AT EIN GO HEBWYR. CYEIRIER pob Ysgrifau a Gohebiaethau at y Parch. JOHN OGWEN JONES, 65, Stanhope Street, Windsor, Liverpool. Dylai fod enw yr Ysgrifenydd, a'i gyfeiriad (address) ar bob ysgrif. Dymunir ar i bob ysgrifau gael eu hysgrifenu yn glir ac ar un ochr i'r ddalen. Ymdrechwn gyhoeddi y rhan gyntaf o "Hunan-fywgraffiad Thomas Humphreys o Brymbo," yn ein rhifyn nesaf. Methwyd a'i gael yn barod erbyn y rhifyn hwn. Cynnwysiad y SYMBYLYDD am fis Ionawr, 1865. Y Deg Gorchymyn ... Y Berthynas a'r Gwahaniaeth rhwng y ddau Destament Y Trydydd Gorchymyn Ieithyddiaeth Gymreig ... Gwerthfawredd Amser 88888 65 89 70 Holiadau ar "Athrawiaeth Iawn" 90 ... 93 81 Bacon ... 94 ... Barddoniaeth-"Esgyniad Crist Ogoniant Atebion i ofynion ein Gohebwyr Cynnwysiad y Pedwar Rhifyn cyntaf o'r SYMBYLYDD, Pris Ceiniog. Gellir cael y chwe' rhifyn sydd yn awr allan o'r wasg (trwy'r post) i unrhyw gyfeiriad (address) ar dderbyniad 8 postage stamps. ARGRAFFWYD A CHYHOEDDWYD GAN CLEMENT EVANS, 40, MILL STREET, LIVERPOOL. LLUNDAIN: SIMPKIN, MARSHALL, & Co., Ac ar werth gan yr holl Lyfr-werthwyr. GWERS AR WRES. FFYNONELLAU GWRES: CTN galw sylw ein darllenwyr at natur a pherthynasau gwrês, byddai yn fuddiol a chynorthwyol i ni gymeryd golwg fèr ar yr amrywiol foddion trwy ba rai yr ydym yn alluog i gael cyflenwad o hono. Gellir dosbarthu yr amrywiol ffynonellau hyn i dri math, sef yn gyntaf, y rhai gallofyddol (mechanical) yn cynnwys, rhwbiad friction) tarawiad (percussion) a phwysiad (pressure); yn ail, y rhai anianyddol (physical) yn cynnwys pelydriad o'r haul, gwrês y ddaear, gweithrediadau gronynau y naill ar y llall a gwefr; ac yn drydydd, y rhai fferyllol, yn cynnwys llosgiad (combustion) a phob cyfuniad fferyllol rhwng gwahanol elfenau a'u gilydd. GALLOFYDDOL. 1. Rhwbiad. Ymddengys fod y cyflenwad o wrês o'r ffynonell hon yn ddiderfyn. Gwyddys fod cenhedloedd anwaraidd yn gyfarwydd a'r modd o gynyrchu gwrês trwy rwbio dau ddarn obren sych y naill yn y llall fel ag i'w galluogi i wneuthur tân; a gwyddom ninnau fod echelau a rhanau eraill o beirianau ag sydd yn agored i symudiad cyflym, ac i rwbiad, yn dueddol o gael eu poethi i'r fath raddau, nes tanio y gwaith coed a fyddo yn gyfagos iddynt. Un o'r enghreifftiau mwyaf tarawiadol o effaith rhwbiad, fel ag i gynyrchu gwrês, ydyw y ffaith ddarfod i Syr H. Dary, trwy rwbio dau ddarn o rew y naill yn erbyn y llall mewn gwagle heb awyr (in vacuo) eu toddi gan y gwrês a gynyrchid ar arwyneb y naill a'r llall o'r darnau lle y cyffyrddent a'u gilydd. Gwnaed y prawf mewn awyrgylch o dan 32, dymheredd. Terfynwn ar hyn gyda'r prawfiadau canlynol o eiddo Rumford. Gwnaeth i fagnel bres yn pwyso 113 pwys gylchdroi yn erbyn tyllydd dur yn ol 32 o gylchdröadau bob mynud; mewn hanner awr, yr oedd tymheredd y fetel wedi codi o 60° i 130°; buasai y gwrês hwn yn ddigon i godi dwfr o 32° i 212°. Yn y gareg flint a'r dur i daro tân y mae rhwbiad yn erbyn y dur, yn poethi gronynau y fetel, y rhai a neidiant wedi eu poethi i'r fath raddau nes cymeryd tân yn yr awyr. [CHWEFROR, 1865.-8. Y SYMBYLYDD.] G Cymerir fod y gwres a gynyrchir trwy rwbiad yn ddyledus i'r symudiad ysgydwadol cyflym a roddir trwy hyny i'r gronynau gwreiddiol perthynol i'r sylweddau poethedig. 2. Pwysiad a tharawiad. Os gellir pwyso rhyw sylwedd fel ag i ychwanegu ei dewder, y mae ei dymheredd yn sicr o godi, a hyny yn gyfa fatebol i leihad y lle a len wir ganddo. Yn y gwahanol nwyon (gases) y cawn yr enghreifftiau mwyaf nodedig o hyn. Trwy ddirwasgu awyr mewn sugnedydd, yn ngwaelod yr hwn y byddo tinder, gellir cynyrchu digon o wres i roddi y tinder ar dan. Y nae tarawiad drachefn yn ffynonell gwrês. Trwy guro darn bychan o haiarn ar yr engan, gall y gôf ei wneuthur yn boeth uw. Gall y gôf nid yn unig daro yr haiarn tra y byddo yn boeth, ond gall ei daro nes ei wneuthur yn boeth. Ond y mae yn deilwng o'n sylw nas gellir gwneuthur haiarn a fyddo unwaith wedi ei boethi fel hyn, yn boeth eilwaith trwy daro arno, heb gyntaf ei boethi yn y ffwrn. Cyfuniad o rwbiad a phwysiad ydyw tarawiad. yn ANIANYDDOL. 1. Pelydriad yr haul. Hon ydyw y brif ffynonell o'r hon yr ydym yn derbyn gwres. Y mae yr achos o'r gwres hwn yn anadnabyddus. Priodolir ef gan rai i sylwedd tanllyd, yr hwn sydd yn parhaus dori allan o gorph yr haul. Eraill a farnant fod yr haul yn gyfansoddedig o haenau, yn gweithredu yn fieryllol y naill ar y llall, a thrwy hyny yn cynyrchu goleuni a gwres. Y mae y swm o wres a roddir allan gan neu o'r haul vn anferthol. Y mae Ponillet trwy ei haul-wres fesurydd wedi cyfrif, pe byddai i'r holl wres a dderbynir gan y ddaear or haul mewn blwyddyn gael ei ddefnyddio i doddi rhew, y hyddai yn ddigon i doddi haen o rew 38 o latheni o drwch o amgylch yr holl ddaear: Ond cyfrifir nad ydyw y ddaear o herwydd ei maint, a'i phellder, ddim yn derbyn ond y 2.381.000.000ed ran o'r gwres a roddir allan o'r haul. 2. Gures y ddaear. Y mae gan y ddaear wres yn perthyn iddi ei hun. Y mae ei thymheredd yn gostwng fel yr eler i lawr o'i hwyneb i ddyfnder pennodol.. Yn y dyfnder hwnw y mae ei thymheredd yn sefydlog bob amser. Y mae y dyfnder hwn yn amrywio yn ei bellder o arwyneb y ddaear mewn gwahanol fanau. |