صور الصفحة
PDF
النشر الإلكتروني
[ocr errors]

Non ignara mali, miseris succurrere disco. >>
Sic memorat: simul Aeneanin regia ducit
Tecta; simul divum templis indicit honorem.
Nec minus interea sociis ad litora mittit
Viginti tauros, magnorum horrentia centum

630

Terga suum, pingues centum cum matribus agnos,
Munera laetitiamque dii.

635

At domus interior regali splendida luxu
Instruitur, mediisque parant convivia tectis :
Arte laboratae vestes ostroque superbo,

Ingens argentum mensis, caelataque in auro
Fortia facta patrum, series longissima rerum,
Per tot ducta viros antiquae ab origine gentis.
Aeneas (neque enim patrius consistere mentem
Passus amor) rapidum ad naves praemittit Achaten,
Ascanio ferat haec, ipsumque ad moenia ducat;
Omnis in Ascanio cari stat cura parentis.
Munera praeterea, Iliacis erepta ruinis,

640

645

Ferre jubet, pallam signis auroque rigentem,
Et circumtextum croceo velamen acantho,
Ornatus Argivae Helenae, quos illa Mycenis,

650

Pergama cum peteret inconcessosque hymenaeos,

Extulerat, matris Ledae mirabile donum;
Praeterea sceptrum, Ilione quod gesserat olim,
Maxima natarum Priami, colloque monile
Bacatum, et duplicem gemmis auroque coronam.
Haec celerans, iter ad naves tendebat Achates.
At Cytherea novas artes, nova pectore versat

655

attirée vers eux. 630. Disco :
j'ai appris et j'apprends encore :
les épreuves de Didon ne sont pas
finies. 634. Horrentia terga
suum équivaut à sues horrenti-
bus tergis.
635. Dii, leçon de
Servius et d'Aulu-Gelle, génitif
archaïque de dies. Les manuscrits
ont dei représentant Bacchi, c'est-
à dire vini: Gr., 164.
639.
Vestes sujet de instruuntur ou
parantur sous-entendu.- Ostro:
ablatif de matière.
642. An-
tiquae est donné par le Mediceus,
antiqua par le Romanus.
643. Consistere: rester tranquille.

[blocks in formation]

Consilia, ut faciem mutatus et ora Cupido

Pro dulci Ascanio veniat, donisque furentem

Incendat reginam, atque ossibus implicet ignem.

660

Quippe domum timet ambiguam Tyriosque bilingues;
Urit atrox Juno, et sub noctem cura recursat.
Ergo his aligerum dictis affatur Amorem :

«Nate, meae vires, mea magna potentia solus,
Nate, Patris summi qui tela Typhoea temnis,
Ad te confugio et supplex tua numina posco.
Frater ut Aeneas pelago tuus omnia circum
Litora jactetur odiis Junonis acerbae,
Nota tibi, et nostro doluisti saepe dolore.
Hunc Phoenissa tenet Dido blandisque moratur
Vocibus et vereor, quo se Junonia vertant
Hospitia haud tanto cessabit cardine rerum.
Quocirca capere ante dolis et cingere flamma
Reginam meditor, ne quo se numine mutet,
Sed magno Aeneae mecum teneatur amore.
Qua facere id possis, nostram nunc accipe mentem :
Regius, accitu cari genitoris, ad urbem

Sidoniam puer ire parat, mea maxima cura,

Dona ferens, pelago et flammis restantia Trojae;

[blocks in formation]

plus fort que inferat ou injiciat : le feu est si bien entremêlé à la moëlle des os qu'il ne fait plus qu'un avec elle. 661. Ambi

guam et bilingues sont des allusions à la légendaire fides punica.

662. Urere se dit de tous les sentiments forts, aussi bien de la crainte que de l'amour. - Atrox: acharnée. Sub noctem : à l'approche de la nuit, au moment où les inquiétudes et les tristesses redoublent.. 664. Le Mediceus

et Servius rapportent solus à temnis; mais la construction est ainsi embarrassée. Solus, à la fin du vers, s'oppose fortement à

[blocks in formation]

665

670

675.

être, au thème artistique de l'Amour brisant la foudre de Jupiter.

Sur la quantité de Typhoea, Gr., 184. Le mot signifie ici «< qui ont servi contre Typhée ». 668. Jactetur sur l'allongement de la finale à la césure, Gr., 192. Les manuscrits ont pour la piupart jacteturque, mais que est inutile. Acerbae, leçon plus autorisée que iniquae. 670. Nunc leçon aussi autorisée que hunc, et plus satisfaisante pour le sens. 671. Junonia, ici, équivaut à punica, Junon étant la déesse de Carthage; mais le mot rappelle en même temps la vieille haine de Junon et de Vénus. 672. Cardo est proprement le gond d'une porte, par suite une circonstance décisive. 675. Numine: intervention d'une divinité (ici, de Junon) 678. Mea maxima cura: comme

Hunc ego sopitum somno super alta Cythera
Aut super Idalium sacrata sede recondain,
Ne qua scire dolos mediusve occurrere possit.
Tu faciem illius noctem non amplius unam
Falle dolo, et notos pueri puer indue vultus,
Ut, cum te gremio accipiet laetissima Dido,
Regales inter mensas laticemque Lyaeum,
Cum dabit amplexus atque oscula dulcia.figet,
Occultum inspires ignem fallasque veneno. »
Paret Amor dictis carae genitricis, et alas
Exuit, et gressu gaudens incedit Iuli.

680

685

690

At Venus Ascanio placidam per membra quietem
Irrigat, et fotum gremio dea tollit in altos
Idaliae lucos, ubi mollis amaracus illum
Floribus et dulci aspirans complectitur umbra.
Jamque ibat dicto parens, et dona Cupido
Regia portabat Tyriis, duce laetus Achate.
Cum venit, aulaeis jam se regina superbis
Aurea composuit sponda mediamque locavit
Jam pater Aeneas et jam Trojana juventus

695

Conveniunt, stratoque super discumbitur ostro.

700

Dant manibus famuli lymphas, Cereremque canistris
Expediunt, tonsisque ferunt mantelia villis.

Quinquaginta intus famulae, quibus ordine longam
Cura penum struere, et flammis adolere Penates;
Centum aliae, totidemque pares aetate ministri,
Qui dapibus mensas onerent et pocula ponant.
Nec non et Tyrii per limina laeta frequentes
Convenere, toris jussi discumbere pictis.
Mirantur dona Aeneae, mirantur Iulum,

[merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small]

705

Ce détail, comme ostro au vers 700, sert à dépeindre le luxe phénicien de Carthage. 698. Aurea, dissyllabe ici : Gr., 188. Mediam entre Énée et Iule. 701. Cererem = panem; Gr., 164. 702. Expediunt: le servent tout préparé.

703. Les manuscrits se partagent entre longam et longo; Aulu-Gelle dit que la leçon était déjà incertaine de son temps. Intus, à l'intérieur de la maison

Flagrantesque dei vultus simulataque verba,
Pallamque et pictum croceo velamen acantho.
Praecipue infelix, pesti devota futurae,
Expleri mentem nequit, ardescitque tuendo
Phoenissa, et pariter puero donisque movetur.
Ille, ubi complexu Aeneae colloque pependit,
Et magnum falsi implevit genitoris amorem,
Reginam petit. Haec oculis, haec pectore toto
Haeret, et interdum gremio fovet, inscia Dido
Insidat quantus miserae deus! At memor ille
Matris Acidaliae paulatim abolere Sychaeum
Incipit, et vivo temptat praevertere amore
Jampridem resides animos desuetaque corda.

710

715

720

Postquam prima quies epulis mensaeque remotae, Crateras magnos statuunt et vina coronant.

Fit strepitus tectis, vocemque per ampla volutant
Atria; dependent lychni laquearibus aureis
Incensi, et noctem flammis funalia vincunt.
Hic regina gravem gemmis auroque poposcit
Implevitque mero pateram, quam Belus et omnes
A Belo soliti. Tum facta silentia tectis :

725

730

« Juppiter, hospitibus nam te dare jura loquuntur,
Hunc laetum Tyriisque diem Trojaque profectis
Esse velis, nostrosque hujus meminisse minores!
Adsit laetitiae Bacchus dator, et bona Juno;
Et vos, o, coetum, Tyrii, celebrate faventes. >>
Dixit, et in mensam laticum libavit honorem,
Primaque libato summo tenus attigit ore;

[blocks in formation]

735

[merged small][ocr errors][merged small]

Tum Bitiae dedit increpitans: ille impiger hausit
Spumantem pateram, et pleno se proluit auro,
Post alii proceres. Cithara crinitus Iopas

Personat aurata, docuit quem maximus Atlas.
Hic canit errantem lunam solisque labores;

740

745

Unde hominum genus et pecudes; unde imber et ignes,
Arcturum pluviasque Hyadas geminosque Triones;
Quid tantum Oceano properent se tingere soles
Hiberni, vel quae tardis mora noctibus obstet.
Ingeminant plausu Tyrii, Troesque sequuntur.
Nec non et vario noctem sermone trahebat
Infelix Dido, longumque bibebat amorem,

Multa super Priamo rogitans, super Hectore multa; 750
Nunc, quibus Aurorae venisset filius armis;

Nunc, quales Diomedis equi; nunc, quantus Achilles.
<< Immo age, et a prima dic, hospes, origine nobis
Insidias, inquit, Danaum, casusque tuorum,
Erroresque tuos; nam te jam septima portat
Omnibus errantem terris et fluctibus aestas. >>

[merged small][ocr errors]

755

vers et le suivant sont pris des
Géorgiques, II, 480. 747. In-
geminant a le sens réfléchi: Gr.,
99. 749. Longum à longs
traits.750. Notez la répétition
de multa au début et à la fin du
vers.
751. Aurorae filius:
Memnon.
752. Il s'agit des
chevaux enlevés par Diomède à
Rhésus. 754. Insidias: il ne
s'agit que des dernières ruses, de
celles qui ont amené la chute de
Troie.

« السابقةمتابعة »