Archippi regis missu, fortissimus Umbro, Vipereo generi et graviter spirantibus hydris Spargere qui somnos cantuque manuque solebat, 755 Mulcebatque iras et morsus arte levabat.

Sed non Dardaniae medicari cuspidis ictum
Evaluit, neque eum iuvere in volnera cantus
Somniferi et Marsis quaesitae montibus herbae.
Te nemus Anguitiae, vitrea te Fucinus unda,
760 Te liquidi flevere lacus.

Ibat et Hippolyti proles pulcherrima bello,
Virbius, insignem quem mater Aricia misit,
Eductum Egeriae lucis humentia circum

Litora, pinguis ubi et placabilis ara Dianae.

765 Namque ferunt fama Hippolytum, postquam arte novercae
Occiderit patriasque explerit sanguine poenas
Turbatis distractus equis, ad sidera rursus
Aetheria et superas caeli venisse sub auras,
Paeoniis revocatum herbis et amore Dianae.
770 Tum Pater omnipotens, aliquem indignatus ab umbris
Mortalem infernis ad lumina surgere vitae,
Ipse repertorem medicinae talis et artis

Fulmine Phoebigenam Stygias detrusit ad undas.
At Trivia Hippolytum secretis alma recondit
775 Sedibus, et nymphae Egeriae nemorique relegat,
Solus ubi in silvis Italis ignobilis aevum

Exigeret, versoque ubi nomine Virbius esset.
Unde etiam templo Triviae lucisque sacratis
Cornipedes arcentur equi, quod litore currum
780 Et iuvenem monstris pavidi effudere marinis.
Filius ardentis haud setius aequore campi
Exercebat equos curruque in bella ruebat.

sorum. 751. v. G. I, 173.
754. sparso papavere herbis vs.
758. aut medicatis frugibus, VI,
420., tum adhibita incantatione so-
pire viperas, v. I, 426. 755.
Mulcebat manuum contactu, Si-
lius I, 411. sq. :,,Nec non serpentes
diro exarmare veneno Doctus Atyr
tactuque graves sopire chelydros."
761. v. E. II, 30. 762. in-
signem ipsa pulchritudine puta aut
specie armorum. mater, patria
urbs, ut Populonia mater X, 172.
763. circ. Lit., ad lacum Arici-
764. pinguis, victimis abun-
dans; placabilis ara, quia dea, cui
sacra fiunt in ea ara, placabilis est;

num.

atque ita appellatur, quo distingua-
tur ab immani illa Taurica, ad quam
hospites mactari solebant. 765.
novercae, Phaedrae.
766. ex-
plere proprie dicimus iram, cui sa-
tisfacimus; explevit igitur patrias
poenas Hippolytus eo, quod satis
dedit irae patris poenas filio irro-
gantis. 767. sq. ad sidera...
auras, i. q. revixisse, cf. vs. 771.
VI, 719. 761. sq. 769. v. V, 269.
Dianae, quae quasi patrona est
castitatis et pudicitiae. 773. Phoe-
big., Aesculapium.
774. Trivia,
v. vs. 516.
775. cf. vs. 763. et
v. G. I, 173. 779. sq. everte-
runt currum et effuderunt iu-

Ipse inter primos praestanti corpore Turnus
Vertitur arma tenens, et toto vertice supra est.
785 Cui triplici crinita iuba galea alta Chimaeram
Sustinet, Aetnaeos efflantem faucibus ignis,
Tam magis illa fremens et tristibus effera flammis,
Quam magis effuso crudescunt sanguine pugnae.
At levem clipeum sublatis cornibus Io

790 Auro insignibat, iam saetis obsita, iam bos,
Argumentum ingens, et custos virginis Argus,
Caelataque amnem fundens pater Inachus urna.
Insequitur nimbus peditum, clipeataque totis
Agmina densentur campis, Argivaque pubes
795 Auruncaeque manus, Rutuli veteresque Sicani
Et Sacranae acies et picti scuta Labici;

Qui saltus, Tiberine, tuos, sacrumque Numici
Litus arant, Rutulosque exercent vomere collis,
Circaeumque iugum, quis Iuppiter Anxurus arvis
800 Praesidet, et viridi gaudens Feronia luco;
Qua Saturae iacet atra palus, gelidusque per imas
Quaerit iter vallis atque in mare conditur Ufens.

Hos super advenit Volsca de gente Camilla,
Agmen agens equitum et florentis aere catervas,
805 Bellatrix, non illa colo calathisve Minervae
Femineas adsueta manus, sed proelia virgo
Dura pati cursuque pedum praevertere ventos.
Illa vel intactae segetis per summa volaret
Gramina, nec teneras cursu laesisset aristas;
810 Vel mare per medium fluctu suspensa tumenti
Ferret iter, celeris nec tingueret aequore plantas.
Illam omnis tectis agrisque effusa iuventus
Turbaque miratur matrum et prospectat euntem,
Attonitis inhians animis, ut regius ostro

--

...

-

106.

794. Argiva, v. vs. 409. sq.
796. picti sc., v. E. III,
797. sacrum, quia ipse Numicius
consecratus erat, v. E. IX, 46.; nam
agros diis sacros arare non licebat.
799. sq. quis praesidet, ergo
803. v. vs. 462.
ubi colitur.
804. florentes, fulgentes, Lucret.
IV, 451.: „Bina lucernarum flo-
rentia lumina flammis." Pind.
Ol. II, 130.: „άv dε μα xevoov plé-
807. pati sc. adsueta.
808. sqq. cf. Hom. II. XX, 226. sqq.
intactae, quae vix videatur tangi,
809. laesisset,
G. III, 194. sq.

781. haud venem, v. I, 426. sec., nihilo minus. 786. Aetnaeos, tantos, quantos Aetna evomit, ergo omnino magnos. 787. illa, Chimaera, fremens effera: in descriptione rerum pro Verbis finitis interdum Participia vel Adiectiva ponuntur, ut G. II, 133. III, 505. 789. v. G. III, 153. 791. Argumenta dicuntur imagines certarum rerum vel pictae vel caelatae, bildliche Darstellungen; Cic. Verr. IV, 56.:,,Ex ebore diligentissime perfecta argumenta erant in valvis.“ arg. ingens, magnifica imago. 792. Inachus, v. vs. 371. sq. v. II, 136. 811. iter, pedes iti

γει.

66

815 Velet honos levis humeros, ut fibula crinem
Auro internectat, Lyciam ut gerat ipsa pharetram
Et pastoralem praefixa cuspide myrtum.

AENEIDOS

LIBER OCTAVUS.

Ut belli signum Laurenti Turnus ab arce
Extulit, et rauco strepuerunt cornua cantu,
Utque acris concussit equos, utque inpulit arma,
Extemplo turbati animi, simul omne tumultu
5 Coniurat trepido Latium, saevitque iuventus
Effera. Ductores primi Messapus et Ufens
Contemptorque deum Mezentius undique cogunt
Auxilia, et latos vastant cultoribus agros.
Mittitur et magni Venulus Diomedis ad urbem,
10 Qui petat auxilium, et, Latio consistere Teucros,
Advectum Aenean classi victosque Penatis
Inferre et fatis regem se dicere posci,

Edoceat, multasque viro se adiungere gentis
Dardanio, et late Latio increbrescere nomen.

15 Quid struat his coeptis, quem, si Fortuna sequatur,

Eventum pugnae cupiat, manifestius ipsi,
Quam Turno regi, aut regi adparere Latino.

Talia per Latium. Quae Laomedontius heros
Cuncta videns magno curarum fluctuat aestu;
20 Atque animum nunc huc celerem, nunc dividit illuc,
In partisque rapit varias perque omnia versat:
Sicut aquae tremulum labris ubi lumen aenis
Sole repercussum aut radiantis imagine Lunae
Omnia pervolitat late loca, iamque sub auras
25 Erigitur summique ferit laquearia tecti.

Nox erat, et terras animalia fessa per omnis
Alituum pecudumque genus sopor altus habebat:
Cum pater in ripa gelidique sub aetheris axe
Aeneas, tristi turbatus pectora bello,

30 Procubuit seramque dedit per membra quietem.
Huic deus ipse loci fluvio Tiberinus amoeno
Populeas inter senior se attollere frondes
Visus; eum tenuis glauco velabat amictu
Carbasus, et crinis umbrosa tegebat arundo;
35 Tum sic adfari et curas his demere dictis:

O sate gente deum, Troianam ex hostibus urbem
Qui revehis nobis aeternaque Pergama servas,
Exspectate solo Laurenti arvisque Latinis,

Hic tibi certa domus, certi, ne absiste, Penates; 40 Neu belli terrere minis; tumor omnis et irae Concessere deum,

Iamque tibi, ne vana putes haec fingere somnum,
Litoreis ingens inventa sub ilicibus sus,

Triginta capitum fetus enixa, iacebit,

45 Alba, solo recubans, albi circum ubera nati.
Hic locus urbis erit, requies ea certa laborum,
Ex quo ter denis urbem redeuntibus annis
Ascanius clari condet cognominis Albam.

Haud incerta cano. Nunc qua ratione, quod instat, 50 Expedias victor, paucis, adverte, docebo.

Arcades his oris, genus a Pallante profectum,
Qui regem Euandrum comites, qui signa secuti,
Delegere locum et posuere in montibus urbem

Pallantis proavi de nomine Pallanteum.
55 Hi bellum adsidue ducunt cum gente Latina;
Hos castris adhibe socios, et foedera iunge.
Ipse ego te ripis et recto flumine ducam,
Adversum remis superes subvectus ut amnem.
Surge age, nata dea, primisque cadentibus astris
60 Iunoni fer rite preces, iramque minasque
Supplicibus supera votis. Mihi victor honorem
Persolves. Ego sum, pleno quem flumine cernis
Stringentem ripas et pinguia culta secantem,
Caeruleus Thybris, caelo gratissimus amnis.

65 Hic mihi magna domus, celsis caput urbibus, exit.
Dixit, deinde lacu Fluvius se condidit alto,
Ima petens; nox Aenean somnusque reliquit.
Surgit, et, aetherii spectans orientia Solis
Lumina, rite cavis undam de flumine palmis
70 Sustinet, ac talis effundit ad aethera voces:

Nymphae, Laurentes Nymphae, genus amnibus unde est,
Tuque, o Thybri tuo genitor cum flumine sancto,
Accipite Aenean, et tandem arcete periclis.

Quo te cumque lacus, miserantem incommoda nostra,
75 Fonte tenet, quocumque solo pulcherrimus exis,
Semper honore meo, semper celebrabere donis,
Corniger Hesperidum Fluvius regnator aquarum.
Adsis o tantum et propius tua numina firmes.
Sic memorat, geminasque legit de classe biremis,
80 Remigioque aptat; socios simul instruit armis.

Ecce autem subitum atque oculis mirabile monstrum,
Candida per silvam cum fetu concolor albo
Procubuit viridique in litore conspicitur sus:
Quam pius Aeneas tibi enim, tibi, maxuma Iuno,

85 Mactat, sacra ferens, et cum grege sistit ad aram.

...

...

74. sq. quofluvius vs.

sunt deae fontium.
cumque fonte lacus
66. te tenet, i. e. ubicumque est
fluvii fons et domus tua; habitant
enim dii fluviorum in antris, unde
scatent fontes eorum, cf. G. IV,
319. et 361-73. exis, provenis.
76. hon., v. III, 118.
77. v.
G. IV, 371. regnator H. aqu.,
princeps fluviorum Italiae, v. G. I,
482. 78. tantum, ut póvov, optan-
tis est, ut VI, 74.
propius, modo
aliquo praesentiore.
80. v. IV,
482. 84. Silius XIII, 136.:,,Ma-
ctat, Diva, tibi, tibi enim, haec
gratissima sacra." enim dŋładń, vi-