singulos trecentis mansis dotauimus. Raceburgensi ecclesie terram Bytin cum omni sua integritate, a fluuio, qui Ducis Fluuius dicitur, usque ad cumulum lapidum prope villam Bynestorp, et sic per medium stagnum Lipse, et abhinc directe usque ad quendam lapidem magnum, et ab eo usque in communem siluam, pro ducentis et quinquaginta mansis assignantes, alios quinquaginta mansos cum villa Rodemozle, Cithene, Clotesuelde, Verchowe ex permissione et uoluntate Bernardi comitis sub eadem iuris libertate suppleuimus. Ut autem quieti illorum et paci in futurum prouideamus, constituimus firmiter inhibentes, ut nulli liceat in predictis mansis aliquas exactiones uel peticiones facere, sed liberi sint ab omni grauamine et a wogiwotniza, qui census ducis dicitur. Dedimus etiam Raceburgensis ecclesie fratribus villam Bardentorp trans Albim cum suis attinenciis, siluis, pascuis, pratis; et omnem iurisdicionem nostram in ea, scilicet tam manus quam colli iudicium, eidem ecclesie libere remisimus. Quasdam insuper villas Raceburgensi ecclesie in usus episcopi destinatas in quietam possessionem contulimus, ut eisdem bonis absque omni contradictionis impedimento tam modernus, quam omnis successor post ipsum episcopus utatur, scilicet in terra Raceburg Verchowe, in Brezen uillam Lubimari, Maliante, Gressowe, in Waninge Malke, in Boiceneburg Benin, in Sadelbandia Putrowe, in Gamma tres mansos, in Dartzowe Biscopestorp: hec omnia cum omni iure et libertate donauimus. De capitalibus uero causis, ubicumque coloni tam villarum istarum, quam predictorum trecentorum mansorum infra terminos tocius episcopatus composuerint, due partes episcopo et ecclesie, tercia aduocato proueniat; alie uero cause omnes, preter iudicium tantum colli et manus, quocumque casu emerserint, ad episcopum et ecclesiam uel eorum dispensatorem referantur. Ceterum etiam nunc remittimus, quod tamen in priuilegiis ante datis nullatenus admittere uoluimus, ut predicti coloni ecclesie ad placita nostra, que marketinc vocantur, uenire non artentur, expeditionem tamen ducis cum triginta clipeis semel in anno ad sex septimanas, et hoc infra Albim, sequantur, et borcwerc, circulum scilicet Raceburg, cum aliis comprouincialibus operentur: a quo tamen iure cuilibet episcoporum libere decem worwercos emancipauimus. Census autem Sclauorum per omnes terminos horum trium episcopatuum erit de unco tres mensure siliginis, qui dicitur kuriz, solidus unus, toppus lini unus, pullus unus. Ex his habebit sacerdos parrochialis duos nummos et tercium modium. Damus etiam Raceburgensi episcopo et suis successoribus et libere prestandas remittimus omnes, tam fundatas, quam fundandas, per totam Sadelbandiam ecclesias; et eiusdem prouincie decimas, quas de gracia et permissione, et hoc sine feodo, tenemus episcopi, liberas esse episcopo, cum sibi placuerit, recognoscimus. Cui etiam terminos episcopatus sui usque ad locum, ubi Bilna Albim influat, designauimus, annuente nobis et operam dante domino Hartwigo sancte Hammenburgensis ecclesie archiepiscopo, cum consilio et fauore tam Hammenburgensis, quam Bremensis capituli. Ordinauimus quoque, ut quolibet predictarum ecclesiarum episcopo

decedente nullus aduocatus uel alia persona bona episcopi presumat inuadere uel in suos [usus] mancipare, ne sacrilegium incurrat, sed secundum canones prima pars pro anima episcopi pauperibus distribuatur, secunda in usus ecclesie, tercia successuri episcopi subsidio reseruetur. Hanc itaque traditionem nostram banno apostolico et episcoporum Evermodi Raceburgensis, Conradi Lubicensis, Bernonis Zverinensis corroborari statuimus. Eos uero, qui predicta ad honorem dei et beate virginis Marie tam rationabiliter ordinata aliquo conamine infringere presumpserint, ab omnipotente deo et beatorum Petri et Pauli et predictorum episcoporum auctoritate gladio anathematis a Christi fidelibus abscisos et in eternum dampnandos nemo fidelium ambigat. Huius rei testes sunt: episcopi supra nominati Euermodus Raceburgensis, Conradus Lubicensis, Berno Zverinensis, Anselmus prepositus, Fridericus palatinus de Calaheim, Bertoldus marchio de Voburg, Kazemarus de Dimin, Pribizlauus de Mikelenburg, Bernardus comes de Raceburg, Guncelinus comes de Zverin, Adolphus comes de Scowenburg, Hermannus comes de Luchowe, Wlradus comes de Dannenberg, Adolphus comes de Nienkerken et frater eius Reimbertus, Hermannus Hode, Jordanis dapifer, Josarius frater eius et alii quam plures, tam laici, quam clerici. Datum Merteneburg (!), anno dominice incarnationis millesimo CLXX° IIII°, regnante Friderico glorioso Romanorum imperatore.

1

Nach dem Original im bischöflich Ratzeburgischen Archive in Neu-Strelitz. Das vortrefflich erhaltene Siegel an grün seidener Schnur ist das gewöhnliche (Orig. Guelf. III. Tab. 1, Nr. 3). Die Invocationsformel ist mit verlängerten Buchstaben geschrieben. usus ist im Originale ausgelassen. Die hier beurkundete Handlung fällt, da der Bischof Konrad von Lübek hier noch als Zeuge genannt wird, bekanntlich aber (nach Arnold. Lub. I, c. 8) während der Wallfahrt Herzog Heinrichs (1172) starb und zu Tyrus bestattet ward, spätestens in den Anfang des Jahres 1172. Denn am 13. Januar d. J. trat der Herzog (nach Arnold, Lub. I, c. 3) von Braunschweig aus seine Wallfahrt an. Andererseits muss sie ihrem Inhalte nach später fallen als die oben unter Nr. 101 mitgetheilte Urkunde vom 19. September 1171. Doch ist der Inhalt der vorstehenden Urkunde wahrscheinlich auf derselben Versammlung wie jene erste verhandelt; denn die Zeugen der Nr. 101 kommen auch in dieser Nr. 113 vor. Gedruckt: Westphalen

II, p. 2045; Schröder, P. M. I, S. 461; bei Lappenberg, Hamb. UB. I, S. 219 im Auszuge.

1174.

114.

Kasimar, Fürst von Pommern, bewidmet das Kloster Dargun und bestätigt die übrigen Bewidmungen des Klosters.

In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Ego Kazimarus Diminensium et Pomeranorum princeps omnibus sancte ecclesie filiis salutem in perpetuum. Cupientes elemosinam nostram uidelicet Dargon cum omnibus assignatis integram et inconuulsam in perpetuum conseruari fratribus ordinis Cysterciensis deo in ea famulantibus et famulaturis, ob dei sanctissimeque uirginis dei genitricis Marie, necnon et sanctissimi confessoris domini Benedicti honorem, sicut et contulimus

ad nostram plenam et perfectam nostrorumque salutem, decreuimus notos fieri sancte uestre uniuersitati et uniuersitatis sancte fidei terminos, intra quos eadem nostra elemosina conclusa continetur. Eapropter per ipsam sanctam uniuersitatis uestre fidem uos obsecramus, quicunque uel presentem paginulam uel legeritis uel uideritis, uel que in ea continentur, quoquo modo cognoueritis, ne patiamini prefatam nostram elemosinam ab aliquo, uidelicet uel heredum meorum, uel circa habitantium, uel quocunque calumpniatore imminui; sed propter deum et ad nostram simul et uestram salutem integram et inconuulsam prefatis fratribus secundum subscriptos terminos conseruate, quatenus omnipotens deus in regno suo partem uestram uobis integram conseruet. Scitote ergo terrminos (!) sic haberi: primum in uado Rokeniz, quod est ad orientem Dargon, per quod et uia transit de Dimin in Lucho, de quo ascendunt per ipsam Rokenize et aque decursum, donec ueniant contra Guthkepolle, ubi de amne exeunt ad aquilonem in quandam uiam in mirica, que ipsam Guhtkepole circuit, vnde et in sclauico dicitur Pant wo Guthkepole, et per eandem uiam tendunt ad occidentem in quandam profundam paludem salicum, que et sclauice dicitur glambike loug, a qua procedunt versus occidentem in quandam magnam quercum, sub qua et quidam magnus lapis terre affixus iacet ex occidentali eius parte et a sua magnitudine nomen accepit wili damb', et inde in quosdam tumulos, qui sclauice' dicuntur Trigorke, antiquorum uidelicet sepulcra, et abinde versus occidentem recta linea in quandam magnam paludem, que et sclauice dicitur dalge loug, et de palude eadem per riuum, qui de ipsa effluit in stagnum, quod sclauice dicitur Dambnio, et ultra per medium stagni contra meridiem in cumulum satis magnum, qui sclauice uocatur mogela, et inde adhuc versus meridiem in quandam quercum, circa quam terra bassa est quasi uallis quedam, et in duos lapides iuxta eandem ad occidentem iacentes, quorum propinquior occidenti fractus fracturam et fragmen adhuc ibi iacens ostendit, et inde adhuc et inde adhuc versus meridiem in quandam paludem salicum, que sclauice dicitur serucoloug, et ab illa adhuc uersus meridiem in quendam magnum lapidem terre affixum sub quadam orno, et ab illo ultra uiam, que ducit Lucho, in stagnum, quod dicitur Kalen, cum sua urbe Kalen et toto stagno, et ab orientali fine eiusdem stagni flectuntur ad aquilonem per quandam longam paludem in quandam quercum cruce signatam, quod signum dicitur sclauice knezegraniza, et ab eadem quercu in eandem uiam, que ducit Lucho, et inde per eandem uiam uersus orientem, donec per eam uenitur in paludem, que iacet inter siluam et uillam Kuzuzine, per quam paludem circa eandem uillam ad orientem tendunt usque ad siluam orientalem, et ibi iuxta siluam ascendunt in occidentali eius parte reflexi contra aquilonem usque in uiam iam sepius dictam Lucho ducentem, et ultra ipsam uiam de grabone descendunt contra aquilonem in riuulum, qui dicitur Bouzka, et inde descendunt per eundem riuulum, donec uenitur in oppositum cuiusdam quercus combuste non longe a quadam mogela, et ab eadem quercu

contra orientem usque in Rokenize, ubi ipsam riuulus, qui dicitur Ruthnic, influit, tendunt includentes omnem siluam, que est intra uiam de Lucho et Rokenize, et flexi contra aquilonem ascendunt per ipsam Rokenize usque in uiam, que eam transit, de Dimin in Lucho, a qua uia et incipiunt. Testes autem horum hi sunt: dominus episcopus Berno, Walbertus abbas de Esrom, sed tunc tantum monachus, Dirsico, Miregrauus et fratres eius Monic et Kotimarus, Dobezleu, Preche et frater eius Praus, Zapacha et frater eius Goldon, Henricus Plochimeris et Hermannus Teutonicus et alii quam plures de curia nostra et circumiacente prouincia. Notificamus etiam sancte uestre uniuersitati, quod prefatis fratribus de Dargon dedimus liberam potestatem et perfectam libertatem uocandi ad se et collocandi, ubicunque uoluerint in possessione prefate ecclesie de Dargon, Teutonicos, Danos, Sclauos uel cuiuscunque gentis et cuiuscunque artis homines, et ipsas artes exercendi, et parrochias et presbyteros constituendi, necnon et tabernam habendi, siue uelint more gentis nostre, siue teutonice et danice. Jpsos etiam homines, quos uocauerint et posuerint, liberos dimisimus ab omni exactione baronum nostrorum et omnium nobis et eis famulantium et ab omni seruitio nobis et eis more gentis nostre debito, uidelicet urbium edificatione, pontium positione et utrorumque resarcinatione et omni expeditione, ita ut nemini quicquam seruitii debeant ex debito nisi soli deo et monasterio. Preterea etiam dedimus prefate ecclesie de Dargon dimidietatem capture piscium in Pena, quam in prima parte eius habuimus, et quartam partem putei salis in Tolenze in predio uille Suillimari Tessemeris. Jn consecratione uero altaris, quod primum in prefato monasterio consecratum est, obtulimus super ipsum et offerentes in perpetuum dedimus decem marcas nummorum singulis annis de taberna in Lucho, ita quod quinque marce soluantur in natiuitate sancti Johannis baptiste et quinque in festo sancti Michaelis archangeli, et aliam dimidietatem prefate capture piscium in prima parte Pene et sedes duarum sartaginum sal coquentium in Colbiarg. Dedimus etiam uillas duas uidelicet Kuzize et inhabitantes liberos dimisimus ab omni exactione et seruitio nobis et nostris debito. Hec et omnia supradicta in perpetuum contulimus. Testes horum: episcopus Berno, Walterus prepositus de Groba, Helwicus de Stolp tunc quidem adhuc prepositus, Walbertus abbas de Esrom; laici: Dirsicho, Miregrauus et fratres eius et alii omnes, qui ad prefatam consecrationem conuenerant, iuuenes et senes. Donationibus Miregraui et suorum fratrum et Bandeche ceterorumque fidelium in terris, siluis, pratis et aquis consentientes annuimus et annuentes approbauimus et approbantes ratas et immobiles in perpetuum statuimus. Donationum autem istarum termini incipiunt in Rokenize, vbi in ipsam Rokenize influit riuulus, qui fluit de stagno, quod iacet in confinio uille, in qua habitabat Malach et Coueniz, per quem riuulum et ascendunt in ipsum stagnum, et ab illo flectuntur ad meridiem ultra monticulum uicinum in quandam uallem profundam et longam usque in uiam, que per se de Dimin uiantes deducit ad Dargon et Lucho, per quam uiam flec

Meklenburgisches Urkunden-Buch 1.

15

2

ad nostram plenam et perfectam nostrorumque salutem, decreuimus notos fieri sancte uestre uniuersitati et uniuersitatis sancte fidei terminos, intra quos eadem nostra elemosina conclusa continetur. Eapropter per ipsam sanctam uniuersitatis uestre fidem uos obsecramus, quicunque uel presentem paginulam uel legeritis uel uideritis, uel que in ea continentur, quoquo modo cognoueritis, ne patiamini prefatam nostram elemosinam ab aliquo, uidelicet uel heredum meorum, uel circa habitantium, uel quocunque calumpniatore imminui; sed propter deum et ad nostram simul et uestram salutem integram et inconuulsam prefatis fratribus secundum subscriptos terminos conseruate, quatenus omnipotens deus in regno suo partem uestram uobis integram conseruet. Scitote ergo terrminos (!) sic haberi: primum in uado Rokeniz, quod est ad orientem Dargon, per quod et uia transit de Dimin in Lucho, de quo ascendunt per ipsam Rokenize et aque decursum, donec ueniant contra Guthkepolle, ubi de amne exeunt ad aquilonem in quandam uiam in mirica, que ipsam Guhtkepole circuit, vnde et in sclauico dicitur Pant wo Guthkepole, et per eandem uiam tendunt ad occidentem in quandam profundam paludem salicum, que et sclauice dicitur glambike loug, a qua procedunt versus occidentem in quandam magnam quercum, sub qua et quidam magnus lapis terre affixus iacet ex occidentali eius parte et a sua magnitudine nomen accepit wili damb', et inde in quosdam tumulos, qui sclauice dicuntur Trigorke, antiquorum uidelicet sepulcra, et abinde versus occidentem recta linea in quandam magnam paludem, que et sclauice dicitur dalge loug, et de palude eadem per riuum, qui de ipsa effluit in stagnum, quod sclauice dicitur Dambnio, et ultra per medium stagni contra meridiem in cumulum satis magnum, qui sclauice uocatur mogela, et inde adhuc versus meridiem in quandam quercum, circa quam terra bassa est quasi uallis quedam, et in duos lapides iuxta eandem ad occidentem iacentes, quorum propinquior occidenti fractus fracturam et fragmen adhuc ibi iacens ostendit, et inde adhuc versus meridiem in quandam paludem salicum, que sclauice dicitur serucoloug, et ab illa adhuc uersus meridiem in quendam magnum lapidem terre affixum sub quadam orno, et ab illo ultra uiam, que ducit Lucho, in stagnum, quod dicitur Kalen, cum sua urbe Kalen et toto stagno, et ab orientali fine eiusdem stagni flectuntur ad aquilonem per quandam longam paludem in quandam quercum cruce signatam, quod signum dicitur sclauice knezegraniza, et ab eadem quercu in eandem uiam, que ducit Lucho, et inde per eandem uiam uersus orientem, donec per eam uenitur in paludem, que iacet inter siluam et uillam Kuzuzine, per quam paludem circa eandem uillam ad orientem tendunt usque ad siluam orientalem, et ibi iuxta siluam ascendunt in occidentali eius parte reflexi contra aquilonem usque in uiam iam sepius dictam Lucho ducentem, et ultra ipsam uiam de grabone descendunt contra aquilonem in riuulum, qui dicitur Bouzka, et inde descendunt per eundem riuulum, donec uenitur in oppositum cuiusdam quercus combuste non longe a quadam mogela, et ab eadem quercu