صور الصفحة
PDF
النشر الإلكتروني

Hagen, Hermanni de Luichowe, Hugoldi de Hermannesb'., Gerlagi et filii sui de Wege, Adolfi de Nuwenkirchen, Thiederici de Richlingen, Skacci de Bardewich, Arnoldi de Cantelsen; ministerialium: Heinrici de Wida, Reinaldi de Ertheneb[urg], Liuppoldi de Hirzberg, Luidolfi de Peine, Gesarii de Blankenb[urg] et Jordani fratris sui, Gerhardi de Lacheim et filiorum eius Vdelrici et Drutleui, Heinrici de Luneb [urg, Heinrici de Dalenburg], Thiederici de Hidesaker, Ottonis de Medinge, Bruniggi de Sumersb[erg], Marcwardi de Bederikesa, Gerungi de Brema, Brunonis de Marboldesthorp, Bertholdi de Oderstide, Conradi aduocati de Uirdena, Hildemari de Othenthorp.

Eos uero, qui predicta ad diuini cultus laudem et incrementum tam deuote et rationabiliter distributa aliquo conamine infringere attemptauerint, ab omnipotenti deo et beatorum apostolorum Petri et Pauli, necnon et predictorum episcoporum auctoritate de Christo capite tamquam putrida membra gladio anathematis abscisos et in eternum apud inferos in profundum abyssi dimersuros, nisi resipiscant, nemo fidelium ambigat.

Nach dem Originale im bischöflich Ratzeburgischen Archive zu Neu-Strelitz in einer wohl erhaltenen Ausfertigung. Zwischen dem letzten bestätigenden Absatze „Eos uero" ist so, dass er dadurch getheilt wird, das Siegel aufgedrückt, welches sich von den gewöhnlichen besonders dadurch unterscheidet, dass die Umschrift nach der Stange der Fahne anfängt. Es zeigt den linkshin reitenden Herzog im Panzer und mit dem spitzen Helm, eine Fahne und einen mit Knöpfen und Linien sternförmig verzierten Schild haltend. Die Fahne hat 3 Lätze, vom Sattel hangen 8 Lätze herab. Die Umschrift lautet:

HEINRICVS DI GRA DVX BAWARIE. ATQ'. SAXONI&

(Abgebildet ist es in den Orig. Guelf. III, Taf. I, Nr. 2.)

[ocr errors]

Gedruckt ist die Urkunde bei: v. Westphalen II, S. 2037; Schröder, P. M. I, S. 404; Franck III, S. 64; UB. der Stadt Lübek I, S. 3; v. Hodenberg, Lüneburg. UB. Bd. VII, S. 17; Lappenberg, Hanıb. UB. I, S. 209 (im Auszuge).

Eine zweite (sehr beschädigte) Ausfertigung ist im Texte bis auf unwesentliche Abweichungen gleichlautend, dagegen lautet die Zeugenreihe also:

Domini Hardwici Hamburgensis archiepiscopi, domini Bernonis Magnopolensis episcopi, Euermodi eidem ecclesie presidenti episcopi, et nobilium: Heinrici ibidem aduocati et filii sui Bernhardi, Sifridi comitis de Blankenb[urg], comitis Adolfi de Scowenb [urg], comitis Uolradi de Dannenberg], comitis Ottonis de Asseburch, comitis Wernheri de Ueltheim, Gunzelini de Hagen, Hermanni de Luichowe, Hugoldi de Hermannesb., Gerlagi et filii sui de Wege, Adolfi de Nuwenkirchen, Thiderici de Richlingen, Scacci de Bardewic, Arnoldi de Cantelsen; ministe— rialium: Heinrici de Wida, Reinaldi de Ertheneb [urch], Luippoldi de Hirzb[erg], Luidolfi de Peine, Gesarii de Blankenb [urch] et Jordani fratris sui, Gerhardi de Lachheim et filiorum eius Vdelrici et Druhtleui, Heinrici de Luneb [urch], Heinrici de Dalenb[urch], Thiederici de Hidesaker, Ottonis de Medinge, Bruningi de Sumersberg], (W.) Marcuuardi de Bederikesha, Gerungi de Brema, Bruno nis de Marboldes]thorp, Walberti de Eillerdingehusen, Jseri de Ulehtthorp, Bertholdi de [O]tterstide, Conradi aduocati de Uirdene, Hildemari de Othenthorpe, Werendagi de Beuenhusen; preterea religiosorum uirorum: abbatis de Hirseuelde, abbatis de

Luneb [urch], abbatis de Ullessen, et specialiter duorum nobilium: domini Luithardi de Menerssen et domini Liudolfi de Waldengrothe.

Wenngleich diese Ausfertigung dem Abdrucke bei v. Westphalen zum Grunde liegt, so stimmt sie doch nicht genau damit überein. Das aufgedrückte Siegel ist dem an der andern Ausfertigung hangenden gleich.

1162.

75.

Hartwig, Erzbischof von Hamburg, bestimmt die Elbe und die Bille als Grenzen des Ratzeburgischen Bisthums und legt demselben verschiedene Dörfer bei. In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Ego Hartwicus Hammenburgensis ecclesie archiepiscopus. Notum sit omnibus, tam presentibus, quam futuri temporis successoribus, quod nos ex precepto domini Adriani pape et Friterici imperatoris, cooperante nobis domino Heinrico Saxonum duce, qui terminos Raceburgensis episcopatus ex omni parte distinxit et determinauit, de multorum prudentum uirorum consilio et tam Bremensis, quam Hammenburgensis capituli consensu, Bilnam et Albim terminos episcopatus Raceburgensis ecclesie esse statuimus et designamus. Ne igitur in nostris successoribus ordinationis nostre ulla possit oriri dubitatio, quasdam uillas a Bilnemuthe in palude infra sitas denominamus. scilicet Boycene, Wilredesfleth, Vrenflet, Hasflet, Scove, Anremuthe, Ragit, Walzingetorp, Cucliz, [et] inhabitantibus eas Euermodo Raceburgensi episcopo et eius successoribus auctoritate domini pape et nostra obedire in omnibus, que ad spiritualia spectant, sub anathematis uinculo precipimus. Ut autem hec designatio terminorum inter Hammenburgensem archiepiscopatum et Raceburgensem episcopatum rata et inconuulsa omni futuro tempore permaneat, paginam hanc sigilli nostri appensione communimus. Acta sunt hec anno dominice incarnationis M. C. LXII., indictione [V]IIII", celebrata iam superexcellentissima inuictissimi predict[i imperat]oris F. uictoria de Mediolano ciuitate famosissima.

[blocks in formation]
[ocr errors]

Testium nomina laicorum sunt hec: comes Ado [lfu]s de Scowenburg, comes [Vol]radus de Dan [n]enberch, comes Heinricus d[e Raceburg [et] filius [suus] comes Bernardus, Ei[lber] tus de Wilpe, Gunzelinus de Hachen, Hermannus de Luichowe, Heinricus de Westen, Marcquardus de Bederikesha, Gerungus de Brema, Bruningus de Somers→

Gozwinus, Hammenburgensis ecclesie canonici, Gerardus prepositus de Alesburch, Bald [uin]us de Bruneswic capellanus ducis.

berch, Jordanis dapifer ducis, Josarius frater eius, Marcradus houerbodo et Marcradus filius eius de Holtsacia.

Nach dem im bischöflich Ratzeburgischen Archive zu Neu-Strelitz befindlichen Originale, welches etwas gelitten hat, aufgeklebt ist und in der Zeugenreihe einige Lücken hat, die aber durch den Copiarius zu ergänzen waren. Das wohl erhaltene, aufgedrückte runde Siegel, das die geistlichen Zeugen von den weltlichen trennt, zeigt das Bild des Erzbischofs, der sitzend und in der Rechten einen einwärts gekehrten Bischofsstab, in der ausgestreckten Linken ein aufgeschlagenes Buch haltend dargestellt ist. Die Umschrift lautet: HARTWICUS DI GRA HAMMENBVRGENSIS ARCHIEPC..

Gedruckt ist die Urkunde bei: Westphalen II, p. 2039; Schröder, P. M. I, S. 407; Lappenberg, Hamb. UB. I. S. 208; v. Hodenberg, Lüneb. UB. VII, 1, S. 18.

(1162.)

76.

Hartwig, Erzbischof von Hamburg, zeigt dem Pfarrer und der Gemeinde zu Bergedorf an, dass ihr Kirchspiel dem Bisthum Ratzeburg einverleibt sei. Hartwicus dei gratia Hammenburgensis archiepiscopus sacerdoti de Bergerdorp et omnibus parochianis eius, civibus quoque de Boicene, de Wilredėsflet, V[r]ensflet, H[a]sflet, de Stowe, de Anremuthe, de Ragit, de Wal[z] ingestorp, de Cu[c]litz et universis in palude illa habitantibus infra Albim et Bilnam ea sapere, que dei sunt. Postquam ex precepto domini pape et imperatoris et mea petitione dux vester Henricus Evermodo Raceburgensi episcopo terminos episcopatus sui assignavit, vestre ville parochie ipsius devenerunt. Quapropter precipio vobis ex auctoritate domini pape et imperatoris et nostra et ducis, ut Evermodo episcopo vestro omnem spiritualis obedientie subiectionem adhibeatis, ad synodum ipsius, quandocunque eam vobis indixerit, veniatis. Alioquin et anathematis periculum et ducis offensam indubitanter incurretis.

Nach Westphalen, Mon. ined. II, p. 2040 (aus unbekannter Quelle; denn in den Ratzeburgischen Copiarien findet sich diese Urkunde nicht). Westphalen gibt: Wensflet, Hosflet, Walingestorp, Culitz. Vgl. die vorhergehende Nr. 75. Gedruckt auch bei Schröder, P. M. I, S. 410, und bei Lappenberg,

Hamb. UB. I, S. 209.

(1163. Juli. Lübek.)

77.

Heinrich, Herzog von Baiern und Sachsen, bezeugt, dass der Bischof Gerold der Propstei zu Lübek die sämmtlichen städtischen Zehnten verliehen habe, und schenkt eine Wurt an der Ostseite des Münsters zum Gebrauch des jedesmaligen Propstes.

Heinricus dei gratia dux Bauarie et Saxonie.

Celesti pietate uires

nostris ministrante successibus, sic in multitudinem Sclauorum triumphauimus, quod

obedientiam humilium per baptismum in uitam, contumaciam superborum per cruoris effusionem in mortem conuertentes, in terris eorum trium epischopatuum prelatos, officiorum ministros, prebendarum redditus, operum instrumenta, locorum prefectos gladii nostri cyrographo corroborauimus. Que omnia supra firmam petram Jesum Christum fundata, ut in fecundiores diuine ubertatis fructus laxarentur et fides nostra multiplices gratiarum sortiretur honores, archiepiscopi Bremensis et suffraganeorum suorum communicato celebrata consilio, eorumdem uniformis et consona canonizauit sententia. Quorum unus, scilicet Geroldus primus Lubicensis ciuitatis episcopus, omnium decimandorum decimas infra ciuitatem et extra ciuitati pertinentium et precipue in noualium agricultura in usus humanos redacta aut redigenda prepositure eiusdem ciuitatis contulit. Quo facto, domino Hartwico uenerabili archiepiscopo Bremense, Euermodo Racesburgense episcopo, Bernone episcopo Zuuerinense et nobis et multis aliis nobilibus et populo presentibus, in dedicatione monasterii ciuitatis predicte idem G. eandem donationem promulgauit

Nach Leverkus: Urk. des Bisth. Lübek I, S. 4 aus dem Original zu Oldenburg, welchem das Siegel in Orig. Guelf. T. III, p. 31, Nr. 4 aufgedrückt ist. Die Urkunde trägt weder Ort noch Datum, ist aber ohne Zweifel zu Lübek bei der Kirchweihe 1163 ausgestellt. Die Annal. Palidens. [Pertz Scr. XVI, p. 91] enthalten zum J. 1163 die Notiz: Heinricus dux in Liubike congregationem clericorum instituit, ecclesiam inibi ex lignis factam in honore sancte Marie sanctique Nicolai dedicari fecit. (Ebenso die Ann. Magdeb. a. a. O. S. 192.) Da der Bischof Gerold (Helm. I, c. 93) erst nach seiner Genesung Anfang Juli den Entschluss fasste, den Herzog und den Erzbischof einzuladen, und sich zu diesem Zwecke nach Stade begab, aber nach der Feier, an welcher beide Theil nahmen, nur noch kurze Zeit lebte (Helm. I, c. 94), bis zum 13. Aug. (Necrol. Luneb. bei Wedekind, Noten III), so wird die Weihe der Kirche in die zweite Hälfte des Juli fallen. Helmold berichtet über die Feier selbst (I, c. 93, §. 3): „Postquam autem (sc. archiepiscopus) venit Lubeke, suscepit eum dux et episcopus cum magna gloria, et aggressi sunt opus dedicationis, et obtulerunt singuli voluntaria cordis sui, Henricus dux, Geroldus episcopus et Adolfus comes, dederuntque praedia et reditus et decimationes in subsidia cleri“.

1163. (Juli. Lübek.)

78.

Hartwig, Erzbischof von Hamburg, bestätigt die Schenkungen des Herzogs
Heinrich von Sachsen und Baiern an das Domcapitel zu Lübek, darunter die
Zehnten von Poel, zwei Dörfer (Seedorf und Johannsdorf) im Lande Dassow
und eins (Fährdorf) auf Poel.

C. In nomine sancte et indiuidue trinitatis.

menburgensis archiepiscopus.

Hartwicus dei gratia Hamnotum facimus tam

presentibus, quam futuris sancte matris ecclesie filiis, quod Heinricus gloriosus Saxonie et Bawarie dux consensu et uoluntate felicis memorie Geroldi uenerabilis Lvbicensis ecclesie episcopi quasdam de episcopali iure suo villas et decimas canonicis eiusdem ecclesie in augmentum et usum prebendarum suarum iure perpetuo contradidit, uidelicet decimam cum censu totius prouincie in Po'le -. Ad hec insuper donauit eisdem fratribus duas uillas in Darsowe

Meklenburgisches Urkunden-Buch I.

10

et unam in prouincia Pole et tres alias uillas, a comite Adolfo, cuius memoria merito in benedictione est, sibi uoluntarie resignatas, Lancowe scilicet et Ginin et Bussowe, cum omnibus appendiciis ac decimis. Hec autem omnia manuscripti sui patrocinio corroborauit et proprii sigilli sui impressione muniuit Siquis autem institutionem hanc ausu temerario infringere attemptauerit, nouerit se a gremio sancte matris ecclesie et a communione fidelium tamquam membrum inutile ac stupidum nostro et Lubicensis episcopi Geroldi et Ebermodi Raziburgensis episcopi et Bernonis Zverinensis episcopi anathemate proiectum et in extremo examine cum Juda traditore perpetuo dampnandum. Huius rei testes sunt hii: Otbertus decanvs Bremensis ecclesie, Hartwicus Hammemburgensis ecclesie prepositus, Heinricus prepositus de sancto Stephano in Brema, Ettelo Lvbicensis prepositus, Burkardus prepositus de Wildeshusen, Livtdolfus prepositus de Sigiberg, Hermannus prepositus de Nouo Monasterio, Marcwardus abbas de Livneburg, Lvdwicus canonicus de Madeburg, comes Adolfus de Schowinburg, comes Sifridus de Blankemburg, comes Heinricus de Suarzeburg, comes Heinricus de Schota, comes Heinricus de Razeburg, comes Volradus de Tannenberg, comes Hermannus de Livchowe, Gunzelinus de Hagen, Livthardus de Menhersen, Livddolfus de Waltingerode, Adolfus de Nienkerkin, Rembertus de Riklinc, Thiedricus frater eius, Reinoldus de Ertenburg, Bouo de Friburg, Ericus de Catersleve, Livdolfus aduocatus de Bruneswig, Livdolfus de Pain, Heinricus aduocatus de Livnenburg, Gerardus prefectus de Bardwich. Acta sunt hec anno dominice incarnationis M. C. LX. III., indictione XIma ན presidente Romane catedre beatissimo papa Victore III., regnante Friderico inuictissimo Romanorum imperatore et semper augusto.

[Locus sigilli
impr.]

Nach dem vollständigen Abdrucke bei Leverkus: Urk. des Bisth. Lübek 1, S. 5 aus dem Originale zu Oldenburg. Die Bestätigung der Schenkungen Heinrichs ist ohne Zweifel, wie die Schenkung selbst, bei der Weihe der Kirche zu Lübek im Juli 1163 geschehen. Vgl. Helmold in der Note zur vorhergehenden Urkunde (Nr. 77). Ausgestellt ist diese Urkunde aber erst nach dem Tode des Grafen Adolf von Schauenburg (Holstein), wie die Worte: „,cuius memoria merito in benedictione est" unzweideutig beweisen, d. h. nach dem 5. oder dem 6. Juli 1164; denn an einem dieser beiden Tage fiel der Graf bei Verchen. (Vgl. Jahrb. XXVIII, S. 150.) Die Zeugenreihe, in welcher Adolf noch mitgenannt wird, ist auf den Juli 1163 zu beziehen.

1163. Octbr. 18. Artlenburg.

79.

Heinrich, Herzog von Baiern und Sachsen, stiftet einen Vergleich zwischen den
Deutschen und den Gothländern und bewilligt den Letzteren Zollfreiheit und
Schutz in seinen Landen.

Huius autem rei testes sunt hii: episcopus Geroldus, Evermodus episcopus, Berno Magnopolitanus episcopus, episcopus, marchio de Vohbvrch, comes Fridericus de

« السابقةمتابعة »