VIII. Non inutile videtur cum Bandinio scripturarum sacrarum canonem exscribere, quemadmodum in prolegomenis textui Veteris Testamenti praetextis legitur. Is ita habet. In hoc codice continentur Veteris et Novi Testamenti libri numero LXXI. Genesis. Exodus. Leviticus. Numeri. Deuteronomium. Iosue. ludicum. Ruth. Samuhel. Malachias. Paralypomenon. Liber Psalmorum. Proverbia. Ecclesiastes. Cantica Canticorum. Liber Sapientiae. Ecclesiasticum. Esaias. Hieremias. Hiezechiel. Danihel. Osee. Iohel. Amos. Abdias. Ionas. Michas. Naum. Habacuc. Soffonias. Aggeus. Zacharias. Malachias. Iob. Thobias. Iudith. Hester. Ezras. Ezras. Machabeorum libri duo. Evangelium secundum Matheum, secundum Marcum, secundum Lucam, secundum Iohannem. Actus apostolorum. Epistulae Paulli apostoli ad Romanos I, ad Corintheos II, ad Galatas I, ad Ephesios I, ad Philippenses I, ad Colosenses I, ad Thessalonicenses II, ad Timotheum II, ad Titum I, ad Philimon I, ad Hebreos I. Epist. Iacobi I, Petri I1), Iohannis III, Iudae I. Apocalypsis Iohan. Amen. Praeterea hi versus subscripti sunt. Hieronyme interpres variis doctissime linguis, IX. Prae aliis picturis atque ornamentis in codice Amiatino conspicuis picturam eam quae Novum Testamentum praecedit cum Bandinio (cap. XVI.) describam. Ea totam implet paginam, circa quam ex omni parte fasciola crocea recurrit, argenteis parvis conspersa speculis. In medio circumscribitur discus variis coloribus et argenteis lamellis plurimum exornatus. In centro disci in fundo caeruleo caelestes sphaeras stellis conspersas creare videtur divinus opifex in maiestate sedens in cathedra seu solio cum pulvino ac postergali triangularis figurae. Comam bifariam divisam in fronte et post humeros conversam, simulque barbam in angulum acutum desinentem habet; eiusque caput rotundo aureoque 4) Sic: per errorem, ut videtur. redimitum est diademate, argentea cruce distincto, cuius in praesens pauca supersunt vestigia. Nudis pedibus suppedaneum premit, rubraque talari tunica corpori adstricta praecingitur cum pallio violacei coloris superimposito, quod a laevo humero pendens circa corpus volvitur. Latinorum more episcoporum elata dextera manu videtur benedicere, sinistra autem manu, eodem cooperta amictu, clausum volumen auro insignitum sustinet. Duo alati angeli, duplici talari veste induti, altera subobscura, altera albiduli coloris, in capite aurati nimbi ornamentum habentes, se ad salvatoris utrumque latus excalceati curvato paulisper corpore prosternunt venerabundi manibusque argenteos baculos gestantes. Circa circulum, in quattuor pictae tabulae angulis, quattuor repraesentantur evangelistae cum propriis symbolis, pedibus stantes nudis, veste ac chlamyde induti versicolori ac nimbo caput redimiti. Sanctorum insuper evangeliorum volumen variis positionibus prae manibus habentes. se invicem intuentur. X. Dicendum est quae ratio sit inter Laurentianum codicem et editio nem nostram. Ordinem singulorum librorum cum prologis, praefationibus, argumentis, capitulis, accurate expressimus quemadmodum in codice est, nisi quod epistulae ad Ephesios, ad Colossenses et ad Thessalonicenses secunda in codice argumenta capitulis postposita habent. Porro inscriptiones et subscriptiones ex codice transscriptas dedimus, exceptis his. Et evangelia et praefationes evangeliorum praepositum habere solent INCIPIT. Evangeliis haec subscripta sunt EXPLICIT EVANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM: EXPLICIT EVANGELIUM SECUNDUM MARCUM : EXPLICIT EVANGELIUM SECUNDUM LUCAM: EXPLICIT EVANGELIUM SECUNDUM IO HANNEM. Capitulis evangelii secundum Lucam hic est titulus ITEM INDICIA SIVE CAPITULA LECTIONUM EVANGELII SECUNDUM LUCAM. Praeterea quicquid harum rerum singulare est, ut titulus libri actuum apostolorum non textui sed capitulis praepositus, ut quod apocalypsis nihil tituli habet, item quod prior epistula ad Timotheum nec in argumenti inscriptione nec in libri titulo numerum appositum habet, id omne ex codice in editionem nostram transiit. Pertinent huc etiam notae eiusmodi ut FELICITER QUI LEGIS: DEO GRATIAS AMEN, quas subscriptionibus additas ab editione nostra abesse noluimus. Praeterea vero principio evangelii Matthaei praeposita est invocatio CHRISTE FAVE. Item capitulis actuum apostolorum subscriptum est ӨЕШ ХАРС. 1 Textum autem universum quam diligentissime ad codicem conformavimus: nec orthographiam, quamvis magna inconstantia laboret, ex arbitrio mutavimus. Tamen minus recte hoc fecisse videbimur quod emendationes quas antiquissima scriptura subiit, sive orthographiam sive ipsam lectionem spectabant, modo recepimus modo non recepimus. Cuius rei haec caussa erat, quod in paranda hac editione1) non modo usui critico sed etiam legentium commoditati consulendum videbatur. Hinc igitur factum est ut correctorem sequeremur locis multis quibus vel per errorem aliquid praetermissum esse manifestum esset 2), vel temere aliquid discreparet3), vel non sine vitii suspicione aliquid ita scriptum esset ut lectori non posset non molestum esse*). Hi loci plerique a correctore satis antiquo tractati sunt; nonnulli ipsa prima manu vel certe aequali videntur correcti. Aliquot vero loci, nullam emendationem experti quamquam manifesto vel manci vel vitiosi, ita comparati erant ut ipsi correctorem ageremus"). Quorum quidem omnium nihil quidquam in textum admis 1) Aliter factum est in editionibus meis codicis Ephraemi, evangelii Palatini aliorumque monumentorum sacrorum. do fi n 2) Ita Lc 6, 37. dimittite et dimittimini Ioh 7, 40. turba Mc 6, 25. in disco loh 10, 16. et vocem meam audient Ioh 21. 8. trahentes rete piscium 4 Co 5, 9. -cariis non utique forni- Eph 4, 11. secundum 2 Co 3, 6. spiritus autem vivificat. Item Ioh 9, 24. quomo" 18, 10. ponticis Act 4, 13. constatiam 17, 30. ubique. 3) Ut 1 Co 14, 8. de turba pro det tuba Rom 11, 11. dilecto pro delicto. Philipp 4, 17. orationem pro rationem Apoc 5, 6. corona pro cornua Heb 12, 9. ubi prima manu omissum erat non. Item in brevibus: 1 Co XII. arescit pro arserit LVI. ceteris pro de heresibus 4 Thess II. edendum pro credendum. Huc pertinent etiam ii loci ubi correctorem secuti sumus in transpositione verborum, ut Mt 24, 5. filium subiugalis Act 4, 27. convenerunt enim, non enim convenerunt edidimus 1 Co 14, 22. in signum sunt, non in sunt signum Heb 9, 17. testamentum enim, non enim testamentum, etc. Locis eiusmodi pluribus probabile est auctorem codicis se ipsum correxisse. 4) Ut Act 27, 8. *Bini portus, **Boni portus 4 Co 14, 1. *propitetis, ** prophetetis Lc 24, 4. *ex abundantia sibi, **ex abundanti sibi Act 15, 36. post aliquot autem dies dixit autem 15, 22. *Barsabbam, **Barsabbas Capp. Lucae LXXXVI. *praegrantibus, **praegnantibus. 5) Ita Lc 5, 3. eum dedimus pro autem 18, 7. ad se pro ac se 20, 23. ad eos pro cos 24, 48. vos pro vo loh 21, 3. navem pro noctem Act 24, 40. ex pro et Rom 46, 9. salutate pro salute 1 Co 11, 15. vero pro viro 2 Co 5, 15. vivunt pro viunt Col 2, 22. secundum pro secum 4 Tim 6, 4. pugnas pro pugnans 3 Ioh 9. gerere pro genere 4 Thess 5, 14. suscipite infirmos pro susc. infirmus. Accusativus in us pro os aliquoties, inprimis in capitulis similibusque locis positus est. Ubique edidi os, us in indice posito. sum est quin asterisco notaremus et quid vel quo modo in codice scriptum esset accuratissime indicaremus in indice sub numero XIX. Per compendium quaecumque scripta sunt'), sive in textu sive in praefationibus argumentis capitulis, ea plene scripta edidimus. Quod idem fecimus in compendiis aliquot quae in titulis atque subscriptionibus locum habent, ut INC sive INCP pro incipit, EXPL pro explicit sive expliciunt, ut capitulis Matthaei inscriptum est INCP CAPITULA LEC SEC MAT, ut APOs pro apostoli, EPIST pro epistula invenitur. Scilicet eadem in ipso codice alibi plene scripta sunt nec quidquam habent quod quomodo resolvas dubites. Ubicumque vero compendium peculiare aut grave esse visum est, id in titulis atque subscriptionibus retinuimus, sin est in textu), tractavimus in indice sub numero XIX. XI. Interpunctionem, quae nobis dici solet, in codice non esse, iam supra est dictum. Hinc videndum est ne codicis auctoritate temere utaris ubi distinctio dubia est. Ubi vero pro ratione stichometrica apparet quomodo is qui codicem exaravit textum distinxerit, id curiose observavimus. Pertinent huc loci fere hi, quos vario modo interpungi constat. Lc 9, 27. vere cum sunt, non cum vobis coniunctum est. Lc 12, 53. post dividentur distinctum est. Ioh 16, 8. ille cum arguet, non cum venerit coniunctum est. Rom 6, 10. quod enim mortuus est peccato mortuus est semel. 4 Co 14, 33. sicut in omnibus ecclesiis | sanctorum | mulieres in eccle sia taceant Gal 4, 14. codex ita vobis iam pridem | et temptationem vestram | in carne mea non spraevistis | neque respuistis | Gal 4, 31 seq. non sumus ancillae filii | sed liberae | qua libertate nos xps liberavit state et nolite iterum | Col 4, 14 sq. in omni patientia et longanimitate cum gaudio | gratias agentes patri | Col 2, 15. traduxit confidenter | palam triumphans | illos in semet ipso| Col 3, 16. abundanter | in omni sapientia docentes | et commonentes | vosmet ipsos | 1 Thess 1, 2. -riam facientes in orationibus | nostris | sine intermissione memores operis fidei vestrae | 4) Cf. supra Nr. VI. 2) Cf. Mc 14, 33. 12, 37. 2 Tim 4, 5. tu vero vigila in omnibus | labora | opus fac evangelistae | Heb 11, 1. est autem fides | sperandorum substantia | rerum argumentum non parentum | Cf. etiam Mc 3, 10. XII. De veteribus textus sectionibus dicendum est, quarum duo genera, utrumque antiquissimum, in codice Amiatino habentur: alterum quod Ammonii atque Eusebii studiis debetur, in evangelico tantum textu conspicuum, alterum capitulorum sive brevium, tum in evangeliis tum in reliquis libris adhibitum. Illud quod attinet, quum nec tabulas decem canonum Eusebii nec numeros in evangeliorum margine positos ex ipso codice transscriptos haberem, secutus sum Fuldensem codicem sacculi VI. quemadmodum Lachmannus exscripsit. Qua re non vereor ne codici Amiatino aliena supposuerim. Quum enim canones isti in veteribus libris perraro variant, Fuldensis vero liber proxime ad Amiatini aetatem accedit, tum paucis locis iis quibus variant, ut in extremis sectionibus Marci et Lucae, id ipsum quod codex tuetur accurate notatum habui. Praeterea tabulae canonum Eusebii in codice Amiatino ita formatae sunt ut unaquaeque tabula variis auratis coloratisque columnis constet, columnae vero coniungantur arcubus, quorum exteriores mediis maiores auroque et ipsi atque coloribus ornati sunt. In margine autem textus continui non modo sectiones prout in unoquoque evangelio se excipiunt cum canone ad quem quaeque pertinet notantur, sed insuper adduntur ipsae reliquorum evangeliorum sectiones congruentes, ut ad Mc 16, 8. non modo Mc CCXXXIII, sed etiam Mt CCCLIIII. et Lc CCCXXXVIII. II appositum est. Porro capitula sive breves satis habui ex indice singulis libris praemisso describere, cuius ope facile singuli ad quos pertinent textus continui loci inveniuntur: praeterquam hi aliunde satis noti sunt'). Propter capitulationem vero de omnibus epistulis editioni nostrae insertam in epistulis Pauli Fuldenses numeros adscripsi, mutatis paucis ubi Amiatinum a Fuldensi libro discrepare patebat. Idem continuavi in catholicis epistulis. Neque vero aliter codex in actibus apostolorum habet aut in 1) Prae ceteris vide los. Mar. Thomasii Opp. omnia. T. I. Romae MDCCXLVII. ubi bibliorum latinorum veteres tituli, sectiones et similia, adhibitis multis veteribus libris manuscriptis, pertractantur. Ab hoc Thomasii libro proficiscendum erit, si quis istorum capitulorum rationes ulterius indagare voluerit. |