صور الصفحة
PDF
النشر الإلكتروني

9

mum episcopum, destinata, iuxta morem sancte Romane ecclesie bullata; per cuius tenorem pagine hec ita fuisse comperimus, sicut pietas nobis iam fati regis per fidelem virum Salomonem scilicet episcopum intimauit. Vnde nos uestigia tanti pontificis et predecessoris nostri sequentes Gregorii omnemque ibi deo dignam statutam prouidentiam agnoscentes, magnorum principum uotum, Hludouuici uidelicet diue recordationis augusti et equiuoci eius filii, excellentissimi regis, tam huius apostolice auctoritatis precepto, quam etiam pallii datione more predecessorum nostrorum roborare decreuimus, quatinus tanta fundatus auctoritate prenominatus Ansgarius 10, primus Nordalbingorum archiepiscopus, et post ipsum successores eius lucrandis plebibus insistentes aduersus temptamenta diaboli validiores existant; ipsumque filium nostrum, iam dictum Ansgarium", legatum in omnibus circumquaque gentibus Sueonum sive Danorum, necnon etiam Slauorum, vel in ceteris, ubicunque illis in partibus constitutis diuina pietas ostium aperuerit, publicam evangelizandi tribuimus auctoritatem 12; ipsamque sedem Nordalbingorum Hammaburch dictam, in honore sancti saluatoris sancteque eius intemerate genetricis Marie consecratam, archiepiscopalem deinceps esse decernimus, atque ut strenui predicatoris episcopi post decessum 14 crebro dicti Ansgarii archiepiscopi persone tantoque officio apta eligatur semper successio, sub divini iudicii obtestatione statuimus.

12

13

Verum quia Karolus rex, frater sepe dicti regis Hludouici 15, post discessum 16 imperatoris, patris sui pie memorie Hludouuici, abstulit a prenominato loco, qui dicitur Hammaburch, monasterium, quod appellatur Turholt, utpote quod post partitionem inter fratres suos in regno suo coniacere videbatur, situm in occidentali Francia, quod illic genitor suus ad supplementum et victum episcopo et clericis eius dederat, coepere, sicut fertur, omnes ministri altaris recedere; deficientibus quippe necessariis sumptibus, ab ipsis recesserunt gentibus, et eadem ad gentes legatio per huiusmodi factum defecit, ipsa quoque metropolis Hammaburch pene deserta facta est. Jgitur dum hec agerentur, mortuus est dioecesis Bremensis episcopus, quae huic contigua esse dicitur; cumque sepe dictus rex et hanc dioecesin vacantem et illam nouellam institutionem cerneret deficientem, insuper et utramque hanc ecclesiam, dei permittente occulto iudicio, per barbarorum seuitiam admodum attenuatam, querere cepit, qualiter predicta Bremensis ecclesia praedicte nouelle archiepiscopali uniretur ac subderetur sedi, nostro hoc votum roborante decreto. Unde per sepe nominatum venerabilem missum, Salomonem videlicet Constantie ciuitatis episcopum, nobis hoc relatum est confirmandum ac postulatum est nostra auctoritate roborandum. Nos igitur id subtili perpendentes examine animadvertimus propter instantem necessitatem et animarum lucra in gentibus demonstrata utile fore. Omnia enim, que proficua ecclesie probantur existere et diuinis non resultant preceptionibus, licita et facienda esse non dubitamus, maxime in tam novelle christianitatis plantatione, in qua varii solent eventus contingere. Quamobrem auctoritate omnipotentis dei et beatorum apostolorum Petri et Pauli et hoc nostro decreto decer

nimus secundum reuerentissimi regis Hludouuici votum, ipsas predictas dioeceses, Hammaburgensem scilicet et Bremensem, non deinceps duas, sed unam esse et vocari subdique sedi, quae predecessoris nostri decreto archiepiscopali est munere sublimata, restituta dumtaxat de Bremensis ecclesie rebus episcopatui Ferdensi parte inde ante" ablata. Nullus vero archiepiscopus Coloniensis ullam sibi deinceps in eadem dioecesi vindicet potestatem.

9

Scriptum per manum Zachariae, notarii 18. regionarii et scriniarii sanctae Romanae ecclesiae, in mense Maio, indictione VI.19 Bene valete.

Data pridie calendas Junii, per manum Tiberii primicerii sanctae sedis apostolicae, imperante 20 domino piissimo augusto Ludovico, a deo coronato magno imperatore, anno quintodecimo, indictione duodecima. 20

[ocr errors]
[ocr errors]

[ocr errors]

loco 2 pre

Das Original der Urkunde ist verloren gegangen. Die älteste Abschrift ist die in der Vita Anskarii cap. 23 erhaltene; doch beginnt diese erst bei Cuius delegationis", und es fehlt dort auch der Schluss. Diese liegt dem gegenwärtigen Abdruck zu Grunde, wie sie in der unverfälschten Stuttgarter Handschrift erhalten ist (A). Den Anfang geben wir nach Lappenbergs Abdruck (Hamb. UB. I., XIV, pag. 21), der den Cod. Vic[elini], Lindenbrogs Cop. (f. 380. sq.), Staphorst I., 1, p. 41, Caesar (C, bei Fabricius: Memor. Hamb. II. 770) und Crantz (Metropolis lib. I., c. 38, 39) verglichen hat. Von Varianten sind folgende zu merken: 1Danorum et Slauorum Saxonumque: Crantz, Lind. 2 iam fati: C. 3 inter fehlt im Cod Vic - prelato: Vic., C. dei: Crantz, Lind. Hier beginnt die Abschrift in A. fato fehlt A.; prelato: Cod. Vic. 7 iam dictum: fehlt A. 8 praefati: L. 9 ibidem: L. 10 Anskarius: A. 11 Anskarium: A. 12 legatum geben A, C. Sueonum, Danorum, Farrie, Norueorum (Norweorum), Gronlondan (Gronlondon), Islandan (Islondon), Scrideuindan (Scridevindun), Slauorum, necnon omnium septentrionalium et orientalium nationum quocunque modo nominatarum delegamus et sibi suisque successoribus uicem nostram perpetuo retinendam publicamque euuangelizandi tribuimus auctoritatem: Cod. Vic.! - Adam. Brem. I., c. 29: Papa Nykolaus tam ipsum Ansgarium quam successores eius legatos et vicarios apostolicae sedis constituit in omnibus gentibus Sueonum, Danorum atque Sclavorum. 13 genetricis: A., Vic.; genitricis semper virginis: cett. 14 discessum: Vic. 15 Hlud. fügen A. und C. bei. 16 discessum: A. decessum: Lapp. 17 ante fehlt bei Lappenberg. 18 Das folgende fehlt bei Crantz; regionarii et scriniarii fehlt bei L. " imperante duodecima fehlt L. qui est ab ordinatione archiepiscopi Das „Datum" führt aber auf 864.

20

[ocr errors]

--

19 indictione duodecima: Crantz; ind. II.: L. Adam Brem. (I., 29): „Privilegium papae notat annum domini 858, vicesimus nonus“. Adam muss also indictione VI." gelesen haben. Dahin weist sowohl die „ind. duodecima" am Schlusse, als auch der annus imperii, da Ludwig II. 850, Ostern (Apr. 6) zu Rom vom Papst Leo IV. gekrönt wurde (Böhmer p. 61.). Gedruckt auch bei Lünig: Spicil. eccl. I., Fortsetzung, Anh. p. 73.

872. November.

9.

Papst Hadrian II. bestätigt dem Hamburgischen Erzbischofe Rimbert die Legation im nördlichen Europa und den Gebrauch des Palliums und der Mitra, sowie die Besitzungen der Kirche.

Concedimus igitur tibi, sicut a predecessoribus nostris beato Gregorio et

Nicolao concessum est,

(wie in Nr. 6.)

Nach Lappenbergs Hamb. UB. I., S. 31 aus dem Hannov. Copiar. Die Urk. ist datirt: Scriptum per manum Gregorii, notarii atque scriniarii sacri palatii, in mense Nouembrio, indictione V. Data per manum Johannis, cancellarii sanctae Romanae ecclesiae, peractis missarum celebrationibus ante altare beati Petri apostoli. Gedruckt bei Staphorst: I, 1, p. 67; Liljegren I, p. 15; Lünig: T. XXI, Spicil. eccl., Cont. III., 945.

(890-900.)

10.

Ein Ungenannter (zu Regensburg) zählt die Burgen der slavischen Völkerschaften auf.

Descriptio ciuitatum et regionum ad septentrionalem plagam Danubii. Jsti sunt, qui propinquiores resident finibus Danaorum, quos uocant Nortabtrezi, ubi regio, in qua sunt ciuitates LIII, per duces suos partite. Vuilci, in qua ciuitates XCV, et regiones IIII. Linaa est populus, qui habet ciuitates VII. Prope illis resident, quos vocant Bethenici et Smeldingon et Morizani, qui habent ciuitates XI. Juxta illos sunt, qui uocantur Hehfeldi, qui habent ciuitates VIII.

Nach dem vollständigen Abdruck der slavischen Völkertafel, welche nach Schafarik, Slav. Alterthumskunde II., 674, in den Jahren 866-890, nach Giesebrecht, Wend. Gesch. III., 290 etwa 894 aufgezeichnet ist, bei Schafarik a. a. O. S 673 aus der einzigen, zu München befindlichen Abschrift, die dem 11. oder dem 12. Jahrhunderte angehört. Gedruckt auch bei Boczek: Cod. dipl. Morae I., p. 67; Zeuss: Die Deutschen etc. S. 600.

(911-913.) Januar.

11.

Papst Anastasius III. bestätigt dem Hamburgischen Erzbischofe Hoger die
Rechte seines Erzbisthums.

(†) Anastasius episcopus, seruus seruorum dei, dilecto confratri Hogero, uenerabili archiepiscopo Hammaburgensis ecclesie, salutem in perpetuum. Conuenit apostolico

Jgitur quia postulasti a nobis, quatenus archiepiscopatum Hammaburgensem totum in integrum tibi tuisque successoribus confirmaremus, sicut a predecessoribus nostris Gregorio, Nicholao huius apostolice sedis decretum est, inclinati precibus tuis et nos apostolica auctoritate concedimus et confirmamus cum omnibus generaliter atque specialiter a[d] eundem prefatum archiepiscopatum pertinentibus, scilicet omnia, que tui antecessores suis laboribus adquisierunt, vel etiam que ob amorem eterne patrie ibi a fidelibus Christi largita sunt uel adhuc largiuntur, cum illis etiam, qui hoc tempore ad Christi fidem conuersi sunt prouocante et protegente gratia dei, videlicet episcopos in omnibus gentibus Sueonum seu Danorum, Noruuegorum, Jsland, Scrideuinnun, Gronlandon et vniuersarum septentrionalium nationum, necnon etiam in illis partibus Sclauorum, que sunt a flumine

Pene usque ad fluuium Egidore, ita ut sub tua tuorumque successorum, Hammaburgensis ecclesie archiepiscoporum, maneant potestate, uel quicquid a uobis diuina fauente gratia ab errore perfidie siue hominum siue locorum ad religionem christianam adquiri potest. Pallium

Data per manum Adriani scrinarii (!) sancte Romane ecclesie, in mense Januario, indictione VIII. (!)

Nach dem vollständigen Abdruck in Lappenbergs Hamb. UB. I., S. 38, aus dem angeblichen Original zu Stade. In die Zeit des Papstes Anastasius fällt keine 8. Indiction. Jafté hemerkt (R. P. p. 309) über die Bulle: In simulatarum collectionem relegare hanc bullam non dubitarem, nisi ex nomine „Adriani seriniarii“, qui sub Joanne X. functus hoe munere est, falsarium appareret germana tabula usum esse". Dass in der echten Urkunde die Grenzbestimmung von der Peene bis zur Eider" gestanden habe, ist nicht wahrscheinlich. Vgl. Wigger: Annalen S. 132 a, Anm. 1.

"

(914-920.) October 29.

12.

Papst Johann X. übersendet dem Hamburgischen Erzbischofe Unni das Pallium und bestätigt die Rechte seiner Kirche.

(†) Johannes episcopus, seruus seruorum dei, dilecto confratri Wenni (!), uenerabili archiepiscopo Hammenburgensis ecclesie, tibi tuisque successoribus in perpetuum. Conuenit apostolico

Jgitur quia (wie No. 11.)

Nicholao et aliis predecessoribus nostris decretum est, inclinati precibus tuis pallium tibi ex more transmittimus, et quecunque ab eis ecclesie tue et antecessoribus tuis data sunt et priuilegiis confirmata, nos apostolica auctoritate tibi concedimus et nostro priuilegio confirmamus, scilicet omnia, que generaliter atque specialiter ad eundem prefatum archiepiscopatum pertinent, queque tui antecessores (wie No. 11. bis zum Schlusse).

Data IIII. kalendas Nouembris, per manus Leonis, sancte Romane sedis cancellarii, anno domini Johannis pape primo, indictione VIIII. (!)

Nach Lappenbergs Hamb. UB. I., S. 39, aus dem zu Stade aufbewahrten (angeblichen) Original, welchem das Bleisiegel des Papstes Johannes anhängt". Adam von Bremen erwähnt I., Cap. 56: Unni cui etiam papa Johannes decimus, ut priuilegium indicat, palleum dedit. Das Datum enthält einen Widerspruch. Die 9. Indiction deutet auf das Jahr 920, damals war auch Unni Erzbischof; im ersten Jahre des Papstes aber, 914, lebte noch Hoger, dem zunächst Reginward, dann Unni folgte (s. Wigger: Ann. p. 23). Ein Cancellarius Leo wird in den übrigen erhaltenen Bullen des P. Johannes X. nicht genannt, wohl aber mehrere andere Schreiber des Papstes (Jaffé, Reg. pontif. p. 310). Diese Urkunde ist ohne Zweifel ebenso wohl gefälscht als die voraufgehende, auf der sie beruht. Staphorst I., 1, p. 278 setzt die Urkunde ins Jahr 917, Liljegren I., p. 21, ins Jahr 913, Lüning T. XXI., Spicil. eccl. Cont. III., 946, bringt sie zum J. 918.

936. October 14. Magdeburg.

rex.

13.

Otto, deutscher König, stellt dem Kloster Fulda auf Bitten des Abtes Hathumar einen Schirmbrief aus.

In nomine sanctae et individuae trinitatis. Otto diuina fauente clementia Comperiat industria atque utilitas omnium fidelium nostrorum, praesentium scilicet et futurorum, quia uir uenerabilis Hathumar abba ex monasterio, quod dicitur Fulda, quod est situm in pago Grapfeld, constructum in honore sancti Bonifatii, martiris Christi, ubi idem gloriosus martyr corpore quiescit, adiens excellentiam culminis nostri, quando de provintia Sclauorum, qui uocantur Riaderi, in pace uenimus in Magathaburg, obtulit nobis quandam antecessorum nostrorum, Hludouuici uidelicet et Chuonradi, necnon et genitoris nostri beatae memoriae Heinrici, auctoritatem, in qua continebatur, qualiter idem principes karissimi praefatum monasterium cum monachis ibidem deo famulantibus et cum rebus uel hominibus ad se iuste pertinentibus sub sua constituissent defensione et [im]munitatis tuitione.

Data II. id. Octobr., anno incarnationis domini DCCCCXXXVI., indictione VIIII., anno uero regni gloriosissimi regis Ottonis I. Actum Magathaburg, in dei nomine feliciter. Amen.

Nach Dronke: Cod. dipl. Fuld. p. 316 aus dem Original. Auch bei Schannat: Hist. Fuld., cod. 143.

946. Mai 9. Magdeburg.

14.

Otto, deutscher König, stellt dem Bisthum Havelberg den Stiftungs- und Bewidmungsbrief aus.

[ocr errors]

In nomine sancte et individue trinitatis. Otto divina clementia rex. Quoniam cultui' christiano amplificande fidei dignum est ut adhibeamus operam, solum illum pre oculis habentes, qui nullum bonum inremuneratum dimittit, consultu et inductu dilecti nobis venerabilis presulis Marini, legati ecclesie Romane, et Friderici archiepiscopi et aliorum episcoporum et fratris nostri Brunonis, necnon Geronis dilecti ducis et marchionis nostri, in castro Havelberg, in marchia illius sito, in honorem domini salvatoris Jesu Christi et beate Marie genetricis eius episcopalem constituimus sedem, preficientes ei venerabilem et religiosum presulem Oudonem, conferentes et donantes de nostra proprietate ei et ecclesie cathedrali ibidem ab eo constituende medietatem castri et ciuitatis Havelberg et medietatem omnium villarum illuc attinentium; et castrum et civitas sita est in provincia

5

6

« السابقةمتابعة »