geld verschuldigd, hetwelk hem bij dit vonnis wordt opgelegd binnen tien dagen tegen quitantie te voldoen.

BRIEF van prior Petrus aan Johan van Ewsum, over de zwanen, de visscherij enz.

uen.

Erentfeste gestrenghe Heer Johan van Euuszum met mijn genaedighe vrouue 1) Anna van Euuszum geluck woluaert tot der sielen saelicheijt, alletijt tot des almoegende godes belieVwe froeme liefden sullent gelieuen toe weten hoe dat Mr. frans gelaesmaeker bij ons gecoemen is op den XXV Augusti ende heeft geleueert het werck der gelaesen 2) ons, god moetet v gestr. loenen, seer wel gedaen tot eeuighe memorie mijns lieue seer gunstighen heeren ende daer mede, tot belieuen v E: met mijn genaedighe vrouue ende lieue seer duchdelicke kinderen, den caemer met dat geene dat god gegheuen heeft, alle tijt tot mijnen heeren besten, bij dach als bij nacht, wort hier seer fruntlijck opgedraeghen. Voerdaen gestr. Heere vue vertoeuinghe des toecoemste tot ons luijden seer nochtans van ons veruuacht, can mijn niet genoch veruuonderen ouermits dat die lieeste brief ons Heerens beloefde toe haesten, aengesiens noetsaeken sijnder presentie, nu aenget mijn dat v gestrengheijt ofte imants mochte in cranckheijt geuallen sijn. Hoe ofte wije dattet met vuer genaede mach sijn ofte met mijn genaedige vrouue, heb ick v gestr. seer oetmoedelicke toe bidden, dat wij des moeghen wetenscaph van hebben ende mijn Heeren dat belieuen sal. Mijns genedighen heeren suuaenen vermenichfuldigen ende worden seer neerstelick beuuaert ende daertoe aengaende die fischenije, en wort och niet vergeten, want een dinck is dat mijnen heeren seer wael dienen souden, want alle fischenijen moegen wat vergaende, dese is onuerganckelick sonder merckelicke plage van god, ende sulcken ael wortet geuangen, al worde se een wat duere inne gecoeft, die profijten moegent allegaeder betaelen, want daer sijnder die al dapper daer nae dencken geelt toe bieden, isset datse minen Heeren gelieuet toe coepen. Dese incommende wecke

1) Hier en verder de uu voor w.

2) Aan den kant staat: »precium vitrorum XII guld., den gulden gerekent XXVIIIst."

rijse ick nae Vtrecht, onboeden van vnsern M. Prouinciael, dan binnen acht daegen soe sal ick, wilt god, wederomme tuijs wesen, gelieuet dan, ende muegelijck is, mijnen genedichsten Heeren tot ons toe coemen, daer ock verlangh aenleijt, dat bidde ick v gestr. andermael, dat ghij alsulcks wijlt mijn ouerscriuen ofte onbieden, coemen wij bij den anderen te saemen toe spreken, breder sal alle dinghen verhaelt worden, welck ick nu innet corte gedaen hebbe, niemant en betaelt, behaluen v gestr. leestmael toe gescreuen, veruuachtende des Heeren toecoemste. Hier mede sijt den almechtigen befoelen met v lieue Huisvrouue Anna van Euuszum ende lieue kinderen. Gescreuen tot Wolzende XXVI Augusti per me Petrum tuum priorem.

Aen den Eerentfesten gestrenghen Edelen ende wael geboeren Heeren H. Johan van Euuszum Ritter Conelicke maiesteijts onsen genaedighen Heeren sijn met groete eerbiedinghe gegheuen, tot Roeden.

Cum R.

ontfangen den XII Septembris anno 59. 1).

BRIEF aan Joh. van Ewsum, onder anderen over de oorzaak van den twist van Granvelle en de edelen.

Mijnen plichtwijllichen denst vnde wes ick lijues ende guedes vermach stedes tho voeren. Eedele Gestrenghe heer ick can v Ed. st. ter denstlijcke menunghe nicht barghen, woe ick bijnnen bruissel komende vorts an Mr. Laurents brickenie gegaen ende na den dispensatie van Geert Horst ende het placet geuraget, verhoepende tselffde in soe langhen tijt all gedaen ende expediert solde gewest hebben. Ouerst soe voors. brickenie daer aff nicht en wuste ende Mr. Jeronimus Hannie tselffde an enen anderen Aduocaet ouergesonden hadde mijt vijer dalers voer het placet en den arbeijt vanden Aduocaet ofte solicitatoer, soe hebbe ick mij in persona bijden selffden Aduocaet geuoeget ende hem geuraget, woe vere inden saeke geprocedert

1) Archief 1559, no. 89,

were, ende begeerden den Principaelen bulle van Romen tho seen, de he mij verthoent ende gesecht heft dat inden saeke noch nicht medt allen gedaen oeck noch genen Requeste ouergeschreuen was, des ick mij nijeet weijnich verwonderde vnde hem sijnen slappheijt vermaent, begeert, dat he doch nu, dwijlen ick tho bruijssell moste verthouen, wat neersticheijt inde saeke doen ende beschicken. dat ick tselffde placet mochte met mij nae huijs nemen, soe he meer geldts behoefde, wolde ick vutlegghen, des he mij beloeft ende ick suluest mede arbejde omme sulex tho bekomen, verhopende mijtten eersten tselffde met mij nae huijs tho nemmen ende v Ed. St. tho leueren.

Voer nije tijdinghe kan ick v Ed. St. nicht barghen woe alhijer tusken den Cardinael Granuelle ende etlijcke heren vander orden groeten twijst ende commotie is gewest, ende anuenckelijcken sijnen orspronck ersten heft genomen durch sekere mommerijen, soe de heren vander orden jnden vastelauent gehadt, waer ouer de Cardinael se voer narren gescholden solde hebben, (alsmen secht), twelke de heren vander orden ter herten genomen den Cardinael met gelaedene sijntroeren voer sijn hoff versocht ende vutgeesschet hebben. Derhaluen de Cardinael all heijmelijcken van hijer vertrocken ende nijemants weet waer henne, sommighe segghen naeden Coninck ende sommighe segghen nae burgondien. Ende men secht alhijeer, dat deselffde heren vander orden sick tsamen verbonden ende confederert hebben tegenst den Cardinaell ende in een teken van verbondt hare denaeren gekledet hebben mijt narre koppen. ende opten mouwe een bondt pijlen in manire gelijck opten sulueren realen gemuntet is, dan ick hebbe sulx niet geseen, ouerst men secht dat de kledinge gemaket worden. Wat daer vut rijsen wijl mach godt weten, jek besorghe niet voele guedts. De heren de gescholden sijn ende mitten anderen. geconfederert hebben, sijn de Prince van Aranien, de graeue van Egmondt, Barghen, Horen, Meghen, Cuijlenborch, Hoechstraeten ende Bredenroede ende men secht, dat se alle daghen mijtten anderen omme dessen saecke communiceren ende tho rade gaen sonder dat se emants vreemts daer bij wijllen admitteren vnde wes se mijtten anderen accorderen. sonder hare secretarien suluest persoenlike schriuen ende samptlijcken ondertekenen. Men wijl oeck segghen dat se samptlijcken op Hoechstraeten geuest en dat de vorste van Cleeff aldaer bij hoer geuest, met se vanden saecke communicert solde

hebben. Des ick u Ed. St. ter denstlike meninghe nicht hebbe kunnen barghen. Mijt erbedinge wes ick v Ed. St. stedes bedenen vnde denstlijcken sijn kan, sullen v Ed. St. mij stedes wijlligher dan wijllich beuinden, kenne godt Almechtich de v Ed. St. mijt v Ed. 1. huijsvrouwe vnde kinderkens langhe gesondt moet fristen. Ilende ges. tho bruissel den XVIII Aprilis anno etc. LXIIII.

V Ed. strengheden denstwijllighen
C. KEMPIS.

Dem Edelen vnde Gestrenghen Heren Johan van Ewsum Ridder etc. tho Middelstum, Cantes, Dornwert ende Enghewert, Joncker, mijnen jnsonderen gunstighen ende gebiedenden heren 1).

1) Archief, 1564, no. 125.

BLADVULLING 1).

5 April 1597.

Belangende de ceremonien bij de Begraffenissen der dooden, alse den processum den kerckhoven, dat setten der dooden ijnden kercken, sal ein ijder diener datsulve thoe behinderen, sijn beste dohn.

Aengaende den lijkpredigten sal sich eijn jder diener hebben. te regulieren na jnholdt des articuls der kerckenordeningh daervan meldende.

27 April 1598.

Is noch beschloten, dat die heijdenschen Leedtbieren, offte Loofbeeren mogen vanden hoogen Overicheijt, nhadem 26 art. der kerckenordeninghe affgeschaffet werden, vndt solches dorch die committierden mede tho versoecken.

1) Tot bladvulling zullen wij, nu en in het vervolg, mededeelen extracten uit de provinciale synodale handelingen, betreffende begrafenis, uitigsten, kindelbieren enz.

IEMAND VAN TOOVERIJ VERDACHT TE MIDDEL

STUM GEVANGEN GENOMEN.

Woll Eedele Eerentveste wijse ende seer versienige Joncker ende heer.

Also nae deem ick mit v E. E. wegen Rembt Backer tot Middelstum gesproken hebbe van sijn ongevall so hij voor langen tijt geleden mit sijn huisfrouwe gehat hefft, so ist dat ick gisteren ende van desen dach van verscheijden luiden vernomen ende clachten sijnent halven an mij gekomen sinnen, hoe dat hij niet tegenstaende het rechtlijck verbot om niet in het gerichte van middelstum hem te laeten vinden, effen well daegelijks aldaer bij alle ende met een jegelijck converseert, also dat veele menschen als insonderheijt Vrouws persoenen een schricken ende grote vrese voor hem hebben, jae dat verscheijden vrouwen een cranckheijt, so haeste sij hem gesien ende gehoort, daer over bekomen hebben, mede ock dat peerden ende koeijen (gelyck die sprake alhijr gaet) daer hij bij geweest is sieck geworden bent, ende het voerneemste twelck ick nu sekerlijck weet ende Claes v E. E. daer van breeder berichten weert, dat hij in die oosterbuiren in een huismans huis gekomen om weijte te copen ende also balde daer in komende die vrouwe geroepen hefft, laet Rembt Backer niet inkomen wante ick seer grooten angst voor hem hebbe, is gelijcke woll in huis gegaen ende alldaer gebleven ende gedorschet, waervan die selvige vrouwe terstont is kranck geworden, claegende over die groote weedoom in die sijt van haer hoofft ende groote benoutheijt op haer harte, begerende mit rembt backer tho drincken om wederomme genesen te worden, twelcke hij refuseerende is wech gegaen, ende dese vrouwe also jammerlijck laeten liggen. Hebben die nabuiren hem gevolget op Eusum ten huise Pieter Jansen, versoekende dat hij solde eens drincken uht een beker om het resterende dan an dese vrouwe tho geven, ock niet hefft willen doen, maer eijntlijck door lange anholdent van Pieter Jansen, moeij nese ende andere goede luiden, is hij derwaerts gegaen ende aldaer komende die vrouwe, welcke ock bevruchtet was, bijnae doodt gevonden. So hefft