iuramento, receptis testibus hinc inde, et eorum attestacionibus in presencia parcium publicatis, auditis etiam que 1) partes proponere voluerunt, conmunicato consilio peritorum, prefatum in scriptis adiudicauimus 2) in virum . . prefate, mandantes dicto viro ut eidem mulieri tanquam vxori legittime cohabitet, et eam maritali affectione 3) pertractet, decernentes inter prefatum . . et. . mulierem ) non matrimonium quod postmodum fuit de facto contractum set pocius contubernium extitisse, dantes etiam eidem . . si sibi placuerit licenciam cum alio 5) contrahendi, domino concedente.

Lata in scriptis fuit hec sentencia et lecta publice . die et.. loco etc.

14. Sentencia ) pro matrimonio lata.

In nomine domini amen.

Cum . . mulier, latrix presencium, coram nobis.. miseracione etc. Martinum peteret sibi ) adiudicari in virum, eo quod ipse eam in vxorem et ipsa eum in virum per verba de presenti ad inuicem receperunt, lite coram nobis etc. ut supra usque ad locum illum decernentes.

15.

Sentencia diuorcii inter virum et vxorem propter viri) in potenciam coeundi. 9)

In nomine domini amen.

cum

Cum . . mulier, latrix presencium, coram nobis.. miseracione etc. peteret separari a viro suo cui per triennium cohabitauit, 10) eo quod ipsa dicebat eundem virum inpotentem esse ad reddendum ei debitum coniugale, voluerit11) esse mater et filios procreare, lite coram nobis legittime contestata, prestito ab vtraque parte 12) iuramento de veritate dicenda, receptis testibus et examinatis per omnia diligenter, et eorum attestacionibus publicatis, et auditis hinc inde in allegando propositis, conmunicato 13) consilio. peritorum, in scriptis tulimus sentenciam diuorcii

1) D: attestacionibus publicatis et auditis in presencia parcium et que. 2) B: adiudicamus.

3) B: dilectione.

4) A und C: prefatas. . et . .

mulieres.

5) In D fehlt cum alio.

6) D: alia forma.

7) In A und C fehlt sibi.
8) In B und D fehlt viri.
9) In B fehlt coeundi.

10) B und D: continue cohabitauit.
11) B: wlt.

12) In A und C fehlt ab utraque parte.

13) B und D: habito.

inter ipsos, dantes') vtrique si placuerit aut potuerit alibi2) licenciam contrahendi.

Lata et lecta fuit hec sentencia in scriptis. 3)

16. Sentencia diuorcii ) lata inter virum et vxorem propter affinitatem. 5)

In nomine domini amen.

Cum mulier coram nobis . . miseracione etc. peteret separari a viro suo, eo quidem ut ipsa dicebat quod dictus vir cognouerat carnaliter consanguineam dicte mulieris. antequam cum dicta muliere matrimonium contraxisset, lite coram nobis etc. diffinitiue pronunciamus in scriptis, lum matrimonium inter ipsos fuisse de iure contractum. Lata et lecta etc.

17. Quando) apostoli concedantur, cum in causa matrimoniali uel alia ) a sentencia finali uel 8) interlocutoria appellatur.

Sanctissimo in Christo patri domino G ) diuina clemencia 10) sacrosancte romane 1) ecclesie summo pontifici N misericordia etc. licet indignus episcopus cum summa reuerencia pedum oscula beatorum.

In causa matrimoniali que inter . . virum ex vna parte et.. mulierem ex altera coram nobis extitit ventilata pro muliere sentenciam tulimus. quam iuste credimus 12) esse latam.

A qua sentencia ex parte viri predicti ad sedem apostolicam super hiis verbis 13) extitit appellatum: in dei nomine amen etc. nos 14) autem ob reuerenciam sedis apostolice appellacioni deferentes, eidem has nostras patentes litteras nostro sigillo sigillatas pro apostolis duximus concedendas. 15)

18. Forma exconmunicacionis qualiter procedatur contra contumaces nolentes coram iudice conparere, dum ) constat de contumacia. 2)

N miseracione etc. dilecto suo . . rectori uel viccario siue 3) archypresbytero uel penitenciario ) . . ecclesie etc.

Cum ad instanciam latoris presencium, qui de ipso conqueritur eo quod ut dicebat super.. re iniuriatur eidem, et per nostras litteras citatus fuisset, et coram nobis per se uel per alium noluerit 5) conparere, petente ipsius aduersario) quod contra ipsum tamquam contra contumacem procedere deberemus, nos habito consilio peritorum in scriptis salua condempnacione expensarum - pronunciantes contumacem eundem, propter suam contumaciam exconmunicauimus, ') mandantes vobis quatenus auctoritate nostra publice 8) nuncietis exconmunicatum, quo usque purget suam contumaciam, et etiam pareat prout postulat ordo iuris.

Datum etc.

19. Alia forma exconmunicacionis, dum) non constat de contumacia. 10)

N misericordia etc. rectori etc.

Veniens ad nos . . lator11) presencium nobis exposuit conquerendo, quod cum . . per litteras 12) citaretur ut conpareret coram nobis, sibi et suis peticionibus responsurus, eo quod ut dicebat sibi super quadam re iniuriabatur, et quod dies. . per terminum peremptorium fuerat assignatus quo coram nobis conparere deberet, cum dictus lator presencium ipsa die conparuerit coram nobis et etiam in sequenti, petens a nobis ut contra ipsum aduersarium tamquam contra contumacem procedere deberemus.

Set quia nobis 13) non constat utrum citacio nostra ad ipsum peruenerit, mandamus vobis quatenus super hoc inquiratis diligencius veritatem. si 14) inueneritis ipsum citatum fuisse, ut asserit, denuncietis eundem publice 15) ex

1) B und C: cum.

2) D: conparere si sibi constet contumacia.

3) Von hier an fehlt der schluss in D.

4) B und C: porcionario.

5) D: noluit.

6) D: petens ipsius aduersarius. 7) D: exconmunicamus.

8) D: quatenus ipsum publice. 9) B und C: cum.

10) In D fehlt dieses muster.
11) A und C: mulier latrix.
12) B: per tales litteras.

13) In A und C fehlt nobis.
14) B: et si.

15) B: auctoritate nostra publice.

conmunicatum, quia nos ipsum propter suam contumaciam exconmunicacionis vinculo duximus innodandum.

Datum etc.

20. Qualiter exconmunicatus propter contumaciam, prestans caucionem de parendo iuri,1) refusis expensis, debeat absolui et denunciari

absolutus. 2)

N misericordia etc. dilecto suo . . viccario etc.

Cum occasione 3) cuiusdam cause que coram nobis inter ipsum ex vna parte . . et . . ex altera vertitur per nos exconmunicatus propter suam contumaciam extitisset, quia nunc veniens prestitit caucionem de parendo iuri, et refudit1) expensas aduersario, ideo) ipsum a sentencia exconmunicacionis duximus absoluendum.

Vnde mandamus vobis, quatenus ipsum in ipsis locis in quibus) auctoritate nostra denunciastis exconmunicatum denuncietis eadem auctoritate publice absolutum.

21. Qualiter sentencia pro matrimonio lata sit execucioni mandanda. ")

N misericordia etc. archypresbytero etc.

Maria de.. nobis conquerendo monstrauit, quod cum in causa matrimoniali, que coram nobis inter ipsam ex vna parte et . . virum suum ex altera extitit ventilata, pro muliere diffinitiuam sentenciam tulissemus) - ipse sibi cohabitare et eam maritali affectione tractare recusat. 9)

Quo circa vobis in virtute obediencie 10) precipiendo mandamus, quatenus ipsum monicione premissa 11) ad cohabitandum dicte mulieri tanquam vxori legittime et eam maritali affectione tractandam auctoritate nostra per censuram ecclesiasticam conpellatis.

Et nichilominus mandamus vobis, quod si sentencias nostras noluerit obseruare, eadem auctoritate exconmunicetis eundem, et omnes eidem conmunicantes et auxilium et consilium inpendentes.

Datum etc.

1) In B fehlt iuri.

2) A hat hier das rubrum des musters 23.

D: qualiter exconmunicatus debeat absolui prestans caucionem de parendo iuri et resartis expensis.

3) B: exconmunicacione.
4) B: refusit. D: resarciuit.

5) A und C: ibidem.

6) B und D fügen ipsum bei. 7) B: mandata.

8) D: tulissem.

9) B und D: recuset.
10) D: sancte obediencie.

11) D: preuia. dann ist alles bis eundem einschliesslich ausgefallen.

22. Qualiter episcopus scribere debeat vniuersis') prelatis et viccariis, quando vir diuertit ab vxore et est vagabundus. 2)

Vniuersis sancte matris ecclesie prelatis et eorum vicariis ad quos littera presens peruenerit N misericordia etc. salutem et sinceram in domino caritatem.

Quia lator presencium, instinctu 3) dyaboli ac eiusdem presumptuosa ) temeritate et presumpcione temeraria ductus, ab vxore diuertens eidem cohabitare recusat, et alias est vagabundus, per loca discurrens varia et diuersa, idcirco rogamus vniuersitatem vestram, quatenus - cum dictus talis in partibus vestris inuentus fuerit — ipsum ad cohabitandum dicte mulieri tanquam vxori legittime et eam maritali affectione tractandum 5) per censuram ecclesiasticam conpellatis.

Datum etc.

23. Sentencia lata pro causa peccuniaria super condempnacione rei de qua agitur. et similiter in eadem causa) cum reus absoluitur ab inpeticione actoris.

In nomine domini amen.

-

Cum . . coram nobis miseracione etc. a Martino peteret c marchas . . monete') ex causa mutui uel depositi uel alicuius) obligacionis uel alio contractu - iusto modo, tandem inter ipsos) coram nobis lite legittime contestata, et prestito iuramento etc. receptis testibus hinc inde etc. quia inuenimus quod . . legittime probauit quod se obtulit probaturum, dictum talem ad 10) solucionem c marcharum 11) dicto. . faciendam in scriptis exigente iusticia condempnamus.

Et si non probauerit intencionem suam, sic formabis: 12)