صور الصفحة
PDF
النشر الإلكتروني

Cum suis vivat valeatque mochis,

Quos simul complexa tenet trecentos,
Nullum amans vere, sed identidem omnium
Ilia rumpens.

Nec meum respectet, ut ante, amorem,
Qui illius culpa cecidit; velut prati
Ultimi flos, prætereunte postquam

Tactus aratro est.

20

valeat cum suis scortatoribus, quos pariter trecentos amplexa habet, neminem ex iis sincere diligens, sed * Neque cogitet, sicut prius, amorem meum, qui ejus vitio extinctus est, tanquam flos extremi prati, ubi transeunte aratro violatus est.

-21 Nostram lect. confirmant omnes Stat. codd. in edd. vett. spectet, velut ante, amorem: in marg. lib. cujusdam, speret velut.-22 Heins. nimia festinatione, pro prati, legi jubet parati, cum jam versus est hypermeter.-23 In nonnullis edd. vett. Ultimus; sed omnes codd. exhibent ultimi: mox pro Tactus Thuan. habet Fractus; et edd. vett. nonnullæ Tractus: unde Voss. proponit, Stratus.

NOTE

19 Identidem] Sæpe. Suetonius in Domitiano: 'Recuperatores ne se persuasoriis assentationibus accommodarent identidem admonuit.' Idem in Vespasiano: 'Dum eum identidem per contumeliam fratris appellat.' Et inferius dicet Catullus: Qui sedens adversus identidem te Spectat et audit.' Cic. in Somn. Scipionis: 'Hanc ego admirans referebam tamen oculos ad terram identidem.'

Omnium Ilia rumpens] Neminem, inquit, vere amat, sed omnibus utitur ad satiandum libidinis suæ indomitæ immoderatum appetitum. Rumpens vero dixit ex æmulatione, dum unusquisque putat alterum sibi anteponi in amore. Virgil. 'Invidia rumpan

tur ut ilia Codro.' Vel quia omnibus dat, et ilia libidine consumuntur. 'Ilia,' ut scribit Plin. lib. 11. ap. pellantur arteriæ quædam quæ inter vesicam et alvum sitæ tendunt ad pubem.' In singulari vero secundæ declinationis invenitur. Plin. l. xxx. hoc et medetur et tussi veteri, inde 'iliosi' qui morbo illo laborant, id est, λayovonolw. Sed identidem omnium: in hoc carmine syllaba una est superflua, quæ abjicitur ob vocalem priorem subsequentis carminis, ut sæpe fieri novimus; sic et in sequenti carmine, prati Ultimi flos.

22 Prati Ultimi flos] Elegans comparatio, qua demonstrat Poëta amorem suum extinctum.

CARMEN XII.

AD ASINIUM.

MARRUCINE Asini, manu sinistra

Non belle uteris in joco atque vino :

Tollis lintea negligentiorum.

Hoc salsum esse putas? fugit te, inepte,

Quamvis sordida res et invenusta est.

5

Non credis mihi? Crede Pollioni
Fratri, qui tua furta vel talento
Mutari velit: est enim leporum
Disertus puer, ac facetiarum.
Quare aut hendecasyllabos trecentos
Expecta, aut mihi linteum remitte,
Quod me non movet æstimatione,

10

Asini Marrucine, male uteris læva tua manu per lusum et vinum; nam furaris lintea incautiorum. An existimas hoc jocosum esse? Nescis, homo insulse, quam turpis sit et inurbana res illa. Non mihi fidem habes? Fidem habe germano tuo Pollioni, qui cupiat etiam talento redimi compilationes tuas. Ille namque facundus juvenis gratiarum, ac venustatis plenus est. Itaque aut expecta a me trecentos Phaleucos, aut redde mihi linteum meum, quod me minime tangit pro pretio suo,

1 Inter cœnam, Assini legebat Avant. quod in Aldd. et aliis propagatum est, improb. Mur. et Scal.-8 Voss. e Vat. affert Mulctari; sed vulg. præferenda, quia vel maxime decet fratrem, quovis pretio fratris culpam redimere velle. -9 Passer. et Voss. legi volunt Difertus pro Differtus; sed primum hæc locutio æque exemplo caret, ac nostra leporum Disertus ; deinde vix dici posse puto in bonam partem leporum Differtus. Nonnulli pater pro puer, male,

[ocr errors][merged small][merged small][merged small]

Verum est mnemosynon mei sodalis.

Nam sudaria Sætaba ex Hiberis

Miserunt mihi muneri Fabullus

Et Verannius.

15

Hæc amem necesse est

Ut Veranniolum meum et Fabullum.

sed est monumentum amoris socii mei. Nam Fabullus et Verannius dono dederunt mihi ex Iberis hæc lintea Setaba. Oportet autem, ut illud carum habeam, quomodo Verannium et Fabullum meum.

judicante Voss.' Doer.-13 Scal. legit, mnemosynum, contra codd. fidem.14 Ex corrupta lect. Setaba exhibere fecit Voss. Setabe ex Hibera, ut sit ipsum urbis nomen. Sed cum plurimæ edd. et libri scripti offerant Setaba, et plane eodem modo 'Sudarium Setabum' dicatur Carm. xxv. 7. tenenda est nostra lectio. Rectius autem per diphthongum exhibetur Sætaba, quod ex nummo antiquo ab Antonio Augustino memorato Dial. vII. in quo SÆTA BIS scribitur, probatum ivit Drackenb. ad Sil. Ital. 111. 374.-16 Alii, quos secuta Bip. pro Hæc legunt Hoc, ut referatur ad linteum: Dresd. habet Hic amem.... Et; in nonnullis edd. quoque Et pro Ut.

NOTÆ

13 Mnemosynon] Vocabulum Græcum, uvnμóσvvov, Latine monumentum, pignus, et, si dici potest, memoriale; linteum enim illud datum fuerat Catullo, tanquam amoris pignus.

14 Sudaria Sætaba] Urbs est citerioris Hispaniæ apud Contestanos Setabis appellata, in cujus agro linum nascitur exquisitum, ex quo con

ficiuntur lintea pretiosa, quæ 'Setaba' vocant, seu 'Setabina:' est et amnis in eadem regione Setabis nomine secundum Strab. Melam, et Plin.

Hiberis] Iberi sunt Hispani, nt supra vidimus. Lucan. Si tibi durus Iber, vel si tibi terga dedisset Cantaber.'

CARMEN XIII.

AD FABULLUM.

CENABIS bene, mi Fabulle, apud me
Paucis, si tibi Di favent, diebus,

Mi Fabulle, si te Di amant, bene cœnabis domi meæ intra aliquot dies: si tecum

2 Voss. dedit favint pro 'faverint,' ex antiq. lect. faxint, improbante Doer.

Si tecum attuleris bonam atque magnam
Cœnam, non sine candida puella,

Et vino et sale, et omnibus cachinnis.
Hæc si, inquam, attuleris, venuste noster,
Cœnabis bene: nam tui Catulli

Plenus sacculus est aranearum.
Sed contra accipies meros amores,
Seu quid suavius elegantiusve est:
Nam unguentum dabo, quod meæ puellæ
Donarunt Veneres Cupidinesque:
Quod tu cum olfacies, Deos rogabis,

Totum ut te faciant, Fabulle, nasum.

5

10

apportaveris cibos multos et bonos * * nec absque mero, risu, et omnibus facetiis. Si ista, inquam, apportaveris, mi jucunde amice, bene cœnabis mecum; nam crumena tui Catulli referta est araneis. Tu vicissim referes a me sincerum amorem, aut si quid aliud est jucundius aut venustius; etenim conferam tibi unguentum, quod Gratia et Amores largiti sunt amicæ meæ. Quando tu illud odoraberis, precaberis Calites, o Fabulle, ut te totum nasum efficiant.

at sic penult. contra leges Hendecasyllabi longa est.-6 Fabulle noster Venet. Gryph. et aliæ edd. vett.-9 In Vicent. Brix. et Venett. meos amores; et sic conj. Statius: in Ald. 1. Mur. Voss. et Vulp. meros.-10 Seu quod malit Doer. improbante Hand.

NOTE

8 Plenus sacculus est aranearum] Significat sibi non sufficere unde cœnam paret, cum in marsupio nihil sit præter araneas: juxta illud, Afranius apud Festum, 'Jamne arcula tua plena est aranearum?'

11 Unguentum dabo] In conviviis veteres uncti discumbebant; quod nobis pluribus in locis indicant Horat. et Martialis. Unde Catullus

amico promittit unguentum fragrantissimum, tanta elegantia et venustate comparatum, ut olfaciens Deos rogabit, ut se totum nasum faciant.

14 Totum ut te faciant nasum] Tanta enim olfaciendi voluptate detineberis, ut sis optaturus totum corpus tuum ad illam consequendam in nasum converti.

CARMEN XIV.

AD CALVUM LICINIUM.

Ni te plus oculis meis amarem,
Jucundissime Calve, munere isto

Odissem te odio Vatiniano.

Nam quid feci ego, quidve sum locutus,
Cur me tot male perderes poëtis?

Isti Di mala multa dent clienti,

Qui tantum tibi misit impiorum.

Quod si, ut suspicor, hoc novum ac repertum

Munus dat tibi Sylla literator:

Non est mi male, sed bene ac beate,

Quod non dispereunt tui labores.

Di magni, horribilem et sacrum libellum,

5

10

O Calve suavissime, nisi ipse diligerem te plus oculis meis, teipsum hoc tuo dono odissem odio Vatiniano. Quid enim ego commisi? aut quid dixi, quamobrem me male profligares tam multis poëtis? Superi multa incommoda inferant tuo isti clienti, qui tibi dedit tot carmina flagitiosa: quod si, ut conjicio, Sylla Grammaticus tibi donum istud mittit, novum, et recens inventum: non male tibi est, mi amice, immo vero bene ac prospere succedit, quod tua opera non perit. Magni Caelites perdant hunc horrendum et execrandum librum, quem tu videlicet dedisti

5 In edd. vett. Ul me tot malis: Avant. legeret, Ut m. t. male: in omnibus Stat. codd. Cur m. t. malis.-6 Voss. edidit dant.-8 Nostram lect. servabant Stat. codd. in Dresd. pro ac legitur et; Stat. conj. hoc repertum; Voss. ac refertum, improbantibus Doer. et Hand.-9 Nonnulli Sulla; Mur. et alii

NOTÆ

2 Jucundissime Calve] Fuit ille Cornelius Licinius Calvus, cujus meminit Quintil. insignis Orator, item et Poëta, qui Saturnaliorum diebus, quo tempore munera sibi invicem mittere consuevissent, Catullo per jocum miserat multa Carmina obscurorum quorundam Poëtarum.

3 Odio Vatiniano] Odio quo popuIns Romanus prosecutus est Vatinium, quem omnibus odiosum fuisse

Ciceronis in eum testatur Oratio : 'Odio enim tui,' inquit, in quo etsi omnes propter tuum in me scelus superare debeo, tamen ab omnibus vincor,' &c. Potest et intelligi odium, quo Vatinius flagrabat in Ciceronem.

9 Sylla literator] Sylla Grammaticus; ita vocabantur olim Poëtarum interpretes. Vide Sueton. de Claris Gramm. cap. 4.

« السابقةمتابعة »