صور الصفحة
PDF
النشر الإلكتروني

Macrobius lib. II. Saturnal. cap. 1.

Saturnalibus, optimo dierum, ut ait Veronensis poëta." L. Apuleius in Apologia.

Eadem igitur opera accusent C. Catullum, quod Lesbiam pro Clodia nominarit.

Sidonius Apollinaris lib. II. Epistola 10. ad Hesperium.

Reminiscere quod sæpe versum complevit Lesbia cum Catullo.

Severinus Boëthius de Consol. Philosoph. lib. III. Prosa 4.

Num vis ea est magistratibus, ut utentium mentibus virtutes inserant, vitia depellant? Atqui non fugare, sed illustrare potius nequitiam solent; quo fit, ut indignemur, eos sæpe nequissimis hominibus contigisse: unde Catullus licet in curuli Nonium sedentem, strumam appellat.12

Diomedes Grammaticus lib. III. cap. 6. de Iambico. Cujus carminis præcipui scriptores apud Græcos Archilochus, Hipponax, apud Romanos Lucilius, et Catullus, et Horatius, et Bibaculus.

Terentianus Maurus in Tractatu de Literis, Syllabis, Pedi-
bus, et Metris, vs. 838. ubi de Phaleucio Hendecasyllabo.
Exemplis tribus hoc statim probatis,
Docti carmine quæ legis Catulli, &c.

Idem tractatu eodem vs. 1031.

'Hunc lucum tibi dedico, consecroque, Priape,' 13 Et similes plures sic conscripsisse Catullum

Scimus.

NOTE

11 Carm. XIV.

12 Carm. LII.

13 Carm. XVIII.

VULPII DIATRIBE

DE METRIS CATULLI.

VERSUUM genera, quibus in Epigrammatibus ceterisque Poëmatiis utitur CATULLUS, numero quatuordecim occurrunt.

I. Principem locum obtinet Phaleucius Hendecasyllabus, qui constat e spondæo, dactylo, ac tribus trochæis, hoc pacto:

Quoi dō | nō lěpĭ | dūm nò | vūm lĭ | bēllum

In prima tamen sede apud antiquiores Poëtas trochæum vel iam-
bum loco spondæi nonnunquam recepit, ut in sequentibus :
Ari | dá modŏ | pūmi | ce expo | lītům
Meas esse ǎlĭ | qūid pŭ | tārě | nūgăs

In altera Poëta noster Carm. LVII. 7. creticum sive amphimacrum semel usurpavit:

Uno in lectulō | ērů | dītů | li āmbŏ

Versus autem ille initio Carm. XL.

Quænam te mala mens, miselle Ravide,

hypermeter est, sive una syllaba redundans: quem hac ratione metimur, ut postrema syllaba per synalophen elidatur a prima subsequentis, quæ incipit a vocali:

Qūænām | të mălă | mēns mi | sēllě | Răvi | de Ăgit.

Hoc primo genere versus utitur Catullus trecies novies, videlicet Carmm. I. II. III. V. VI. VII. IX. X. XII. XIII. XIV. XV, XVI. XXI. XXIII. XXIV. XXVI. XXVII. XXVIII. XXXII. XXXIII. XXXV. XXXVI. XXXVIII. XL. XLI. XLII. XLIII. XLV. XLVI. XLVII. XLVIII. XLIX. L. LIII. LIV. LVI. LVII. LVIII.

II. Sequitur secundo loco Iambicus trimeter, seu senarius,

acatalectus. Hic sex pedibus constat, qui omnes possunt esse iambi, ut:

Ait | fùis | sẽ nā ' vĭūm | cělēr ¦ rĭmūs

Interdum vero in locis disparibus, puta in primo, tertio, quinto spondæus admittitur, pes iambo ισοσύλλαβος, etsi non ισόχρονος : nonnunquam etiam imparisyllabi, ut anapæstus, dactylus, tribrachysu. At in locis paribus, nempe secundo, quarto, ultimo, extra comœdiam, et fabulas Phædri Æsopias, comico fere stylo scriptas, præter iambum vel tribrachyn ceteri pedes vix recipiuntur. Exempla mixti Iambici:

Stella in

cúrūlī strū| mă Nonius

sědět

Per con sula tum pe je rat Vatinius

Hoc genere Catullus utitur quater, nimirum :
Carmm. IV. Phaselus ille, quem videtis, hospites.
xx. Ego hæc, ego arte fabricata rustica.
XXIX. Quis hoc potest videre, quis potest pati.

hæc porro tria Carmina constant ex Iambicis puris.
LII. Quid est, Catulle, quod moraris emori?

E mixtis hoc Iambicis est.

III. Succedit superioribus Choliambus, sive Scazon, in omnibus præcedenti conveniens, si duos ultimos pedes excipias; etenim ordine præpostero quintus pes semper est iambus, ultimus semper spondæus, ut:

Fulse | rẽ quon | dám cãn | didi | třbi | solēs Hoc genus a Catullo septies adhibetur :

Carmm. VIII. Miser Catulle, desinas ineptire.

XXII. Suffenus iste, Vare, quem probe nosti.
XXXI. Peninsularum, Sirmio, insularumque.
XXXVII. Salax taberna, vosque contubernales.
XXXIX. Egnatius, quod candidos habet dentes.

XLIV. O funde noster, seu Sabine, seu Tiburs.
LIX. Bononienses Rufa Rufulum fellat.

IV. Quarti generis est Sapphicus Hendecasyllabus, qui constat e trochæo, spondæo, dactylo, et rursum duobus trochæis, ut: Sive în extrē | mōs pěně | trābĭt | Indŏs

quanquam interdum Poëta noster altera in sede trochæum collocaverit. Exempla sunt:

Seu Sǎ cás să
Pauca

rōsque | Parthos

gittife nunti ate me

æ pu

[blocks in formation]

bi mo

ellæ
lestum est

Illi autem versus abundant semipede, qui absorbetur a prima vocali

subsequentis:

Delph. et Var. Clas.

Catul.

C

Nullum amans vere, sed identidem omnium.

Qui illius culpa cecidit, velut prati.

In eo autem non servatur synalophe, sed hiatus relinquitur quarto loco :

Gāllĭ | cũm Rhē | num hōrribi | lēsquě | ūlti

Hoc genere versus utitur Catullus bis, nimirum in duabus Odis, quarum utraque est dicolos tetrastrophos; constant enim ex duplici genere versuum, Sapphico et Adonio, singulæque earum strophæ quaternis versibus concluduntur:

Carmm. XI. Furi, et Aureli, comites Catulli.

LI. Ille mî par esse Deo videtur.

V. Quinti generis est Adonius, versiculus exiguus, qui constat dactylo et spondæo, ut:

Ilĭă | rūmpēns

Utitur eo Catullus bis, ut paulo ante diximus.

VI. Ad sextum genus pertinet Trochaicus Stesichorius, quem Antispasticum etiam vocant, Priapeium, et Angelicum: qui versus constat sex pedibus: choreo vel spondæo, dactylo, cretico rarius dactylo, iterum choreo vel spondæo, iterum dactylo, postremum choreo, ut:

Et sa | lire pa | ratum habes | sed ve | rers In | epta
Quendam | muncy | pem meum | de tu | 6 v818 | ponte
Nutri | o, magis | et magis | it be | ata quot | annys.
Pro quis | omnia hǔ | norfbüs | haécněc | essě Prǐ |āpǒ
ri jǎcēt suppēr

In fos

Tantun

sā Lĭgŭ
dem omnia
Quercus arida

sentiens

rustica

quam si
confor

nātă sě
nulla sit

curi

usquam

[blocks in formation]

Alter

parva fe

[blocks in formation]

utitur eo versu Catullus ter, nimirum :

Carmm. XVII. O Colonia, quæ cupis ponte ludere longo.
XVIII. Hunc lucum tibi dedico consecroque, Priape:
XIX. Hunc ego, juvenes, locum, villulamque palustrem.

VII. Septimi generis est Iambicus tetrameter catalectus, qui constat septem pedibus, et cæsura in fine. Ad eum porro faciendum servantur omnia, quæ ad Iambicum trimetrum pertinent. plum sit:

Rěmīt | tě pāl | lĭūm | mihi | měūm | quòd în | võlās | tī

In illo versu est amphibrachys tertio :

Exem

- secundo loco, anapæstus

Cum dē | via mů | liěr ā | lĭtēs | ōsten | dit ōs | cĭtān | těs

in illo autem spondæus loco septimo:

Invi | sa tür | piter | tibi | fiagel | la con | scribil | lent

Catullus hunc adhibet semel, Carm. xxv.

Cinæde Thalle, mollior cuniculi capillo.

VIII. Octavi generis est Choriambus, qui constat quinque pedibus, nimirum spondæo, tribus choriambis

chio, ut:

Ventōs | irrită fēr | re ēt něbŭlās | āĕrlās | sinis Hoc versus genere conscripta est Horatii 1. Od. 18. Nullam, Vare, sacra vite prius severis arborem.

Utitur eo Catullus semel Carm. xxx.

Alphene immemor, atque unanimis false sodalibus.

et pyrrhi

IX. Noni generis est Pseudo-phaleucius deкaouaßos, qui fit ex duobus spondæis, ac tribus choreis, ut:

[blocks in formation]

interdum spondæo, et quatuor choreis; cujusmodi

Te în cir cō te în | ōmni | būs lĭ | bellis

Tribrachys autem loco spondæi prima in sede positus occurrit illo versu :

Căměrium mihi | pessi | mæ på | ellæ

Utitur eo Catullus semel, quamvis intermisceat legitimos Hendecasyllabos, Carm. LV.

Oramus, si forte non molestum est.

X. Decimi generis est Glyconius, qui fere constat spondæo, et duobus dactylis, ut :

Jām sēr | vīrě Thǎ | lássið

At Veronensis Poëta sæpenumero trochæum usurpat in prima sede; cujusmodi sunt illi:

[blocks in formation]

Utitur eo Catullus bis, nempe in duabus Odis, quarum prima est dicolos tetrastrophos; constat enim e Glyconio versu et Pherecratio; singulæ porro ejus strophæ quaternis versibus finiuntur : altera est dicolos pentastrophos, quæ iisdem versuum generibus conscripta est, sed strophas habet e quinis versibus:

« السابقةمتابعة »