صور الصفحة
PDF
النشر الإلكتروني

In illa

autem difficulter, ob ejus duritiem, qua inftrumentorum fectioni, et impreffioni refiftit. Denique in hac regione, duae manifeftae funt cryftallorum minerae: prima in Villa, quae Verves vocatur, et pertinet ad Conventum de Colunga: fecunda autem in loco, huic Civitati propinquo, qui Priorio nominatur, reperiuntur pulcherrimae, puriffimae, nitidae, fcintillantes, et adeo diaphanae crystalli, vt ab adamantibus nullatenus differre videantur. Sunt omnes fexangulari figura formatae: majorem longitudinem, quam latitudinem habent: fi vero, per medietatem fui corporis, cingantur, vel ambiantur filo, indeque, eo extenso metiaris eas, invenies, aequalem ferme effe ambitum longitudini earum. Duae illarum extremitates in fexangulares, acutasque fatis cufpides definunt; quae praeter mirabilem difpofitionem, qua conftructae funt, vitrum facillime, inftar filicis fecant. In hac vero, nobis vicina, minera, nec vna quidem cryftallorum omnium diaphana eft. Nam licet longitudine, craffitie, figura, duritie, et extremitatum difpofitione fimillimae aliis fint, nequaquam ex omnibus vnquam vna reperta fuit, quae folis lumine penetrabilis effet: quin imo tanta, et talis eft earum opacitas, quantam et qualem plumbo, et ferro ineffe videmus. Illarum fuperficies valde polita eft: ejus autem color, quafi medius inter caeruleum, et nigrum.

§. 21.

Si ergo diverfitatis eae, inter res ejusdem fpeciei, folo lumine naturae, et ruftica obfervatione percipiuntur, quamobrem, follicitudiné inveniendi caufam duritatis, claritatis, et diverfitatis colorum fuccini, ad raftum pontum confugerunt Philofophi? Quando foecundiffima matre terra, longe a mari, reconduntur potentiffimae caufae, quae, non fuccino, Gagate, et cryftallo tantum, fed etiam adamanti, et auro generandis, et perficiendis, pares vtique funt.

§. 22.

En, cariffime Lector, quae de origine, fodinis, et differentiis fuccini hactenus in hac regione, aequirere, et experiri potui. Fateor quidem, pauca, parva, contemptibilia, et peffime relata effe; teftificor tamen, minime a veritate recederes quia ficut pluries vidi, tractavi, et probavi; ita profecta ea fcripfi. Haec, aliaque nonnulla inventa nota pridem feciffem, fi negotiorum meorum multitudo conceffiffet mihi tempus:attamen adeo infirmiorum cura, Epiftolisque confultatoriis perenniter conftrictus fum; vt ex integro mense, vix vnius horae fpatium mihi arripere poffim. Nullum Auctorem (vt vidifti) in favorem Hiftoriolae hujus advocavi: quia, in rebus facti, praestat vnus oculatus teftis, qui affeveret, fe vidiffe, prae nonaginta et novem, qui conjecturis, rationibus,et aliorum notitiis probent verifimile illud effe.Saepe in recentiorum libris,imo et vetuftorum legi,repertum fuiffe in multis Europae fodinis electrum foffile: verum cum nullus corum, quorum fcripta evolvi, fateatur, fe vidiffe, et effodisse mineras, fcrutatumque fuiffe omnes illarum, et J 2

ipfarum

ipfarum fuccini proprietates, atque familiares differentias ; nec eos adducere opportunum fore, judicavi. Te vero deprecor, vt videas, quae de fuccino fcripta fuut in Dictionario univerfali Gallo-latino de Trevoux: tom. I. V. Ambre: Ibi enim reperies veram fuccini Hiftoriam; ex eaque cognofces cercitudinem hujus noftrae hiftoriolae, et fi vtriusque luce examinare volueris quorumdam Auctorum opiniones, cernere clare poteris earumdem fallaciam, aut errorem.

.§.123.

Inquirendum autem nunc erat: cur, et vnde illa colorum varietas in fuccinis de las Cuerrias? Vniformis, contra, fulvedo ferme obfcura corpufculorum et fruftulorum omnium illius electri, quod invenimus in minera de Arenas? Item fulphu reus foetor quem percuffà terra emittebát? Ejus intenfa nigredo? Laminae. quibus componitur? Bitumina illa duo, ibidem reperta? Corpufcula teretia orichalcum fimulantia? Cortices lignei, quibus fuccini glebae cooperiuntur? Haec enim, non secus ac alia quaedam ex iis, quae relata funt, ampliffimum praebent campum phyficis difputationibus, et accuratis inveftigationibus. Verum cum (vt fupra dixi) etiam neceflarium tempus, eis abfolvendis, quae muneris mei, feu potius oneris, funt; mihi non raro deficiat; cumque rerum caufae abftrufae nimis fint; relictis controverfiis, Opufculum hoc finire volo verbis Frederici Ruifchii, fic dicentis: (*) Ego mea defendam fola tantum experimentorum recitatione, atque afferam folum illa, quae oculis corporeis cerni poffunt, haec enim experientia eft; fed, quae, ut spectari poffint, oculos mentis requirunt, aliis relinquam, qui putant, ratiocinia experimentis certiora effe. §. 24.

Efle carabe oleum fui generis, aut fuccum oleofum terrae coagulo quodam vitriolico, alteriusve naturae concretum, et in fpeciem quafi lapideam converfum,conftat clare ex relatione incolarum ejusdem Vici de Arenas, et (quod pluris aeftimandum) vnius Sacerdotis corum, qui mecum erant in eadem minera: omnes enim testificati funt, fe ipfos, non femel, invenifle in rimulis, et foraminibus parvis cujusdam faxi, quod vidi, et tetigi, (non enim procul a fodina eft) fuccini lachrimas pellucidas, puras, et fine vllo tegumento, fimiles omnino gummi globulis, feu lachrimis, prunorum, et ceraforum truncis adhaerentibus. Ablatis autem eis, alias, poft aliquod tempus fucceffiffe, afferuerunt. Nullam quidem invenire potuimus,quamdiu ego fui cum illis: quoniam pueri ejusdem Vici frequenter eas quaerere,et adimere folent.Curiose faxum illud circumfpexi ; et inveni, duobus circiter pedibus eminere,feu exftare a terra; credidi tamen (obfervatis primo quibusdam fignis) ingentiffimum effe, magnam autem illius molem humi vifceribus latere. Non eft foliaceum, nec nigrum, fed calcario, lapidi fimile. Terra, cui a natura infertum fuifle, videtur,fufco-nigella eft ; ob idque parum abfimilis ipfius fodinae terrae. Quomodo autem a calore, aliave quadam caufa, liquefacta illa pinguedo, per faxi poros flucre poffit, et acri expofita, concrefcere, et indurari, jam a Philofophis explicatum eft.

(*) Epift. Anatom. qua refpondet Viro cl. Herm. Boerhay.

[ocr errors]
[blocks in formation]
[ocr errors]

4

Erster Abschnitt.

Von der Inquifition, ihrem Ursprunge und ihren Absichten

S

überhaupt.

ie Macht des rdmischen Bischofes und der Mißbrauch dieser Macht waren zu Anfange des XI. Jahrhunderts aufs höchste gestiegen. Die augemaßte Statthalterschaft Christi begrif nicht nur die Regierung der Kirche unter sich, sondern man erstreckte sich auch über alle weltliche Hoheit. Kaiser und Könige wurden als Vasallen und Lehnträger angesehen, welche dem heiligen Stuhl ihre Kronen und Scepter zu verdanken hätten. Eine solche Sprache führete Rom dama's, und man hatte Ursache, seine Drohungen nicht minder zu fürchten, als vormals seine Legionen Soldaten.

Der Pabst; denn diesen Tittel hatte Gregor VII. welcher unter dem Namen Hildebrandt bekannt genug ist, sich ausschliessungsweise beygeleget; trachtete nach einer uneingeschränkten Herrschaft in der ganzen Christenheit. Er hatte zwey mächtige Mittel in Händen, um zu diesem großen Ziel zu gelangen; den Ablaß und den Bann. Der Ablaß sehte ihn in Stand, in der ganzen Christenheit Schahungen auszuschreiben und Armeen aufzubringen und zu unterhalten, ohne, daß sie ihm das mindeste kosteten. Einen solchen Ursprung hatten die sogenannten Kreußarmeen, welche Urban II. im XI. Jahrhunderte zu allererst in Bewegung fekte, um das gelobte Land zu erobern, und welche hernach auch wider die Keher und Feinde der römischen Kirche angeführet wurden. Durch den Bann war der Pabst Meister von der Ehre, den Gütern und so gar dem Leben derer; welche es wagten, sich ihm zu widersetzen. Er erschütterte dadurch die Thronen der Regenten, und ein Staat mußte zittern, wenn sich ein solches Ungewitter des Vaticans über ihm zusammenzog und losbrach. Henrich IV. war der erste Kaiser, welcher solches erfuhr. Alexander II. that ihn auf einem zu Rom gehaltenen Concilium in den Bann, und nahm ihm Kaiserthum und Reich, so daß Henrich gezwungen wurde, im Jahre 1080 nach Rom zu kommen, und um Vergebung zu bitten.

Die nächste Stüße des Pabstes mußte die Geißtlichkeit seyn; allein eben diese Geistlichkeit konnte auch, auf der andern Seite, wider dieser påbstlichen Hoheit und Gewalt die größten Schwierigkeiten in den Weg legen. Beydes sahe man zu Rom sehr wohl ein: und wenn man mit der einen Hand gab, so nahm man mit der

andern

« السابقةمتابعة »