صور الصفحة
PDF
النشر الإلكتروني

decrevimus, nuntios nostros, viros utique principales et egregios, ad tuam praesentiam

[ocr errors]

dirigemus.

Nach Martene et Durand, Collect. II., p. 375, aus dem Cod. epp. Wibaldi, ep. CLXXXXVII.

1150. Decbr. 3. Würzburg.

Konrad, römischer König, bestätigt das Bisthum Havelberg.

52.

In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Conradus diuina fauente clemencia Romanorum rex secundus. Si ecclesias dei promouemus et religiosorum episcoporum et precipue fidelium nostrorum pia uota adiuvamus, hoc ad amplificationem imperii nostri et ad salutem anime nostre profuturum speramus. Quam ob rem Hauelbergensem ecclesiam, ab antecessore nostro pie memorie Ottone magno imperatore in honore sancte dei genitricis Marie fundatam et postea gentilium errore et incursu nimis desolatam, in nostram tuicionem speciali defensione suscipimus et venerabilem eiusdem ecclesie episcopum Anselmum, qui ad reedificacionem et restauracionem sue ecclesie feruentissime laborat, pio studio adiuuare uolumus, quia eum et in religione diu deuotum et in nostra ac regni fidelitate firmum et stabilem experti sumus. Prefatam itaque ecclesiam presenti priuilegio communimus, confirmantes ei, quicquid antecessores nostri, tres uidelicet Ottones et Henricus secundus rex', contulerunt, hoc est Hauelbergensis ciuitatis medietatem cum omni iure et eiusdem burgwardi medietatem cum omnibus vtilitatibus suis; in prouincia Zemzizi, in comitatu autem Werenzonis comitis, duas villas in Mellinga Bum, Drogawizi et dimidium silue, que uocatur Poregi, cum villis ex ea uel in ea cultis; in prouincia Liczizi Merianburg urbem, que et Cobelitze dicitur, cum hiis villis: Priecipim, R[o]tzmoc, Podesal, Co[t]im, Virzenizi, Niecurim, Mil[c]um, Malizi, Malizi Zmirdizca, Rabum, Priecipim, Jadim et cum toto burgwardo; in prouincia Mutiga, in comitatu autem Werenzonis, XXX mansos (in hiis) in hiis villis: Minteshusen, Hagerstein, Aerthum, Aciestoum; in villa, que dicitur Robeli, VI mansos; in prato, quot vulgo dicitur Wisch, V mansos; in prouincia Nielietizi Niziem ciuitatem cum toto burgwardo, que ciuitas sita est in comitatu Werenzonis; in eadem autem prouincia et in comitatu eiusdem Werenzonis legalem decimacionem vna cum illius, quot ad nos pertinet, tributi decimacione; in prouincia Cho[rice] Plothi' ciuitatem totam; in prouincia Dessere Wizoca ciuitatem totam et vnam villam Thadandorpp "; in prouincia Linagga Pothlustim 12 ciuitatem totam; et decimam istarum prouinciarum, hoc est Zemzizi, Lizzizi, Nielieciei, Desseri Linagga, Morizi, et decimam tributi, quod nobis soluitur de Rederi, et decimam tocius tributi, quod nobis de inferiori marcha soluetur. Et quoniam prenominate ciuitates et ville sepe irruentibus paganis

14

13

11

3

10

vastate sunt ac depopulate adeo, ut uel nullo uel raro habitatore incolantur, volumus atque precipimus, ut idem episcopus liberam absque contradictione habeat facultatem ibidem ponendi et locandi colonos, de quacunque gente voluerit uel habere potuerit, ea videlicet libertate, ut nullus dux, nullus marchio, nullus comes seu vicecomes, nullus aduocatus seu subaduocatus aliquam exaccionem exinde extorquere audeat, nullus sibi aliquod dominium ibi usurpare presumat, nullus peticiones publicas ibi faciat, nullus eos ad ligna secanda uel portanda uel faciendas fossalas cogat, nullus alienus aliqu[o]d" genus grauaminis eis imponere audeat, sed tantummodo soli episcopo Hauelbergensi de hiis omnibus subiaceant et ei iuxta mandatum suum in hiis ad honorem et vtilitatem ecclesie seruiant et nulli homin[um] 16 de aliquo seruicio nisi ei uel certo misso suo respondeant. Preterea qu[onia]m1 pyum est, diu desolate et iam n[un]c" reparande ecclesie omnibus modis subuenire, iuxta regalem mansuetudinem censemus et speciali priuilegio nostre maiestatis decernimus, ut, quicumque in regno nostro, magna uel parua persona, prefate ecclesie uel episcopo terras uel possessiones uel aliquam alicuius rei oblationem conferre uel vendere uoluerit, liberam hoc faciendi per se habeat facultatem, et ecclesia(m) liberam suscipiendi ac possidendi per se habeat potestatem 18, neque ille, qui donat uel vendit, neque ecclesia, que accipit uel emit, propter hoc ad comitatum ire cogatur. Nulla quoque potestas quasi auctoritate regni talem donacionem impedire attemptet. Confirmamus eciam eidem ecclesie oblacionem comitis Ottonis, hoc est XX mansos in Rogaz et curtem in Burcstal cum tota villa et decima et curtem in Widenmore cum tota villa et territorio et decima, cuius ville dimidietatem dux Henricus dedit, ut absque omni exactione possideant. Ecclesiam quoque in Jericho cum omnibus suis appendiciis, quam Hartwigus 20 Hammenburgensis archiepiscopus de sua proprietate Hauelbergensi ecclesie donauit, confirmamus, in qua venerabilis episcopus Hauelbergensis Anselmus nunc preposituram religiosorum canonicorum instituit. Hec igitur omnia et quecunque alia preter ea nunc habere uidentur uel in posterum largicione imperatorum seu ducum", marchionum, principum, nobilium seu cuiuscunque condicionis personarum seu quibuscunque iustis modis adipisci potuerint, sepedicte ecclesie Hauelbergensi et episcopo eiusdem loci confirmamus, omnia nostro regali banno roborantes, quecunque videlicet nunc data sunt uel in perpetuum deo propicio donabuntur. Et quoniam aduocati plerumque solent grauare ecclesias, precipimus, ut nullus aduocatus aliquid exigat preter consuetum ius aduocacie tempore placiti, quem eciam idem episcopus rite 22 aliorum episcoporum pro uoluntate sua constituat; subaduocatos uero omnino interdicimus, quos etiam communis lex tocius regni nostri ab aduocatia iusto iudicio remouet. Omnes itaque eiusdem ecclesie possessiones, tam in areis, quam edificiis, mancipiis utriusque sexus, terris cultis et incultis, pascuis, pratis, campis, siluis, venacionibus, aquis aquarumue decursibus, molendinis, piscationibus, viis et inuiis, exitibus et reditibus, quesitis

21

19

23

24

et inquirendis, cum omnibus, que ullo modo dici aut nominari possunt, ea libertate donamus, ut episcopus liberam habeat potestatem qualicunque modo ad vtilitatem svpradicte ecclesie conuertendi. Sunt autem eiusdem episcopatus termini: ab ortu fluuii, qui dicitur Pene, ad orientem, ubi idem fluuius intrat mare, ab ortu uero fluminis, qui dicitur Aldia, ad occidentem, ubi idem fluuius influit in Albiam, a meridie Strumma fluuius, ab aquilone mare Rugianorum, cum interiacentibus nominatis prouinciis: Zemzizi, Lizzizi, Nielietizi, Desseri, Linagga, Morizi, Dolenz, Ploth, Miserezs, Grozwin, Cithne, Wanzlow, Woztrose Decernimus itaque et regali nostra auctoritate sancimus, ut nullus archiepiscoporum seu episcoporum infra prescriptos terminos aliquod ius sibi usurpare presumat, sed omnia episcopo Hauelbergensi episcopali iure subiaceant tam in decimis dandis, quam in aliis, que ad christianam legem spectare dinoscuntur. Quicunque uero contra hanc regalis sanctionis paginam temerario ausu agere presumserit, centum libras puri auri persoluat, dimidium camere nostre ac dimidium prefate ecclesie episcopo. Et ut hec omnia rata permaneant, hanc cartam regali aurea bulla insigniri fecimus. Anno dominice incarnationis M°C°L°, indictione XIII 25, concurrente VIa, epacta Ia, regnante Conrado Romanorum rege secundo, anno uero regni eius XIII. Data per manum Arnoldi cancellarii vice archicancellarii 26 Heinrici Moguntini archiepiscopi, III. nonas Decembris. Actum Wirceburg feliciter. Amen. [M.]

Signum domini Conradi Romanorum regis secundi. Anno II° 27 est a ciuitate sancta Jherusalem.

', postquam reuersus

Nach Riedel, Cod. dipl. Brand. I, Bd. 2, S. 438 aus dem Havelberger Copialbuche. Wenig genau ist der Abdruck bei Küster, Opuscul. collect. Bd. II, St. 16, S. 128 f., besser der Druck bei Buchholtz, Gesch. der Churm. Brandenb. I, S. 416 f. (nach einer Abschrift der Süssmilch'schen Sammlung). Zu erwähnen sind etwa folgende Abweichungen Buchholtzens von Riedel: 2 Bani (statt Buni? Vgl. oben Nr. 14! Bum: R.) 3 Liezizi Marienburg. 4 Priecipini, Rozmoc (Ritzmoc: R.), Podesal, Cotini (Cocim: R.), Umzemzi (mit K.), Niecurini, Milcuni (Mileum: R.), Malizi, Malizi Zinordizca, Rabbuni, Priecipini, Ludini (vgl. Nr. 14 und unten 1179, Jun. 29). 5 Mintga. 6 Minteshusini, Hagenstein (mit K.), Aerthun, Aiestuon. comitatu eiusdem. 10 Dosseri. 9 Chorize (Choma: R.) Plot.

[ocr errors]

7 Nizem.

8

[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]

--

14

quoniam nunc (mit

11 Chadundorp (Chadandorpp: K.). 12 Pochlustin. 13 Liezizi, Nieletizi, Dosseri. (mit K.; quum: R.). 15 aliquod (aliquid: R.). 16 hominum (mit K.; homini: R.). 17 K.; nec: R.). 18 facultatem (mit K.). 19 Rogaetz (Rogäz: K.). 20 Hartwigus (Hartwigis: R. K.). 23 Struma. 24 Nieletizi, Dorseri, L., Morizzi, D., Plot, Miseretz, 27 III.

21 ducum seu.

22 ritu.

--

-

Groziom, C., Wandzld, Wazrose. 25 VIII. (mit K.) 26 archi- fehlt.

Anm. 1 Eine Urkunde König Heinrich's II. für das Bisthum Havelberg hat sich nicht erhalten; doch liegt eine solche, auf welche oben hingedeutet wird, muthmasslich dieser Urkunde König Konrad's III. zum Grunde. Wenigstens kann man die Bestimmung in comitatu Werenzonis" wohl nur auf den Markgrafen Werner beziehen, welcher (nach Thietmar VI, c. 51, 52) im J. 1003 auf den Markgrafen Lothar folgte, 1009 seines Amtes entsetzt wurde (Thietmar VI, c. 34) und im J. 1014 eines gewaltsamen Todes starb. (Thietmar VII, c. 8 und Ann. Saxo zum J. 1014, Necrol. Merseb. zum 11. November bei Höfer, Zeitschr. I, S. 125.)

(1151.)

53.

Suen, König von Dänemark, bittet den römischen „Kaiser" Konrad um eine
Zusammenkunft.

Conrado dei gratia Romano imperatori glorioso et semper augusto Sueno

eiusdem nutu Danorum rex

[ocr errors]

Curie autem decorem et desiderabilem celsitudinis vestre vultum videre cupientes, intime precamur, quatenus et locum adeundi commodum et tempus apparatus idoneum designetis et securum ducatum nobis procuretis. Hiis vero amicis nostris fidelibus videlicet domino Bremensi archiepiscopo et 0. marchioni legationem nostram commisimus, ut ducis insidias declinaremus. Valete et principes vestros ad Slavorum depressionem excitate, et super his, dentur, rescribite.

quae digna vi

-

Nach Martene et Durand, Coll. T. II, p. 495; Lappenbergs Hamb. UB. I, S. 184. Vgl. Meursii opp. IX, p. 277; Vidensk. Selsk. Skrifter II, p. 201; Suhm VI, p. 112, 113 (zum J. 1152). Konrad starb 1152, Januar 7. Sowohl Sven als Kanut erschienen dann auf dem Reichstage, den König Friedrich zu Merseburg Pfingsten 1152 hielt. S. Nr. 54.

1152. Mai 18.

18. Merseburg.

54.

Friedrich, römischer König, bestätigt die Privilegien des Klosters Neu-Corvey.

Testes uero hi affuerunt: Sveno rex Danorum, qui ibidem regnum suscepit de manu domini regis, Knvt alter Danus, qui ibidem regnum in manu domini regis refutauit, Hartwigus Bremensis archiepiscopus, O'thelricus Halberstadensis episcopus, Burchardus Argentinensis episcopus, Wikmannus Cicensis episcopus, Daniel Pragensis episcopus, Bernhardus Patherburnensis episcopus, Heinricus Mindensis episcopus, Heremannus Verdensis, Anshelmus Hauelebergensis, Emehardus Michelemburgensis, Wikkerus Brandeneburgensis, Marquardus Fuldensis abbas, Heinricus Heresfeldensis abbas, Arnoldus Niemburgensis abbas, Heinricus dux Saxonie, dominus Welpho auunculus eius, Conradus marchio de Misna et filii eius, marchio Adelbertus et filii eius. Data in cvria Mersburch, anno incarnationis domini M°. Co. LII., indictione XV., anno domini Fritherici Romanorum regis 1o. Actum in Christo feliciter. Amen. XV. kal. Jvnii.

Nach dem vom Original genommenen vollständigen Abdruck im Cod. diplom. hist. Westfal. II, S. 64-66. Gedruckt auch bei Schaten: Ann. Patherborn. I, p. 551; Martene et Durand: Coll. ampliss. T. II, p. 613; Ludewig, Rel. II, p. 186-193.

1154. März 8. Naumburg.

55.

Wichmann, Bischof von Naumburg, schenkt der Kirche zu Pforta eine Hufe im Dorfe Tribune zu einem Weinberge.

Quia vero euidens et manifesta actio solet ueritatis esse confirmatio, subdita est et sigilli nostri impressio et testium per nomina descriptio: Gerungus Misnensis episcopus, Emehardus episcopus, Bertoldus prepositus maioris ecclesie, Theodericus decanus, Waltherus custos, Drutwinus et alii fratres, comes Sizzo, comes Heinricus de Buch, Reinhardus de Bobluz, Luf de Kamburg, Heinricus de Hoikenwalt, Heinricus de Aldenburg et alii plures. Data Nuemburg, in sanctuario sancti Petri, VIII. idus Martii, anno ab incarnatione domini M.C.L. IIII, indictione II., anno vero ordinationis domini Wichmanni Nuenburgensis episcopi quarto.

[ocr errors]

Aus dem Diplomatarium des Klosters Pforta, p. III., b., col. 2, in dem Archive von Schul-Pforta. Die Urkunde ist im Auszuge in deutscher Uebersetzung mitgetheilt in Wolf's Chronik von Pforta, I, S. 118. Da hier die Form des Namens Emehard, weil sonst kein Bischof dieses Namens bekannt sei, angezweifelt und der Name Einhard vermuthet und daraus wieder andere Formen hergeleitet werden, so wandten wir uns nach Pforta, wo zwar nicht mehr das Original, aber noch ein „Diplomatarium“ der Urkunden aus der ersten Hälfte des 14. Jahrhunderts und ein „Transsumptbuch" aus der ersten Hälfte des 16. Jahrhunderts aufbewahrt werden. Der Herr Professor Corssen zu Schul-Pforta hat die Güte gehabt, uns nicht nur den vorstehenden Schluss der Urkunde in gleichen Schriftzügen aus dem Diplomatarium, sondern auch ein durchgezeichnetes Facsimile der Stelle mit dem Namen Emehard aus beiden Copialbüchern mitzutheilen. Hiernach ist die Schreibung: „Emehardus epc.“ im „Diplomatarium" unzweifelhaft sicher, da die Buchstaben -in- sonst in der Urkunde immer getrennt sind und das -i- immer einen Strich oder einen Punct hat, in dem Namen Emehard aber sicher ein -m- steht. Das Transsumptbuch" liest: „Emerhardus eps." Die Abschriften des Transsumptbuches sind zwar, nach Vergleichungen mit noch vorhandenen Originalen, oft zuverlässiger und genauer, als die Abschriften im Diplomatarium; jedoch wird hier die Form „Emehardus" vorzuziehen sein, da sie überall so erscheint. Es ist hier der Bischof von Meklenburg gemeint, welcher früher nur aus Helmold unter der Namensform „Emmehard" bekannt gewesen ist. Dieser meklenburgische Bischof Emmehard, welcher nur in mitteldeutschen Ueberlieferungen 1152, 54 und 55 genannt wird, scheint gar nicht zum Sitze gelangt zu sein; deshalb mag auch wohl in der vorstehenden Urkunde sein Sitz gar nicht ausgedrückt sein. Uebrigens steht in dem Diplomatarium: Luf de Kamburg, ohne dass bei „Luf“ ein Abkürzungszeichen gesetzt ist; ferner steht in dem Diplomatarium: i ftuario, was wohl durch i Tcuario in sanctuario zu erklären ist, wenn man

[ocr errors]

auch wohl eben so gut in estuario erwarten könnte, was sich jedoch hier nicht gut herausbringen lässt.

(1154.)

56.

Friedrich, römischer König, überträgt dem Herzoge Heinrich von Sachsen und seinen Nachfolgern das Recht der Investitur in den drei Bisthümern Oldenburg, Meklenburg und Ratzeburg.

C. Jn nomine sanctae et indiuidue trinitatis. Fridericvs divina fauente clementia Romanorum rex. Quia ad regie dignitatis apicem dei gratia conscen

« السابقةمتابعة »