1) pikirneen hs. 2) vuertum kehuuinge hs. 3) keqhuueta hs.

cepit regendas, de quibus ratio- 150 daz sêlô intfiane ze rihtenne, fona nem reddit(ur)us est.

Et nec causetur de minore forte substantia; meminerit scriptum: primum querite regnum dei et justiciam ejus, et haec 155 omnia adicientur vobis; et iterum: nihil deest timentibus eum.

Sciatque, quia qui suscepit animas regendas, parit se ad rationem reddendam in die in- 160 dicii.

Et quantum sub cura sua fratrum se scierit habere numerum, agnoscat pro certo, quia in die iudicii ipsarum omnium anima- 165 rum erit redditurus rationem, sine dubio addita et sue animae.

Et ita semper timens futurum discussionem pastoris de creditis 170 ovibus cum de alienis ratiociniis cavet redditus de suis sollicitus.

Et cum de monitionibus suis 175 emendacionem aliis subministrat. ipse efficitur a vitiis emendatus.

diem rediûn erkebantêr ist.

indi min chlagôe fona minnirûn ôdhuuîla êhti: kehucke kescriban: az êrist suahhat rîhhi cotes.. reht sînaz, . . desiu alliu sint keauhhôt iu; indi avur: neouueht uuan ist furahtanteem inan.

indi uuizzi, danta der intfianc sêlô ze rihtanne, karauue sih ze rediûn ze arkebanne in taga dera

suana.

indi sô filu so untar ruahha pruadro sinero sih uuizzi habeen ruava, erchenne âno zuuîval, daz in tage dera suana dero selbôno allero sêlôno ist erkebanteer rediûn, áno zuifal keauhhôti indi dera sînera sêla.

indi so simblum forahtanti zuauuarta kesuahhida des hirtes fona pifolahaneem scâffum denne fona fremideem redinoom porakee erkibit fona sîneem pihuctîgeer. denne fona manungoom sîneem puazza andres untarambahte, er ist ketaan fona âchustim kepuazteer.

IV. AUS ISIDORS SCHRIFT CONTRA JUDAEOS

(Fol. VIIa.-XV b.)
Cap. IV.

Hear quhidit umbi dhea bauhnunga dhero dhrîo

heideo gotes.

1. Araugit ist in dhes aldin uuizssôdes boohhum, dhazs fater endi sunu endi heilac gheist got sii. Oh dhes sindun unchilaubun Judeo liudi, dhazs sunu endi heilac gheist got sii, bidhiu huuanda sie chihôrdôn gotes stimna hlûda in Sinaberge quhedhenda: 'chihôri dhû Israhel, druhtin got dhin ist eino got. Unbiuuizssende sindun huueo in dheru dhrînissu sii ein got, fater endi sunu endi heilac gheist; nalles sie dhrîe godâ, oh ist in dhesêm dhrim heidem ein namo dhes unchideiliden meghines.

1. Pateat veteris testamenti apicibus, patrem et filium et spiritum sanctum esse deum. Sed hinc isti filium et spiritum sanctum non putant esse deum, eo quod in monte Sina vocem domini intonantis audierint 'Audi Israhel, dominus deus tuus deus unus est' (Deut. 6, 4), ignorantes in trinitate unum esse deum patrem et filium et spiritum sanctum, nec tres deos, sed in tribus personis unum nomen individuae maiestatis.

5

10

2. Suohhêmês nû avur in dhemu aldin heileghin chiscrîbe dhesa selbûn dhrînissa. In dhemu êristin deile chuningo boohho sus ist chiuuisso chiscriban: 'quhad David Isais sunu, quhad gomman dhemu izs chibodan uuard umbi Christan Jacobes gotes, dher erchno sangheri Israhelo: gotes gheist ist sprehhendi dhurah mih endi siin uuort ferit dhurah mina zungûn'. Endi saar dhâr after offono araughida, huuer dher gheist sii, dhuo ir quhad: Israhelo got uuas mir zuo sprehhendi, dher rehtuuisigo manno uualdendeo, strango Israhelo. Dhâr ir quhad 'Christ Jacobes gotes', chiuuisso meinida ir dhâr sunu endi fater. Dhâr ir auh quhad: 'gotes gheist ist sprehhendi dhurah mih', dhâr mei20 nida leohtsamo zi archennenne dhen heilegan gheist.

15

25

3. Avur auh umbi dhazs selba quhad David in psalmôm : 'druhtînes uuordu sindun himilâ chifestinôde endi sînes mundes gheistu standit al iro meghin'. In dhemu druhtines nemin archennemês chiuuisso fater, in dhemu uuorde chilaubemês sunu, in sines mundes gheiste instandemês chiuuisso heilegan gheist. In dheseru urchundîn ist ziuuâre araughit dhera dhrinissa zala endi chimeinidh iro einuuerches. hear after dher selbo forasago quhad: 'ir sendit siin uuort endi chiuueihhit dhea, âdhmuot siin gheist endi rinnant uuazssar'. See hear meinit nû dhrî: fater ist dher sendida, endi uuort ist dhazs chisendida, 30 endi siin gheist ist dher âdhmôt.

35

40

Sô

4. Endi auh in Genesi quhidhit: 'in dhemu êristin chiteda got himil endi aerdha endi gotes gheist suueibôda oba uuazsserum'. Dhâr ist auh in dhemu gotes nemin fater zi firstandanne; in dhemu êristin ist sunu zi archennanne, huuanda ir selbo quhad: 'in haubide dhes libelles azs êrist ist chiscriban umbi mih, dhazs ih dhînan uuillun duoe'. Got ist dher quhad endi got dher deta. In dhiu auh dhanne dhazs ir oba dhêm uuazsserum suueibôda, dhen heilegan gheist dhâr bauhnida. Inu sô auh chiuuisso dhâr quhad got: 'duoêmês mannan anachiliihhan endi uns chiliihhan', dhurah dhero heideo maneghin ist dhâr chioffonôt dhera dhrînissa bauhnunc. Endi dhoh dhiu huuedheru nû, dhazs ir dhea einnissa gotes araughida, hear saar after quhad: 'got

2. Quaeramus ergo in scripturis veteris testamenti eandem trinitatem. In libro quippe primo regum (2, 23, 1) ita scriptum est 'Dixit David filius Isai, dixit vir cui constitutum est de Christo dei Jacob, egregius psalta Israhel: Spiritus domini locutus est per me, et sermo eius per linguam meam. Quis autem esset adiecit 'Deus Israhel mihi locutus est, fortis Israhel, dominator hominum iustus'. Dicendo enim Christum dei Jacob et filium et patrem ostendit. Item dicendo 'spiritus domini locutus est per me' sanctum spiritum evidenter aperuit.

3. Idem quoque in psalmis (32, 6) 'Verbo' inquit 'domini celi firmati sunt, et spiritu oris eius omnis virtus eorum'. In persona enim domini patrem accipimus, in verbo filium credimus, in spiritu oris eius spiritum sanctum intellegimus. Quo testimonio et trinitatis numerus et communio cooperationis ostenditur. Sic in consequentibus idem propheta ait (ps. 147, 18) 'Mittet verbum suum et liquefaciet ea, flabit spiritus eius et fluent aquae'. Ecce tria, pater qui mittit, et verbum quod mittitur, et spiritus eius qui flat.

4. Nam et cum dicitur in Genesi (1, 1. 2) 'In principio fecit deus celum et terram, et spiritus domini ferebatur super aquas', ibi in dei vocabulo pater intellegitur, in principio filius agnoscitur qui dicit (ps. 39, 8. 9) 'In capite libri scriptum est de me, ut faciam voluntatem tuam': qui dixit, deus, et qui fecit, deus; in eo vero qui superferebatur aquis, spiritus sanctus significatur. Nam et cum ibi (Gen. 1, 26) dicit deus 'Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram', per

chiuuorahta mannan imu anachiliihhan'. Endi auh sô dhâr after got quhad: see Adam ist dhiu chiliihho uuordan sô ein huuelih unsêr, dhiu selba maneghiu chinômidîn 1) araughit dhazs meghinîga chirûni dhera dhrînissa.

45

5. Dhera selbûn dhrînissa heilac chirûni Aggeus dher forasago sus araughida in druhtînes nemin quhedhendi: 'miin gheist scal uuesan undar eu mittêm'. Seegi got dhâr sprah, seegi siin gheist ist auh after dhiu saar chimeinit. Umbi dhen dhrittun heit, dher fona suni ist, sus quhad dherselbo forasago: 'huuanda see ih chihruoru himil endi 50 erdha, endi quhimit dher uuilligo allêm dheodôm'. Sô sama sô auh araughit ist in Isaies buohhum eochihuueliihhes dhero heideo sundrîc undarscheit, selbemu dhemu gotes sune quhedhendemu: ih êristo endi ih aftristo, mîno hendi chifrumidôn auh erdha endi miin zesuua uuas mezssendi himilâ, ioh fona êristin uuas ih chiholono sprehhendi fona ziidi, endi aer huuîl uurdi, ih uuas dhâr. Dhar after saar auh quhad: 'endi nû sendida mih druhtîn got endi siin gheist'. See hear zuuêne dhero heido, got endi siin gheist dhea sendidôn endi dher dhritto heit ist selbes druhtînes Christes dhes chisendidin.

55

60

6. Sô auh in andreru stedi dhurah dhen selbun heilegun forasagun uuard dhera dhrinissa bauhnune sus araughit: quhad got, see miin chneht, ih inan infâhu, chiminni mir, chiliihhêda iru in imu mîneru sêulu, ih gab ubar inan mînan gheist'. Fater meinida dhâr sinan sun, dhuo ir chiminnan ehneht nemnida, ubar dhen ir sinan gheist gab. Umbi dhen druhtîn nerrendo Christ sîneru selbes stimnu urchundida, 65 dhuo ir quhad: 'druhtînes gheist ist ubar mir. Endi auh ir selbo Isaias in andreru stedi alle dhea dhrînissa in fingro zalu bifene, dhuo ir sus predicando quhad: huuer uues mezssendi in einemu hantgriffa uuazssar endi huuer uuac himilâ sîneru folmu? huuer uuac dhrim fingrum allan aerdhuuasun?' In dhrim fingrum chiuuisso dher heilego 70 forasago dhea dhrifaldûn ebanchiliihnissa dhera almahtigûn gotliihin

Ubi tamen ut unitatem 'Fecit deus hominem ad Ecce Adam factus est demonstrat mysterium.

pluralitatem personarum patens significatio trinitatis est. deitatis ostenderet, confestim admonet dicens (Gen. 1, 27) imaginem suam'. Et cum dicit idem deus (Gen. 3, 22) quasi unus ex nobis', ipsa pluralitas personarum trinitatis 5. Cuius trinitatis sacramentum et Aggaeus propheta (2, 67) ita aperuit, ex persona domini dicens Spiritus meus erit in medio vestri. Ecce deus qui loquitur, ecce spiritus eius. Post haec de tertia persona id est de filio ita subiecit 'Quia ecce ego commovebo celum et terram, et veniet desideratus cunctis gentibus'. In Isaia quoque (48, 12. 13. 16), sub propria cuique persona distinctio trinitatis, dicente eodem filio, ita ostenditur Ego primus et ego novissimus; manus quoque mea fundavit terram, et dextra mea mensa est celos. Nam principio in abscondito locutus sum; ex tempore, antequam fieret, ibi eram'. Et consequenter adiecit et nune dominus deus misit me et spiritus eius'. Ecce duae personae, dominus et spiritus eius qui mittunt, et tertia persona eiusdem domini qui mittitur.

6. Item alibi per eundem prophetam (42, 1) trinitatis sie demonstratur significantia. Ecce' inquit 'puer meus, suscipiani eum, dilectus meus: complacuit sibi in illo anima mea, dedi spiritum meum super eum'. Pater filium dilectum puerum vocat super quen dedit spiritum suum. De quo Dominus Iesus Christus propria voce testatur (ev. Luc. 4, 18) ‘Spiritus domini super me'. Alio quoque in loco idem Isaias (40, 12) totam trinitatem in digitorum numero comprehendens sic praedicat dicens Quis mensus est pugillo aquas, et celos palmo quis ponderavit? quis appen

') chinomidiu hs.

mit sumes chirûnes uuâgu uuac, endi auh mit dhes meghines chiliihnissu chraft dhes ebanuuerches endi einnissa dhera almahtîgûn spuodî dhiu ein ioh samalih in dheru dhrînissu ist, in dhrim fingrum dhurah75 chundida.

80

85

90

95

7. Dherselbo forasago auh in andreru stedi chundida, dhazs ir dhera dhrînissa chirûni bichnâdî, dhuo ir sus quhad: ih chisah druhtîn sitzendan oba dhrâto hôhemu hôhsetle, endi Seraphin dhea angilâ stuondun dhemu oba, sehs fethdhahhâ uuârun eines, sehse andres, mit zuuêm dhehhidon siin antlutti endi mit zuuêm dhecchidôn sîne fuozssi endi mit zuuêm flugun'. Dhazs dher forasago auh dhenselbun druhtîn dhrifaldan in sînêm heidim araughida endi einan in sîneru gotnissu chichundida, dhâr after quhad fona dhêm angilum: 'endi hreofun ein zi andremu quhedhande: heilac heilac heilac druhtîn uuerodheoda got, folliu ist al erdha dhînera guotliihhîn'. See hear nû dhea dhrifaldun heilacnissa undar eineru biiihti dhazs himilisca fole so mendit: endi dhoh eina 2) guotliihin dhera dhrînissa Syrafin mit dhemu dhrifaldin quhide meinidon. Inu huuazs andres zeihnit dhâr dhea dhrî sanctus chiquhedan, nibu dhera selbûn almahtîgûn dhrînissa guotliihhin ist araughit? Endi dhoh dhiu huuedheru in dhemu bauhnunge dhero dhrîo heido gotes ni sindun zi chilaubanne, dhazs sii dhrii godâ siin, sôsama sô dhea dhrii heidâ sindun, oh in dhêm dhrim heidim scal man ziuuaare eina gotnissa beodan, after Moyses quhidim dhâr ir quhad: 'chihori dhû Israhel, druhtîn got dhiin ist eino got. Endi avur ist auh chiscriban: 'ih bim eino got endi âno mih nist ander'. dit tribus digitis molem terrae? In tribus quippe digitis propheta trinam divinae omnipotentiae aequalitatem sub quadam mysterii lance libravit, et parilitate virtutis cooperationem potentiae et unitatem substantiae, quae una eademque in trinitate est, in tribus digitis declaravit.

7. Cuius trinitatis mysterium alias se cognovisse testatur idem propheta (6, 1. 2), dicendo 'Vidi dominum sedentem super solium excelsum. Seraphi stabant super illud, sex alae uni et sex alae alteri. duabus velabant faciem eius, et duabus velabant pedes eius, et duabus volabant'. Quem ut trinum in personis ostenderet, et unum in divinitate monstraret, sequenter (6, 3) ait 'Et clamabant alter ad alterum, et dicebant Sanctus, sanctus, sanctus dominus deus exercituum, plena est omnis terra gloria eius'. Ecce trinam sanctificationem sub una confessione celestis persultat exercitus: unam gloriam trinitatis Seraphin trina repetitione proclamant. Nam quid ter sanctus indicat, nisi eiusdem trinae omnipotentiae gloria demonstrata est, in deitate trium personarum significatio? Non autem sicut tres personae ita et tres dii credendi sunt, sed in eis personis una divinitas praedicanda est, secundum Moysis sententiam, dicentis (Deut. 6, 4) 'Audi Israel, dominus deus tuus deus unus est', et iterum (Deut. 4, 35. Isai. 45, 21) 'Ego sum deus, et praeter me non est alius'.

Cap. V.

Hear quhidit huueo got uuard man chiuuordan,
Christ gotes sunu.

1. Untazs hear nû aughidôm uuir dhazs gheistliihhe chirûni dhera himiliscûn chiburdi in Christe endi dhera gotliihhûn dhrînissa bauhnunga; hinân frammert nû chichundêmês mit herduome dhes heile

1) dhrifaldiu hs. 2) ein hs.