparet, et contumaciter se absentat, exconmunicandus est propter contumaciam.

De excepcione.

Excepcio est actoris exclusio. et est quedam defensio per quam reus intendit se defendere.

Et quedam est dilatoria, quedam peremptoria.

Dilatoria, quia per eam differtur et impeditur causa. et quandoque proponitur contra iudicem, quandoque contra suam iurisdictionem, quandoque contra actorem et procuratorem actoris, quandoque contra tempus quo aliquis citandus est.

Contra tempus sic excipitur: quo tempore citatus sum, non potui iure citari, quia feriatum fuit. vnde peto quod condemnetis partem aduersam in expensis.

Peremptoria excepcio est, que probata perimit causam et intencionem actoris. verbi gracia vt si reus dicat contra actorem: tu petis a me x marcas quas tenebar. set iniuisti iure mecum pactum de non petendo, quod non peteres a me debitum. hoc facto reus absoluitur ab instancia iudicy. et actori imponatur silencium perpetuum illius cause.

Item si reus vult excipere contra actorem vel procuratorem actoris et contra rescriptum eius vel alias litteras quascumque eciam papales, hoc debet facere ante litem contestatam. et maxime in principio litis statim debet excipere contra personam iudicis, si sibi suspectus

Wäre ausgemacht, dass der in der neuen ausgabe der bibliothèque sacrée von Richard und Giraud XXI s. 392 als bischof von Salamanca aufgeführte,,Dominique Dominquez, mort en 1267" eine und dieselbe person mit dem autor unseres werkes ist, so wäre allerdings für dessen ursprüngliche abfassung jedenfalls vor dem jahre 1267 ein fester anhaltspunkt gewonnen.

Ob etwa andere handschriften unseres werkes 10) zu bestimmteren ergebnissen führen, vermögen wir im augenblicke nicht zu behaupten. so bleibt uns demnach vor der hand nichts übrig, als unsere summa lediglich nach der gegenwärtig vorliegenden gestalt hier in der weise unserer sammlung einzureihen, als ob sie in den schluss der siebenziger oder möglicher weise in den anfang der achziger jahre des dreizehnten jahrhunderts fiele, letzteres nämlich wenn der eben blos in den mustern 94 und 103 der handschrift A erscheinende pabst Martin IV richtig eingestellt ist.

est. et debet recusare ipsum taliter tanquam suspectum ante litis contestacionem. postea non potest, nisi causa actoris ipsius prius sit finita. vnde quando actor reo offert libellum ad conueniendum eum, reus si vult ipsum actorem reconuenire, potest et debet eciam libellum offerre actori ad reconueniendum eum.

10) Der hiesige aus Ebersberg stammende cod. lat. 6000 fol. 116 bis 165' wurde, als eine im jahre 1525 gemachte mit der bereits bemerkten incunabel Koberger's übereinstimmende abschrift nicht in betrachtung gezogen.

Eine summa magistri Dominici de arte notariatus in einer handschrift der universitätsbibliothek zu Breslau ist im archive der gesellschaft für ältere deutsche geschichtskunde XI s. 701 erwähnt. Eine summa dictaminis magistri Dominici yspani findet sich in einer handschrift des vierzehnten jahrhunderts auf der universitätsbibliothek zu Prag. ebendort X s. 660.

Von einer in einer handschrift des vierzehnten jahrhunderts der öffentlichen bibliothek zu Bern befindlichen summa dictaminis magistri Dominici hispani für notarii archiepiscoporum et episcoporum bemerkt das erwähnte archiv V s. 499, sie verdiene nähere einsicht: die namen derer welchen die briefe geschrieben worden seien zum theil erhalten.

Incipit summa dictaminis secundum quod notarii episcoporum et archyepiscoporum debeant notarie officium exercere.")

I.

Omne datum optimum et omne donum perfectum desursum est descendens a patre luminum, cum reuera omnis sapiencia 2) honor 3) facultas virtus et potestas memoria et intellectus et cetera bona per que humanum genus regitur ab illo procedant patre qui creauit ex nichilo vniuersa.

Ea propter siquidem ut preterita et presencia cedant ad capacitatis) memoriam in futuro, cum inter cetera dona3) et virtutes Christi in sacris scripturis memoria quam plurimum conmendetur, cum dicat Seneca: inter humane nature conmoda nil dignius memoria reperitur, in Christi nomine et eiusdem gracia licet quam plures doctores et periti iuris) canonici et ciuilis existant clyppeo premuniti, et non ignorent prudenter ac discrete tamquam cause defensores aduocacionis officium exercere, et tamquam magistri ) doctores iudices et iuris consulti causas cum maturitate debita terminent, ) non tamen quendam verborum modum racione cursus secundum') dictandi 10) naturam tamquam practicam propter disuetudi

1) B: incipit summa de cursu episcopali sub breuitate uerborum compilata.

D: forma composita per dominum Dominicum Dominici ispanum quomodo notarii archiepiscoporum et episcoporum habeant officium notarie exercere. et primo prohemium.

2) A B und C fügen nach sapiencia noch diuiciarum ein. 3) In B fehlt honor.

4) D hat blos: procedunt ad compacitatis.

5) B: bona.

6) A B und C: doctores periti a iuris. D: doctores et iuris periti. 7) B und D: magni.

8) B: terminarent uel terminent. D: terminare.

9) A B C D : et. 10) D: dictaminum.

nem sciunt aliquatenus ordinare, cum non nulli in stilo dictaminis quadam 1) verborum prolixitate substanciam siue naturam rei sue2) minime contingunt,3) alii vero inproprie, alii etiam inperfecte, quod1) arengas volunt pretendere, alii autem inducunt) quam plurimas nouitates idcirco ego Dominicus Dominici,) oriundus de ciuitate visentina, 7) in arte dictatoria discipulus discreti viri domini Iohannis Seuerii) bone memorie quondam archidyaconi') calaguritanensis et thesaurarii visentini, 10) quod 11) per spacium temporis et continue circa officium notarie cum diligencia 12) sollicitus et attentus non similitudinarie non per allegoriam non diffuse set plane 13) et proprie, licet in sciencia memoria 14) et intellectu insufficiens existam, 15) non tamen ad sapientum et peritorum erudicionem, quia 16) videretur quedam inpossibilitas nature, ut canon dicit: super vacuis laborat inpendiis qui solem facibus nititur adiuuare, set ad instructionem 17) quorundam nouiciorum in arte dictatoria discere volencium et prodesse, quandam breuem dictandi summam secundum quod notarii episcoporum et archyepiscoporum debeant 18) notarie officium exercere, et alias etiam litteras excipiendo, 19) per ordinem in hoc breuissimo volumine conpilabo. 20)

II.

1. Primo sequitur forma specialis litterarum citatoriarum in causa peccuniaria.

2. Sequitur et alia quando rector spoliat clericum suo prestimonio.

3. Alia citacio contra in parte generalis et specialis parte.

4. Citacio contra parochianos denegantes soluere decimas obuenciones et alia iura suo rectori.

1) A C: quandam. B: tamquam.

2) A B C: siue, während D rei

sue minime gar nicht hat.

3) A CD: contingentem. B: con

tingentium.

4) B und D: qui.

5) D: et alii etiam reducunt. 6) In B fehlt Dominici.

7) B: uisenc mit dem abkürzungszeichen für a über dem c. D: uicentina.

8) D: Seuerini. 9) D: archiepiscopi. 10) D: vicentini.

11) B und D: qui.

12) A und C: diligenter. D: dili-
gencia sui oder fui.
13) B und D: plene.
14) D: memorata.

15) D: sufficiens existat.
16) A: qua. C: quod.

In D fehlt von hier an bis adiuuare einschliesslich alles.

17) In D fehlt ad instructionem auch noch.

18) D: debent.

19) A: excipiendi. D: incipiendo. 20) C: conplicabo.

5. Alia citacio contra rectorem recipientem ad diuina parochianos alterius ecclesie.

6. Alia contra subditos prauitatem vsurariam exercentes.

7. Citacio in causa matrimoniali, quando vir diuertit ab vxore et contraxit de facto cum vxore secunda.

8. Citacio in causa matrimoniali, quando vir diuertit ab vxore.

9. Citacio in causa matrimoniali que emanat ad instanciam vxoris eo quod est affinitas inter ipsam et virum. 1) 10. Citacio in causa matrimoniali eo quod propter inpotenciam perpetuam non cognouit vxorem cui per triennium continuum cohabitauit.

11. Alia littera super adulterio conmisso.

12. Sentencia lata pro matrimonio separando quantum ad cohabitacionem thori occasione adulterii.

13. Sentencia diffinitiua lata pro matrimonio, quando secundum matrimonium de facto contractum decernitur esse nullum.

14. Sentencia pro matrimonio lata.

15. Sentencia diuorcii lata inter virum et vxorem propter viri inpotenciam coeundi.

16. Sentencia lata diuorcii inter virum et vxorem propter affinitatem.

17. Qualiter apostoli concedantur, cum in causa matrimoniali uel alia a sentencia finali uel interlocutoria appellatur.

18. Forma exconmunicacionis, qualiter procedatur contra contumaces nolentes coram iudice conparere, cum constat de contumacia.

19. Alia forma exconmunicacionis, cum non constat de contumacia.

20. Qualiter exconmunicatus propter contumaciam, prestans caucionem de parendo iuri, refusis expensis, debeat absolui et denunciari absolutus.

21. Qualiter sentencia pro matrimonio lata sit execucioni mandanda.

22. Qualiter episcopus scribere debeat vniuersis prelatis et vicariis, quando vir diuertit ab vxore et est vagabundus.

23. Sentencia lata pro causa peccuniaria super condempnacione rei de qua agitur. et similiter in eadem causa sentencia cum reus absoluitur ab inpeticione actoris.

1) A: vxorem.

« السابقةمتابعة »