1171. Aug. 3. Verden. 99. Heinrich, Herzog von Baiern und Sachsen, schenkt dem Kloster Obernkirchen einen Hof zu Velden. Testes, qui interfuerunt, hii sunt: Anno Mindensis episcopus, Conradus decanus, Godefridus diaconus, Fridericus diaconus, Hermannus subdiaconus, Liudolfus sacerdos de sancto Martino, Gerhardus prepositus de Ouerenkerken, Henricus comes de Rauenesberg, Guncelin [us] comes, Conradus de Rothe, Arnoldus de Dorstad, Reinhardus de Richlin[c], Meinricus de Groue, Hermannus de Bukkeburg, Eizo de Slon, Bernhardus de Vurebomen, Euerhardus et frater eius Heinricus de Landesberg, ministeriales ecclesie: Eilwardus de Holthusen, Erminold de Mandesle, Hartbertus, Thiethardus, Helmbertus, cum innumerabilibus nobilibus et ministerialibus diuersarum prouinciarum. Acta sunt hec anno dominice incarnationis M°. C°. LXXIo., indictione IIII. Data Ferde, per manum Hartwici Utledensis Bremensis canonici, III. non. Augusti. Nach dem vollständigen Abdruck im Urkundenbuche zu Erhard's Regest. histor. Westf. II, p. 111, aus der Capaun'schen Sammlung zu Bückeburg. 1171. Sept. 9. (Schwerin.) 100. Heinrich, Herzog von Baiern und Sachsen, bewidmet das Bisthum Schwerin. A. Echtes Original. In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Heinricus dei gratia Bawarie atque Saxonie dux. Summa eterne pietatis prouidentia potestatem et amministrationem in temporalibus idcirco nobis contulit, vt bonum operemur ad omnes, ad omnes, maxime autem ad domesticos fidei. Si itaque in promouendis uel ordinandis rebus ecclesie uel ecclesiasticarum personarum commoditatibus deuoti et studiosi emulatores fuerimus, emolumentum laboris nostri ab eo expectamus, qui dat mercedem bonam sustinentibus se. Ea propter notum facimus uniuersis, tam presentis, quam futuri B. Falsches Exemplar aus dem XII. Jahrhundert. In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Henricus dei gratia Bauuarie atque Saxonie dux. Diuine pietatis prouidentia potestatem et administrationem in temporalibus idcirco nobis contulit, ut bonum operemur ad omnes, maxime autem ad domesticos fidei. Si itaque in promouendis uel ordinandis rebus ecclesie uel ecclesiasticarum personarum commoditatibus deuoti et studiosi emulatores fuerimus, emolumentum laboris nostri ab eo expectamus, qui dat mercedem bonam sustinentibus se. Ea propter notum facimus uniuersis tam presentibus, quam futuri A. Echtes Original. temporis Christi fidelibus, quomodo nos pro remedio anime nostre et parentum nostrorum, ad dilatandam et propagandam christiani nominis religionem in terra Sclauorum Transalbina, in loco horroris et uaste solitudinis, tres episcopatus construximus, allodiis et reditibus mense nostre dotauimus, insuper ea, quam gladio et arcu nostro conquisiuimus, hereditate ampliauimus; prerogatiuam quoque tocius ecclesiastice libertatis iuxta formam sanctorum canonum et leges imperatorum tam ecclesiis, quam ecclesiasticis personis deo ibidem seruientibus nostre auctoritatis edicto firmauimus et banno apostolicorum, archiepiscoporum, episcoporum corroborari fecimus. Ex quibus episcopatum Zverinensem, quem postremo omnium consecrari et dedicari in honore domini nostri Jhesu Christi et sancte dei genitricis Marie et sancti Johannis evangeliste fecimus, trecentis mansis et duabus uillis ac duabus curiis allodii nostri dotauimus, uilla scilicet Borist in Sadelbandingen, villa Virichim, Todendorp duabus curiis. His in eadem dote adiunximus terram, que uocatur Butissowe, et decem uillas in Ylowe, quarum hec nomina sunt: Antiqua Ylowe, Moyszledarsiz, Gugulnosci, Jaztroue, Niezta, Pancouiz, B. Falsches Exemplar aus dem XII. Jahrhundert. temporis Christi fidelibus, quomodo nos non solum inperialis, sed etiam apostolice legationis et commissionis auctoritate fulti, pro remedio et salute anime nostre, parentum et filiorum nostrorum, ad dilatandam et propagandam christiani nominis religionem in terra Sclauorum Transalbina, in loco horroris et uaste solitudinis tres episcopatus instituimus et construximus, quorum cathedrales ecclesias, Lubicensem scilicet, Raceburgensem et Zuerinensem, allodiis et redditibus mense nostre dotauimus, insuper ea, quam gladio et arcu nostro conquisiuimus, hereditate ampliauimus; prerogatiuam quoque tocius ecclesiastice libertatis iuxta formam sacrorum canonum et leges imperatorum tam ecclesiis, quam ecclesiasticis personis deo ibidem seruientibus nostre auctoritatis edicto firmauimus et banno apostolicorum, archiepiscoporum, episcoporum corroborari fecimus. Ex quibus Zuerinensem ecclesiam, quam postremam omnium consecrari et dedicari fecimus in honore domini nostri Jhesu Christi et sancte dei genitricis Marie et sancti Johannis ewangeliste, trecentis mansis et una uilla 1) Borist in Sadelbandingin et altera uilla dicta Virichim et duabus curiis apud uillam Todendorp dotauimus, que due wille et curie due nostro consignabantur allodio. Hiis in eadem dote adiunximus terram, que uocatur Butissowe, et decem in prouincia Ylowe uillas, quarum nomina sunt hec: Antiqua Ylowe, Moizledarsiz, Gugulnosci, Jaztrove, Nyechita, Pancouiz, Gnesdiz, C. Mehrere Abschriften aus dem XVI. Jahrhundert. 1) uilla scilicet Borist in Sadelbandia, uilla Virichim, Todendorp duabus curiis. His in eadem dote adiunximus terram, que uocatur Butsouwe, et castrum Werle dictum cum terra attinenti etiam Werle dicta ex vtraque parte aque Warnowe et castrum Bridder (all. Bartk) cum terra attinenti uidelicet Tribedne uocata, et terram Pytne vocatam et duas terras prope Demin, uidelicet Wustrose et Losiz, decimas et decem uillas in Ylow: A. Echtes Original. Mentino, Quazutino, Loixoy, Gnesdiz, et uillam sancti Godehardi, que prius Goderac dicebatur, cum omni utilitate et attinentiis suis, villam que dicitur Wotencha prope Dimin, cum aliis IIIIo uillis: villam in Mvriz et aliam in Warnowe, item prope Zverin duas uillas Ranpen et Lyzcowe, que mutato nomine Alta Uilla uocatur, et insulam Zverin adiacentem usque ad riuulum, et aliam insulam prope Dobin, que Libiz dicitur. Hec itaque omnia auctoritatis nostre munificentia sepe dicte ecclesie in usus episcopi et canonicorum ibidem deo seruientium libera donatione, interposita nimirum astipulatione eorum, quorum beneficia antea fuerunt, tradidimus et banno episcoporum, qui aderant, corroborari fecimus, eo uidelicet tenore, quod in usus [ca]nonicorum hec cedant: due predicte uille prope Zverin, Ranpen et Alta Uilla, in Brezin triginta mansi, in Ylowe IIII° uille de decem supradictis, scilicet Gugulnosci, Jaztroue, Niezta, Loixoi, cum omni utilitate et attinentiis suis, nauale teloneum in Zverin, ubi tantum hii excipiuntur de Butissin, parrochiam in B. Falsches Exemplar aus dem XII. Jahrhundert. Mentyna, Quazutina, Livzchov et triginta mansos in Breze, uillam quoque sancti Godehardi, que prius Goderak 2) dicebatur, et uillam, que dicitur Wotenka prope Dymin, cum aliis quatuor uillis: villam in Mvriz et aliam in Warnowe, duas villas prope Zverin, Rampe et Lizchowe, que mutato nomine Alta Uilla uocatur, locum et aquam molendinarem in aquilonari parte ciuitatis Zverin, et insulam Zuerin 3) adiacentem usque ad riuulum, et aliam insulam prope Dobin, que Lybiz dicitur. Hec itaque omnia cum omni utilitate et attinentiis suis auctoritatis nostre munificentia cum pleno assensu et spontanea resignatione atque collaudatione eorum, quorum beneficia ante fuerunt, libera donatione 4) Zuerinensi ecclesie tradidimus et banno episcoporum, qui aderant, corroborari fecimus, eo uidelicet tenore, quod 5) in usus canonicorum hec cedant: due predicte uille prope Zuerin, Rampe et Alta Uilla, in Breze triginta mansi, in terra Ylowe 6) quatuor uille de decem supradictis cum omni utilitate et attinentiis suis, nauale teloneum in Zuerin, vbi tantum excipiuntur hii de Butissowe1), parrochiam in C. Mehrere Abschriften aus dem XVI. Jahrhundert. 2) Goderach dicebatur cum omni utilitate et attinentiis suis et molendinum ex australi 4) in usus episcopi libera donatione cum omni iure et utilitate donauimus, interposita 6) in Ylowe quatuor uille de decem supradictis cum omni utilitate et attinentiis suis: 7) nauale telonium in Suerin, ubi tamen excipiuntur homines episcopi, parrochiam Meklenburgisches Urkunden-Bach 1. 13 A. Echtes Original. Zverin cum omni iure, medietatem decime in Silazne, terciam partem decime in Michelenburch, terciam partem decime in Ylowe, terciam partem decime in Zareze cis aquam, in Warnowe et in Moriz terciam partem; et ubicunque mansi uel uille canonicorum sunt, nullam decimam recipiet episcopus, sicut in mansis uel uillis episcopi e conuerso nullam decimam accipient canonici. Quia uero decime Sclauorum tenues sunt, de tot prouinciis canonicis interim ad stipendia sua deputate sunt; nam cum deo donante decime postmodum lege christianorum conualuerint, in dispositione et consilio ducis tunc regnantis et episcopi presidentis et auxilio comitum terre Zverin et Razesburg ita ordinari oportebit, ut canonicorum numero, qui tunc [e]rit, stipendia sufficiant et de reliquo alie congregationes B. Falsches Exemplar aus dem XII, Jahrhundert. Zuerin cum omni iure; preterea in usus canonicorum prefate ecclesie hortatu nostro dominus Berno Zuerinensis episcopus hec contulit: medietatem ) decime in Sylaze, terciam partem decime in Mykelenburch, terciam partem decime in Ylowe, terciam partem decime in Zareze cis aquam, in Warnowe et in Muriz terciam partem decime, et nullam decimam revipiet episcopus in mansis uel uillis canonicorum, nec canonici in ui!lis episcopi. Quia uero decime Sclauorum tenues sunt, de tot prouintiis decime canonicis interim 9) ad sua stipendia deputate sunt; nam cum deo donante decime postmodum lege 10) christianorum conualuerint, ab episcopo et capitulo Zuerinensi ita ordinari oportebit, ut canonicorum numero, qui tunc erit, id est duodecim personis cum decano et preposito, stipendia sufficiant, que erunt cuique persone ad duodecim marcas argenti preter Zuerinensem parrochiam estimanda, reliquum autem, quod superfuerit in decimis, ad usum episcopi reuertetur. Cathedram episcopalem, ius, auctoritatem et dignitatem ipsius in loco Zuerin statuimus inmobiliter permanere, terminos eiusdem episcopatus et nostri ducatus uersus Pomeraniam et Rviam et uersus marchyam Brandeburgensem sub eodem limite concludentes; omnes enim prouintie a terra, que Breze dicitur, inter mare et Penum fluuium iacentes, insuper due prouintie uersus austrum posite, Moriz et Warnowe, cum omnibus terminis suis ex utraque parte fluuii, qui Eldena uocatur, ad Zuerinensem episcopatum debent pertinere. Liberam electionem in episcopum, in prepositum, in decanum, in canonicos, liberam ordinationem in colligendis stipendiis et condendis testamentis canonicis in ecclesia Zuerinensi ivgiler seruientibus indulsimus, decernentes, ut sicut in habitu, ita etium in numero perso C. Mehrere Abschriften aus dem XVI. Jahrhundert. 8) medietatem decime in Selatzne, terciam partem decime in Michelborch et in lowe, in Warnowe et in Muriz tertiam partem decime. Quia vero decime Sclauorum (terciam partem in Zareze, und die Stelle: et ubicunque accipient canonici, fehlt). 9) canonicis ad stipendia sua (interim fehlt). 10) lege christianorum conualuerint, in episcopi dispositione tunc possidentis sit, ut canonicorum numero, qui tunc erit, stipendia sufficiant, et de reliquo alie congregationes substituantur. A. Echtes Original. substituantur. De duabus uero uillis ac duabus curiis supra nominatis, quas dominus dux de allodio hereditatis' sue dotauit et in usus canonicorum deputauit, reditus in tres partes diuidentur, ita quod in anniuersario ducis una pars redi[tuu]m canonicis, alia pauperibus ad seruitium conferatur, tercia uero canonicis in dedicatione ecclesie ad seruicium tribuatur. Hec siquidem omnia cum omni integritate et utilitate nunc et postmodum profutura [si]ne aliqua exceptione ecclesie collata sunt. Ne ergo inp[o]sterum deleantur miserationes, quas fecimus in domo dei, sed in perpetuum ualeant, cartam hanc conscribi et sigilli nostri impressione signari iussimus. Testes autem hii aderant: Evermodus episcopus Razesburgensis, Berno episcopus Zverinensis, Anselmus prepositus, Godefridus capellanus, Dauid, Baldewinus, Conradus, Conradus et Conradus, Reinoldus, magister Bertoldus, Helmewicus, Ardwicus; liberi: comes Heinricus de Rauennesberch, Otto comes de Binet B. Falsches Exemplar aus dem XII. Jahrhundert. narum et in estimatione prebendarum, ut superius dictum est, in omni iure et libertate et honesta consuetudine Zverinenses canonici Lubicensibus canonicis conformes sint et coequales. Episcopus etiam de rebus ecclesie sine communi consensv tocius capituli nichil alienabit uel aliquem infeodabit, quod si fecerit, irritum prorsus erit et inane. Quando autem episcopus obierit, una pars de rebus suis successori suo, altera ecclesie debet per capitulum conseruari, tercia pauperibus est eroganda. Ville et coloni ecclesie Zuerinensis ab omni exactione seculari liberi erunt et exempti preter iudicium sanguinis, nec in aliquo laicis dominantibus in terra seruire tenentur, sed tantum patriam cum aliis hominibus defensabunt. Ciues Zuerinensis ciuitatis in omnibus locis per ducatum nostrum a teloneo liberi similiter erunt et exempti; ad usus etiam mercationum suarum in portu, qui Wissemer dicitur, duas magnas naues, que koggen appellantur, et minores quotcunque uoluerint naues alias sine contradictione quorumlibet hominum semper habebunt. De duabus uero uillis ac duabus curiis supranominatis, quas de allodio hereditatis nostre ecclesiam Zuerinensem dotando in usus canonicorum deputauimus, redditus in tres partes diuidentur, ita quod in anniuersario nostro vna pars reddituum canonicis, alia pars pauperibus conferatur, tercia vero canonicis in dedicatione ecclesie ad seruicium tribuatur. Hec siquidem omnia cum omni integritate et utilitate nunc et postmodum profutura sine aliqua exceptione Zuerinensi ecclesie collata sunt. Ne ergo in posterum deleantur miserationes, quas fecimus in domo dei, sed inperpetuum ualeant, cartam hanc conscribi et sigilli nostri inpressione signari iussimus. Testes hii aderant: Evermodus Raceburgensis episcopus, Berno Zuerinensis episcopus, Anselmus prepositus, Godefridus capellanus, Dauid, Baldewinus, Conradus, Conradus et Conradus, Reinoldus, magister Bertoldus, Helmwicus, Hartwicus 11); laici: comes Henricus de Rauenesberch, comes Otto de Benet C. Mehrere Abschriften aus dem XVI. Jahrhundert. 11) Hardewicus, Liborius; comes |