extincta, odorem gratum, velut thus ordinarium exhalat. Hae autem fuccini flammae aliquatenus inter fe differunt, pro diverfitate illius: fuccinum enim fulvum fulvam generat flammam; ruffum ruffam; aureum auream; album vero clariorem. Facilius et citius flagrant fulvum, flavum, ruffum, pallidum et aureum, quam album illud, quod diaphanitate caret. §. 7. Minera, in qua fuccina ea reperiuntur, humidiffima eft; et propter vallis profunditatem vix folaribus radiis vnquam illuftrata fuit. Ex fingulis fere partibus, unde fuccinum extrahitur, manat aqua: terra fubfufca eft, lamellisque faxeis fectilibus intertexta faxum hoc, fermone Hifpano Pizarro vocatur, Gallico autem Ardoife. Tota minerae terra foliata eft, seu laminis contiguis constructa: laminae autem hae molles funt, et inftar luti, manibus facile fubiguntur: non enim laminae omnes lapidefcunt; nec in Pizarram mutantur. Ufus fum ea barbara voce, claritatis gratia. §. 8. Sub eis lamellis (five limofis, et luteis: feu pizarrofis, ac faxeis) recondita invenimus corpufcula fuccini. Quantitas horum varia eft, atque indefinita: quaedam enim nucem, quaedam pomum magnum, vel pyrum aequare folent. Nequaquam nuda, fed cortice, quafi ligneo, per omnem peripheriam obducta, corpufcula illa apparent: eftque apparent: eftque cortex hic guajaci ligni corticibus adeo fimilis, vt fallere quidem poffit etiam fagaciffimos Botanicos, atque fimplicium rerum cognitionis peritos, modo folo vifu cos difcernere velint. Non funt molles, fed ficciffimi hujusmodi cortices, quamquam ex aquofis locit emerfi fint: nullatenus tamen percuffioni refiftunt: quin potius facile franguntur, vt fuccinum ipfum, et alia teftacea. Non inflammantur igne, ficut carabe: mittunt tamen, fi in prunas injiciantur aliquem foetorem coenofo-fulphureum. §. 9. Quemadmodum non eft fuccini corpufculis determinata quantitas; fic neque praefinita figura. Integra tamen, quorum fcilicet tegumenta lignofa nondum fracta funt, magis ad ovatam, nec non ad fphaericam accedunt, quam ad alias, Nefcio, an falfedine maris, calore folis, ventorum facultate, aliave quadam causa; mutentur fuccini colores? Quoniam hujus rei expertus nunquam fui. Scio tamen in eodem corpufculo recens effoffo reperiri faepiffime fulvum, flavum, ruffum, pallidum, aureum et album; raroque globum integrum a me comminutum fuifle, in cujus vifceribus non effent illa omnia. Invenimus, in ipfa minera de las Cuerrias, nonnullas Gagatae tabellas:* et merito quidem; quia exploratione rerum verfatis videbitur absdubio ejusdem originis originis, generis, et fubftantiae Gagates effe, ac fuccinum: quapropter fuccinum nigrum appellari meretur. Pluries vtique, industria, et manibus meis, fuccinum et Gagatem tractavi; ex indeque expertus fui, eodem modo, iisdemque rebus, et inftrumentis formari, figurari, imo et poliri vtrumque: quod profecto experimentum (praecipue fi ei jungantur phaenomena caetera, vtrisque familiaria) aperte demonftrat, maximam affinitatem, vel potius fraternitatem effe inter fuccinum et Gagaten. §. II. Eft quidem adeo magna hujus Provinciae mineris Gagatae feracitas, vt fufficiant ad implendas totius mundi Nationes; verumtamen fuperfluus non eft, quia transfertur hinc ad Galleciam, Americam et alia Regna. Carbonis foffilis fruftula longe majore copia, quam Gagatae in hac minera offenduntur: eftque adeo magna illius, in quibusdam hujus regionis locis, abundantia, vt (fine hyperbole) affeverare poffem, fatis effe cunctis totius Europae fabriferrariis ad opera fua omnia perficienda; funt enim aliqui montesquorum latebris et vifceribus nihil, praeter carbonem petrae, abditum effe, fcimus." §. 12. Ad eam mineram exacte, ferioque examinandam, convenimus Pater Stephanus Lopez Societatis Jefu, et ego: eft enim ille dexterrimus et eximie curiofus fui Collegii Civitatis hujus Pharmacopola; atque phyficarum et medicarum rerum valde peritus. Ambo profecto, attento animo et accurata follicitudine fcrutati fuimus fingula, et invenimus ea, quae, et quemadmodum fcripta funt a me. §. 13. Poftquam ergo, afferentes fexaginta, vel plures uncias fuccini noftri, redivimus in hane Civitatem, experimentis non paucis illud tentare coepimus; demumque fervatis regulis et praeceptis, ab Arte Chemica praefcriptis, retortis vitreis deftillatum fuit. Finita operatione, peractisque feparationibus, et rectificationibus, collegimus limpidiffimum oleum, quod non folum erat in debita quantitate refpectu fuccini, fed etiam omnino aequale, colore, odore, fapore, claritate, et confiftentia, ei, quod fub nomine rectificati, clariffimi, et selecti, ex Anglia, Batavia, et Gallia fertur ad noftram Regionem. Accepimus etiam oleum nigrum, fpiffum, gravioris foetoris, itemque fpiritum phlegmofum, feu aquofum; et paucum fal volatile in collo retortae, cujus nonnullae particulae in fumma parte cucurbitae recipientis manifeste apparebant, pauciffimae tamen et exiguae. §. 14. lis omnibus jam finitis: poft Aequinoctium Autumnale anni Domini nostri Jefu Chrifti millefimi feptingentefimi quadragefimi tertii expetens quidem intueri fodinam vici, qui vocatur Arenas, confeftim me in illam contuli: ibidemque inveni omnia, quae fida veritate narrabo. Eft itaque locus ille in fuminitate cujusdam montis, fatis eminentis, a quo non folum haec Civitas, quae duodecim millia paffuum ab eo diftat, profpicitur; fed etiam totus Conventus (vulgo Concejo) de Siero: cum omnibus fuis Populis, Villis, arbuftis, nemoribus, pratis, agris, et rivis, distincte et jucunde cernitur. In hujus montis cacumine, ubi eft exigua planities, extat Vicus Arenas; ex coque defcendit, versus Orientem Solem, vsque ad infimam partem profundiffimae vallis, via quaedam recta, praeceps, atque maxime declivis: feu potius callis anguftus, et, inftar foffae, alte excavatus a curfu pluvialium aquarum. Eft vtique regionis hujus conftitutio prae omnibus, ac fingulis totius Hifpaniae, humens, atque pluviofa: ob idque nonnulla itinera, reiteratione pluviarum, in foflas faepe mutantur. §. 15. Prope Vicum hunc de Arenas, imo in ipfo fere Vico, vnde incipit itineris depreffi, feu callis declinatio, vel defcenfus, exiftit minera fuccini. Quapropter non tantum folis lumini expofita eft, fed etiam inferta loco, vbi neque manere, nec ftationem habere aquae deciduae poffunt. Terra autem eminentiarum earum, feu parietum, per vtrumque latus, iter illud excavatum componentium et comitantium, non eft profecto uniformis, fiquidem pars ejus fuperna, feu tegumentum extimum (cujus altitudo fupra duos palmos non extenditur) nihil memorabile continet: cum fimilis omnino aliis quibusvis terris, non folum quis, fed etiam remotis, afpicientibus videatur inferna vero, quae illi Are fubjacet, non tantnm nigra, fed etiam nigerrima eft; et quamvis, inftar s, lenis, ac fincerrimi luti, manibus fubigi poffit; neutiquam tamen ficut a, er indiuifa mafla vifui repraefentatur; fed tanquam corpus congeftum tinctis tabulis, feu laminis ejusdem fpeciei, contiguitate mutua cohaerentibus. Licet autem tabellae hujusmodi nigerrimae componantur particulis finceris, et, homogeneis; inter illas tamen (facile quidem feparantur) apparent lamellae exiguae,. fragiles, et pulchre refulgentes, quae tabularum fuperficiebus videntur inhaerere. Eas igne tentaui, et vidi, facillime in calcem, ficut gypfum, converti. §. 16. E terra nigerrima ea extraximus brevi temporis fpatio, paucis foffionibus, et parvo labore tres circiter libras fuccini. Erant illic mecum duo Sacerdotes curiofi, et adolescentulus quidam, qui ligone cavabat. Quaerentes autem fuccinum, evolvimus etiam duo, veluti extranea, corpufcula, bituminis inftar. Alterum adeo nigrum, vt credam, fuperare nigredine nigerrimam fodinae terram. Apparuit hoc fub figura tabellae, quapropter exiftimaui, perfectum Gagatem effe; attamen cum aëri, et foli expofitum, et ita exficcatum, figuris nonnullis intercifum fuifle, obfervaffem; cognoui, non esse Gagaten, nifi forfan embryonatum; Gagates enim perfe&us perfectus non ita facile fcinditur folis calore, nec aeris facultate. Non erat hoc bitumen ita molle, ficut terra de qua deductum fuerat; fed duriufculum potius, et frangibile veluti pix nigra. Injectum in prunas, foctorem fimilem ei, quem exfpirat Gagates, emittebat. Alterum vero bitumen nigellum tantum, feu minus nigrum erat fine determinata figura, duriflimum, et difficulter frangibile. Prunis autem impofitum, peregrinum foetorem effundebat, et mixtum; quafi videlicet confurgentem ex pulvere cornu bovini, et fulphureo pulvere (vulgo Polvora) fimul igne combuftis. Quando Adolefcentulus rumpebat terram ligone, dicebat nobis: Accedite Domini huc, vt percipiatis odorem fimilem ei, quem praebet fulphureus pulvis, dum prunis accenditur. 5. 17. Juxta mineram hanc, et in ipfa minera, detecta fuerunt quaedam corpora parva digitum aequantia, teretia ferme, et dura: quae profecto videbantur de induftria fabricata fuifle. Erant enim inftar malfae compactae, et conglutinatae ex minutiflimis orichalci granulis fphaericis, ftrictiflima cohaefione, feu coagmentatione mutue colligatis: ob idque nonnulli, verum metallum elle, putaverunt. Diffident valde haec corpufcula, laevore, fplendore, et figura, a Marcafitis illis communibus, cubicam figuram habentibus: aflimilantur autem eis, in phoenomenis aliis, et praecipue in eo, quod, fi chalybe percutiantur, fcintillas ex fe, in aerem excutiunt. Has mallas probare defiderans, ivi in Aurificinam amici mei Francisci a Cobian; immifique eas in vafculum tafconicum: quod igni aperto applicatum, emittere coepit intolerabiles fumos fulphurco-antimoniales peftilentis foctoris: nihilque in vafculo remanfit, praeter fufcam feoriam, fragilem, et omnium metallorum expertem: indeque cito vidimus illud, quod aurum fimulabat, in tetrum fumum, et inutiles fordes converfum. §. 18. Singula minerae hujus fuccini corpufcula, quin etiam fragmenta corum nimis uniformia funt. Nam fola figura, et quantitate diflident; reliquis vero proprietatibus, omnino concordant. Color enim omnium corpufculorum, imo et fruftulorum, intense fulvus eft, atque (ut nulli dubitationi locus relinquatur) exacté fimilis ei, quem habet coccos ille, qui Hifpano fermone cachumbo vocatur. Singulae illius partes, quamvis fulvae, diaphanae tamen, atque inflammabiles funt: et, fi laevigatae fuerint, arripiunt paleas, floccos, et feftucas, non fecus, ac fuccina alia prufiana, et de las Cuerrias. Putamina lignea, feu tegumenta, quibus fuccini hujus minerae corpufcula invenimus involuta, fimilia inter fe funt: diverfa tamen colore ab eis, quae (vt fupra enarravi) cortices ligni guajaci repraefentant: cum in minera de Arenas omnes fuccini glebac, five parvae, five magnac, obfcuris, et fuliginofis indumentis operiantur. Ex hoc fulvo fuccino nondum deduBüschings Magazin, v. Theil. I ximus ximus oleum: quapropter, de quantitate, claritate, et colore ejus nihil affeverare poffum. §. 19. Aliquoties utique in recentiorum Auctorum libris legi, in quibusdam regionibus reperiri fuccinum foffile: effe tamen magis rubrum, impurum, et opacum; magisque friabile, quam marinum illud, quod in Prufiae littoribus colligitur. Attamen, in eo, quod fpectat ad majorem rubedinem, et opacitatem, illos deceptos (uno, vel alio forfan experimento) fuifle, credendum eft: cum liquido conftet, generari, in minera de las Cuerrias, aureum elegantiffimum, et luteum, quae adeo pellucida funt, ut puriffimis topaciis perfpicuitate praecellant. Magis friabile efle fuccinum foflile, quam marinum; fi abfolute, et vniverfim dicatur, falfum quidem eft: ferio enim, et faepe comparavi Prufianum cum Afturico noftro foffili; probavique feorfim utrumque, non folum manibus, et digitis, fed etiam in mortario, et fuper tabulam lapideam; et inveni profecto, effe quaedam marini fruftula firmiora, et duriora quibusdam foffilis noftri: ficut et, vice verfa, nonnulla fuccini noftri fragmenta, multis Prufiani fragmentis, duritie et firmitate praeftare. §. 20. Non nego, falfedine maris, acquirere forfan carabe perfectionem quamdam, atque firmiorem atomorum compaginem: dubito tamen, an hoc adeo neceffarium fit, ad omnes perfectiones obtinendas, ut fine eo, non poffit illas habere fuccinum? Per habitum namque naturalem (ut ajunt) et vulgarem experientiam, fine laboriofo ftudio, nec librorum lectione, percipimus manifefte, inter res ejusdem fpeciei, fine interventu aquarum maris, eflè ingentes differentias, quas appellare folent accidentales. Quapropter nemo ignorat (relictis eis, quae ad animalium, et vegetabilium claffes pertinent) aurum differre ab auro, ferrum a ferro, cuprum a cupro, ftannum ab stanno, cryftallum a cryftallo, fmaragdum ab smaragdo &c. Ipfe quoque pluries, atque pluries vidi, ingentem effe diverfitatem inter filices ipfas, non folum refpectu coloris, fed claritatis etiam, puritatis, et duritiei: nam cum perjucundum mihi fuiffet, usque ad trigefimum quintum aetatis annum honeftum venationis exercitium, experimentis crebris, longoque temporis fpatio, fatius id examinare potui: multoque magis, quoniam omnes fere lapides regionis ejus, in qua eo tempore habitabam, filiceae naturae funt: et cum a nemine ibidem vendantur, nec fit officina publica iisdem figurandis, neceffe eft, vt vnusquisque venatorum utatur filicariorum arte, in qua, prae reliquis ferme omnibus, ego exercitatus fui. Omnes praeterea Artifices, quos Gagatorios nominare poffumus, vno teftantur ore, fe quotidie tractare Gagatem dulcem, et acrem (vtor verbis ipforum) afferuntque, illum facillime figurari, et poliri; hunc autem |