żadnych skazówek. Rzeczowe indeksy zamieszczane przy dyplomataryuszach, nie liczą się wcale z wymaganiami badaczy dawnego prawa polskiego, a przy wydawnictwach obejmujących zapiski sądów grodzkich i ziemskich już z nielicznemi wyjątkami prawie zgoła żadnych indeksów rzeczowych nie spotykamy. Przekonałem się też, że owe tak bardzo lekceważone dokumenta prawnoprywatne z XV wieku, to najważnejsze źródło dla prawa zwyczajowego polskiego, że jednak na polu wydawnictwa tego źródła niezmiernie mało zrobiono, kierując usiłowania przede wszystkiem do wydawnictwa dokumentów z epoki piastowskiej, że wreszcie uchwała Komisyi historycznej, postanawiająca wydawnictwo aktów prawno-prywatnych z XV wieku tylko w regestach, wprost godzi w najżywotniejsze potrzeby badań nad dawnem prawem polskiem zwyczajowem. W takim stanie rzeczy było obowiązkiem moim zwrócić uwagę Komisyi historycznej na niewłaściwość owej uchwały i żądać skasowania takowej w celu podjęcia wydawnictwa dalszych tomów Kodeksu dyplomatycznego małopolskiego. Te moje usiłowania trafiały z początku na opór w Komisyi historycznej, który tem się tłómaczy, że w Komisyi tej większość należy do historyków, a tylko nieliczna mniejszość do badaczy prawa polskiego, dopiero więc po upływie lat przeszło dziesięciu zdołałem od Komisyi historycznej uzyskać uchwałę na wydanie dalszego tomu Kodeksu dyplomatycznego małopolskiego, mającego obejmować już akta z epoki jagiellońskiej, a wydawnictwo to miało być w ten sposób przeprowadzone, iż ważniejsze akta mogły być ogłaszane w dosłownym tekście, zaś tylko akta mniej ważne w regestach. Ta uchwała czyniła już w zupełności zadość wymaganiom badań nad dawnem prawem zwyczajowem polskiem, ale na wydawcę nakładała ciężar niełatwy do zwalczenia. Jakim mianowicie sposobem miałem przyjść do przekonania, czy dokument prawno-prywatny, jaki miałem pod reką, zawiera coś nowego dla dawnego prawa polskiego, a zatem w dosłownem brzmieniu ogłoszonym być winien, czy też zawiera szczegóły z innych źródeł już dostatecznie znane, a zatem proste zregestowanie onegoż wystarczy. Otóż już wspomniałem, że w tej mierze nie ma żadnych skazówek ogłoszonych drukiem i że trzebaby przeczytać i zindeksować kilkanaście tysięcy ogłoszonych już drukiem dokumentów i kilkadziesiąt tysięcy zapisek sądowych ziemskich i grodzkich, aby sobie wyrobić dobre przekonanie, czy jakiś dokument prawno-prywatny z XV wieku zawiera coś nowego dla dawnego prawa polskiego i ten proceder trzebaby przy każdym następnym dokumencie powtarzać. Otóż na taką pracę niestaćby ani sił ani czasu jednemu człowiekowi! Aby więc wydawnictwo dalszego tomu Kodeksu dyplomatycznego małopolskiego przyprowadzić mimoto do skutku, musiałem się przy wyborze dokumentów, które w dosłownym tekście ogłosić należało, kierować tylko własnym instynktem, mając nadto to na względzie, że nauka nie poniesie żadnej szkody, jeśli dokument, którego regestby wystarczył, ogłoszony zostanie w dosłownym tekście, ale może ponieść i to szkodę dotkliwą, jeśli dokument zawierający dla dawnego prawa polskiego nieznany szczegół, a zatem zasługujący na dosłowne ogłoszenie onegoż drukiem, zostanie tylko zregestowanym. W takim bowiem razie dokument ten będzie dla nauki prawa polskiego na długie czasy a może i na zawsze stracony. Należy mi zatem raczej więcej dokumentów ogłosić w dosłownym tekście a mniej w regestach, niż odwrotnie. Tym sposobem z 556 dokumentów, zawartych w tomie niniejszym, ogłoszonych zostało dokumentów 427 w dosłownym tekście, zaś dokumentów 129 w regestach. Każdy dokument zregestowany oznaczony jest na początku literą R. Co do metody wydawniczej, zachowaną została tażsama, jaka użytą była przy tomach poprzednich niniejszego wydawnictwa. Z dokumentów ogłoszonych w niniejszym tomie, przeważna liczba, gdyż około 420 pochodzi z kopij, podczas gdy tylko około 130 dokumentów pochodzi z oryginałów. Ze źródeł, które dostarczyły odpisów, pierwsze miejsce zajmują Teki Naruszewicza. Dostarczyły one około sztuk 210 odpisów dokumentów. Potem idą różne kopiaryusze, częścią średniowieczne, częścią późniejsze. I tak kopiarz koprzywnicki, przechowany w Petersburgu, dostarczył odpisów 51, wszystkie dokonane przez Dra Prohaskę ze Lwowa, kopiarz XX. Augustyanów przy kościele św. Katarzyny w Krakowie sztuk 35, oblaty z Archiwum akt grodzkich i ziemskich w Krakowie sztuk 31, kopiarz Cystersów jędrzejowski 26, Liber Antiquus kapituły katedralnej krakowskiej sztuk 23, kopiarz Klarysek starosądeckich sztuk 21, kopiarz klasztoru Bożego Ciała sztuk 15, z innych źródeł, między któremi kopiarz klasztoru św. Andrzeja sztuk 8. Wszystkie te kopiarze są już bądź w przedmowach do poprzednich tomów niniejszego wydawnictwa, bądź w przedmowach do Kodeksu dyplomatycznego katedry krakowskiej św. Wacława opisane. Co do oryginałów, to 32 sztuk dostarczyło archiwum kapituły katedralnej krakowskiej, Muzeum XX. Czartoryskich sztuk II, archiwum klasztoru św. Andrzeja w Krakowie sztuk 8, archiwum hr. Wielhorskich w Warszawie sztuk 7, archiwum XX. Dominikanów w Krakowie sztuk 6, archiwum miasta Lublina sztuk 6, archiwum miasta Nowego Sącza, dziś zgorzałe, sztuk 5, Metryka Litewska w Petersburgu sztuk 4, archiwum hr. Tarnowskich w Dzikowie sztuk 3, wreszcie z innych źródeł, między któremi biblioteka hr. Branickich w Suchej, biblioteka hr. Zamoyskich w Warszawie, archiwum XX. Augustyanów w Krakowie, sztuk 49. Przeważna część tych dokumentów, pochodzących z różnych źródeł, skopiowaną została przez ś. p. A. Z. Helcla, kilka przez ś. p. senatora Stronczyńskiego, nieco przez p. Jana Kochanowskiego w Warszawie i przez Dra Prohaskę ze Lwowa. Muszę tu jeszcze zwrócić uwagę na jeden szczegół. Przy niektórych dokumentach, zwłaszcza aktach sądów ziemskich, może się napozór wydawać data aktu fałszywą, jako niezgodna z osobami wystawców aktu. Otóż rzecz ma się następnie W pewnym dniu i roku przed urzędującym wówczas sędzią ziemskim i podsędkiem zeznały strony jakiś akt, który pod tąż datą do ksiąg ziemskich wpisany został. W kilka lub kilkanaście lat potem, kiedy już inny sędzia ziemski i podsędek urzędował, zgłosiła się do sądu jedna ze stron, prosząc o wydanie sobie z ksiąg wypisu owego aktu. Otóż ten wypis z ksiąg wydany zostaje pod imieniem urzędujących w chwili wydania wypisu sędziego i podsędka, ale nosi datę dawną aktu, kiedy inny sędzia i podsędek urzędowali. Tym sposobem w akcie istnieje anachronizm. Jest zamiarem wydać jeszcze jeden tom Kod. dyplom. małopolskiego, który ma objąć resztę małopolskich dokumentów prawno-prywatnych z XV w. po rok 1506. Wydawca. Wykaz chronologiczny dokumentów, w niniejszym tomie zawartych. DCCCCLXVIII. 1386. die 7. m. Ianuarii, Sandomiriae. Conradus de Beszyce et Margaretha vidua Hinconis civis Sandomiriensis, monasterio Cisterciensium Coprivniciensi villam Beszyce LXXX marcis vendunt DCCCCLXIX. 1386. die 3. m. Martii, Cracoviae. Vladislaus II. rex Poloniae, Petro Szafraniec supdapifero Cracoviensi castrum Pieskowa Skała cum villa Sułoszow in D marcis gross. Pragen. confert DCCCCLXX. 1386. die 26. m. Martii, Cracoviae. Vladislaus II. rex Poloniae ratam facit venditionem domus cuiusdam, Cracoviae sitae, a Raphaele et Varschone de Michow Ioanni episcopo Cracoviensi C marcis gross. Prag. factam . DCCCCLXXI. 1386. die 2 m. Aprilis, Sandomiriae. Coram iudicio Iuris supremi Magdeburgensis castri Sandomiriensis, Mathias cancellarius Dobrinensis et cantor Sandomiriensis, allodium dictum Gołąbice cognato suo Lutomiro filio Swantoslai confert DCCCCLXXII. 1386. die 23. m. Maii, Sandomiriae. I 2 3 Vladislaus II. rex Poloniae, Ioanni palatino Sandomiriensi, Spitconi palatino Cracoviensi et Spitconi subcamerario Cracoviensi iura quaedam montana »bergrecht dicta, restituit 4 DCCCCLXXIII. 1386. die 3. m. Iulii, Cracoviae. . Giecz civis Cracoviensis villam lugowice monasterio Miechoviensi in CCII marcis obligat . 5 DCCCCLXXIV. 1386. die 23. m. Augusti, Cracoviae. Ioannes de Melsztein castellanus Cracoviensis, altare ss. Antonii et Leonardi in ecclesia Cracoviensi ad Omnes Sanctos facultatibus quibusdam dotat DCCCCLXXV. 1386. die 7. m. Septembris, Sandomiriae. Christoph et Woislaus de Ieżow partem suam hereditariam in leżow monasterio Tremesnensi C marcis vendunt. Kodeks Małopolski IV. 6 b DCCCCLXXVI. 1386. die 9. m. Septembris, Sandomiriae. Nobiles quidam Martinus, Thomco, Petrus, Wirchoslaus et Gretha villam Krobielice monasterio Cisterciensium Coprivniciensi C marcis vendunt DCCCCLXXVII. 1386. die 10. m. Decembris, Cracoviae. Hedvigis regina Poloniae ratam facit venditionem villarum Siedlec, Klimontow et Pogonia a Petro Szafraniec subdapifero Cracoviensi, Vislao et Petro de Mysłowice DCC marcis factam DCCCCLXXVIII. 1386. die 29. m. Decembris, Visliciae. 9 9 Vladislaus II. rex Poloniae civibus Ilcussiensibus privilegium iuris IO DCCCCLXXIX. 1387. die 7. m. lanuarii, Sandomiriae. Heredes de Ielcza prata quaedam monasterio Cisterciensium Coprivniciensi XL marcis vendunt 12 DCCCCLXXX. 1387. die 8. m. Martii, in Piotrków. Vladislaus II. rex Poloniae, ratum facit privilegium Vislao et Petro de Mysłowice a Hedvigi regina Poloniae de villis Siedlec, Klimontow et Pogonia anno 1386. impertitum DCCCCLXXXI. 1387. die 28. m. Martii, in Opatów. Svesco filius Falisii de Ieżow, totam suam partem hereditatis in Ieżow coenobio Tremesnensi C marcis grossorum vendit DCCCCLXXXII. 1387. die 28. m. Martii, in Opatów. 12 12 Heredes de leżow partem suam hereditatis in leżow monasterio 13 Ioannes palatinus Lanciciensis cum Laurentio rectore ecclesiae de Niegowić facultates quasdam commutat DCCCCLXXXIV. 1387. die 3. m. Iunii, Sandomiriae. 13 Cuncza heres villae Beszyce Adae de Biechow XXX marcas in eadem villa Beszyce inscribit DCCCCLXXXV. 1387. die 3. m. Iunii, Sandomiriae. Cunczonis de Beszyce pactum cum Adamcone de Biechów DCCCCLXXXVI. 1387. die 16. m. Iulii, Wisliciae. Pacossius et Martinus heredes villae Ciszyca villam eandem cum monasterio Cisterciensium Coprivniciensi villa Lubzina commutant DCCCCLXXXVII. 1387. die 24. m. Augusti, in Korczyn. Vladislaus II. rex Poloniae coenobio Casimiriensi ad sanctam Catharinam hortum quendam in Błonie prope Casimiriam situm, confert DCCCCLXXXVIII. 1387. die 24. m. Augusti, in Korczyn. Vladislaus II. rex Poloniae libertatem a portorio civibus Sandecensibus a Hedvigi, quondam regina Poloniae, concessam, innovat DCCCCLXXXIX. 1387. die 30. m. Septembris, Cracoviae. Wladislaus II. rex Poloniae ratum facit privilegium a Casimiro rege Poloniae ecclesie in Rzezawa a. D. 1350. concessum DCCCCXC. 1387. die 15. m. Octobris, Wisliciae. 14 14 15 16 16 17 Densco de Tumsko villam Nagnajów Ioanni de Łganów CCC marcis vendit. 18 DCCCCXCI. 1387. die 27. m. Novembris, Cracoviae. Wladislaus II. rex Poloniae Ioanni de Tarnow palatino Sandomiriensi et capitaneo Russiae districtum, castrum et oppidum larosław confert DCCCCXCII. 1387. die 28. m. Novembris, Cracoviae. Pechna de Pstroszyce cum monasterio Miechoviensi villas Pstroszyce et Rozpierzchów villa Nieszków commutat DCCCCXCIII. 1388. die 28. m. Februarii, Petricoviae. Wladislaus II. rex Poloniae ratum facit privilegium Vislao et Petro de Mysłowice a Hedvigi regina Poloniae anno 1386. datum . DCCCCXCIV. 1388. die 7. m. Maii, in Koprzywnica. Gnievossius de Dalewice testatur, monasterium Coprivniciense villas Bystrzyca, Rczyszyn et Sulecechów, ut meliora fierent, sibi tradidisse DCCCCXCV. 1388. die 14. m. Maii, Cracoviae. Wladislaus II. rex Poloniae cuidam Philippo Clementis villam Olszówka iure Teutonico Magdeburgensi locandam confert DCCCCXCVI. 1388. die 15. m. Maii, in Opatów. Stanislaus de Dmoszyce cavet lacobo procuratori Vasnioviensi de parte hereditatis in Ieżów, ipsi vendita DCCCCXCVII. 1388. die 19. m. Novembris, Cracoviae. . Hedvigis regina Poloniae testatur, Pasconem de Bogoria monasterio Coprivniciensi villas Zręcin, Machnowka, Kopytowa, Stanowiska, Łubne et Łajsce DCCC marcis vendidisse DCCCCXCVIII. 1388. die 22. m. Decembris, Radomiae. Ioannes de Lisów advocatiam in Skaryszów monasterio Miechoviensi LX marcis vendit. DCCCCXCIX. 1389. die 22. m. Februarii, Cracoviae. Wladislaus II. rex Poloniae cuidam Henrico de Klikuszowa eandem villam Klikuszowa colonis iure Teutonico Magdeburgensi gavisuris, locandam confert M. 1389. die 22. m. Februarii, Cracoviae. 18 20 21 21 22 23 24 25 25 Wladislaus II. rex Poloniae ratum facit privilegium civibus Sandecensibus a. 1387. impertitum 26 MI. 1389. die 1. m. Maii, in Biecz. Wladislaus II. rex Poloniae ratum facit privilegium a Kazimiro rege Poloniae Alberto de Antiqua Sandecz de scultetia in villa Przesieki a. D. 1364. datum . 27 MII. 1389. die 28. m. Maii, Lublini. Wladislaus II. rex Poloniae privilegium a Kazimiro rege Poloniae militibus quibusdam Chodconi, Petro et Ostasconi a. 1353. impertitum, ratum facit. . 27 MIII. 1389. die 30. m. Augusti, in Żarnowiec. Wladislai II. regis Poloniae privilegium sculteto villae Chlina im pertitum. 27 MIV. 1389. die 29. m. Novembris, Cracoviae. Thomassius heres villae Brzuchania, villam eandem monasterio Miechoviensi LX marcis vendit 28 b* 1 |