Male est, mehercule, et laboriose, Et magis magis in dies et horas: Quem tu, quod minimum facillimumque est Irascor tibi. Sic meos amores? Paulum quid lubet allocutionis, Moestius lacrymis Simonideis. 5 magis in dies succenseo tibi; itane delicias meas puerum accepisti? Quem tu quo sublevasti alloquio? Quod tamen levissimum est et tibi expeditissimum; parum quidpiam alloquii adhibuisti, tristius lacrymosis versibus Simonideis. 2 In Mur. Hercule me; in vett. libb. mercule, ut conj. Stat. et edidit Corrad. -3 Lect. nostram servant cod. unus Mur. aliique vetusti. Vide infra Carm. LXIV. 275. Magisque et magis in Gryph. Scal. 1. Voss. et Vulp. Statim post hunc versum sextum posuit Scal.-4 Quam tentabat Corrad. improbante Doer.-6 Dic meos amores vult Heins. improbante Doer. Stat. interpungit, Sic meos amores Paulum: quid, &c.—7 Paulum quid, vel, quod, in quibusdam vett. Paulum quidlibet in Gryph. Mur. et aliis; Paulum quod juvet Voss. approbante Heins. 'Versum desidero qui post hunc sequeretur; nisi si cui videtur Mastius in Misisses mutandum.' Stat. NOTE 8 Mastius lacrymis Simonideis] Simonides ex Cea insula oriundus, Lyricus Poëta insignis, ac Bacchilidæ Lyrici patruus condendorum carminum auctor egregius, funebres laudationes singulari commiseratione prosecutus est; ad quas alludit Horat. II. Od. 1. Ceæ retractes munera næniæ.' Testaturque Fabius eum in tristium rerum tractatione excelluisse. CARMEN XXXIX. IN EGNATIUM. EGNATIUS, quod candidos habet dentes, Egnatius arridet in omni loco et tempore, quia habet nitidos dentes: sive acces 1 In nonnullis edd. vett. quæ candidos.—2 Pro seu ad vitandum diphthongi NOTE 1 Egnatius] Ineptiam Egnatii Hispani exagitat, qui ut candorem dentium, quem sibi crebris urinæ lavacris spurcissime parabat, ostentaret, semper nulla etiam occasione ridebat. 2 Seu ad rei ventum est Subsellium] Subsellium, cum orator excitat fletum, Lugetur, orba cum flet unicum mater, Renidet ille quicquid est, ubicumque est, Quodcumque agit; renidet. Hunc habet morbum, Neque elegantem, ut arbitror, neque urbanum. 5 Si urbanus esses, aut Sabinus, aut Tiburs, 10 sum est ad subsellium rei, ubi orator lacrymas commovet; tamen ipse arridet: sive ploratur ad funus boni nati, quando mater orba unicum filium plorat; ipse tamen arridet, quidlibet accidit, quocumque in loco est, quicquid facit, semper arridet. Hoc habet vitium, neque, ut opinor, facetum nec venustum. Itaque illud monendus es a me, o bone Egnati, si Romanus, aut Sabinus esses, aut Tiburtinus, aut obesus elisionem in hoc et quarto versu Voss. legit si.--9 Quare monendus est mihi. Bone Egnati Muretus; Scal. et Voss. legunt es, sed interpungunt post mihi. -11 In plerisque vett. parcus Umber; unde Scal. fecit porcus, quem sequitur Bip. Ea emendatio nostra confirmatur Lexico P. Danielis, cui parile ego vidi in Monasterio Vindocinensi.' Scal. 'Parum recte Scal. noluit enim Catullus Umbros ridere, sed potius laudare succulenta Umbrorum corpora.' Doer. Mel. pro Parthus, quod invenerat in cod. legit fartus: quidam pinguis. NOTE Cum in judicium venit, ut advocati munere fungatur. Subsellia enim erant, in quibus ii judices qui Magistratum Curulem non gerebant, considebant, et causas cognoscebant: quinetiam ii, qui causas agerent, in subselliis erant, cum reis atque testibus. Aliquando etiam subsellia pro ipsis judicibus accipiuntur. Martial. lib. 1. Sextiliane bibis quantum subsellia quinque.' 10 Si urbanus esses, aut Sabinus, aut Tiburs] Hic urbanus idem est ac Romanus, quemadmodum 'Urbs' KAT' ox dicitur Roma. Sabini autem populi fuerunt in quarta Italiæ regi. one non longe ab urbe Roma. Hi graves habiti fuerunt et austeri. Horat. II. Epist. 1. Vel Gabiis, vel cum rigidis æquata Sabinis.' Tiburs Civitas in Sabinis, crebris fontibus irrigua, olim Polystephanos dicta, a Tiburto, Catillo, et Corace Græcis, Amphiarai liberis communiter condita, et a Tiburti solius nomine Tibur, seu Tiburs appellata. Tiburs etiam idem est ac Tiburtinus, et Tiburtius. 11 Aut pastus [porcus] Umber] Um- • bria Italiæ regio dicta ἀπὸ τοῦ ὄμβρου, hoc est, ab imbre, quod Umbri, omnium Italiæ populorum antiquissimi, inundationi terrarum imbribusque superfuisse credantur: vel Umbria dicta est ab umbra, quod ea regio propter Apennini montis vicinitatem umbrosa sit, cujus incolæ dicti sunt Umbri vel Umbrici. Porcus autem, Varrone teste, pinguis et obesus veteribus dicebatur. Alii vero legunt, parcus, sed male; nam luxus Umbrorum a multis incessitur scriptoribus idoneis. Aut obesus Etruscus] Etruria sive Aut Lanuvinus ater atque dentatus, 15 Umber, aut pinguis Tuscus, vel Lanuvinus niger et dentosus, vel Transpadanus, ut etiam meos attingam: si denique quivis esses, qui pure dentes suos abluit; non tamen concederem te omni loco et tempore arridere: neque enim quicquam absurdius est risu intempestivo. Jam vero cum sis Celtiber, natus in Celtiberia regione, ubi unusquisque mane solitus est abstergere sibi dentes et rubentes gingivas eo lotio, -12 In quibusdam edd. vett. Lavinius acer, pro quo legi jubet Avant. Lanuvinus acer.-17 In Stat. codd. Nunc Celtiber Celtiberia in terra; in cod. Scal. Venett. Brix. et Vicent. Nunc Celtiber ex Celtiberia in terra ; unde Scal. legit, N. Celtiber in Celtiberia terra; in Ald. Gryph. Mur. Stat. præeunte Avant. N. Celtiberus Celtiberia in terra; Faërn. legendum putavit, N. Celtiberque, Celtiberaque in terra, improbante Stat. Cant. tentat, N. Celtiber, et Celtiberia in terra, et expl. Nunc cum sis Celtiber:' Heins. vult, Nunc Celtiber e Celtiberia terra: Doer. Nunc Celtiber, at Celtiberia in t. Emendatio Corrad. in Gott. et Bip. recepta, quamque nos etiam exhibuimus, vere genuina videtur. In membranis vett. ex et es vix distingui possunt.-19 Omnes Stat. codd. habent rusam; edd. vett. rufam, vel russam. Apul. Apol. 1. legit, pumicare gingivam, probante Marcil. NOTE Tuscia Italiæ item regio est, a Latio Tiberi, a Liguribus Macro fluvio divisa. Hujus incolæ Etrusci, Tusci, ac etiam Tyrrheni appellantur. 12 Lanuvinus ater] Lanuvii civis, quod oppidum est Latii ad viam Appiam a Diomede conditum. 13 Transpadanus] Transpadana regio ea pars est Italiæ, quæ inter Apenninum et Alpes sita est ad Padum flumen, in qua Verona Poëtæ nostri patria. 14 Puriter lavit] Veteres puriter,' 'proterviter,' 'ignaviter, 'superbiter,' 'temeriter,' &c. dicebant, ait Priscian. Lavit etiam pro lavat: sicut et lavo, lavas, et lavo, lavis, veteres efferebant. Horat. Iv. Od. 6. 'Phœbe qui Xantho lavis amne crines.' Virgil. 'Lavit improba teter Ora cruor.' 17 Celtiber] Alii legunt, Celtiberus, veriti ne una syllaba deficiat versus. Celtiberi porro populi sunt Hispaniæ ad Iberum flumen siti, quorum regio dicta est Celtiberia, a Celtis et Iberis simul mixtis et habitantibus. Vide Strab. lib. III. Plin. lib. I. cap. 4. et lib. iv. cap. 17. Celtiberia in terra dixit Catullus, quomodo Galliam terram,' et Africam terram' dixit Cæsar Comment. de Bell. Gall. et ut dixit Gellius lib. I. cap. 22. Ventum qui ex Gallia terra flaret, Circium appellari.' 19 Russam defricare gingivam] Spurcissimam Hispanorum insectatur fœditatem, de qua etiam Apuleius Apolog. Ut quo iste vester expolitior dens est, Hoc te amplius bibisse prædicet lotî. 20 quod minxit, facis indecore renidendo; ut quanto nitidiores sunt isti dentes vestri, tanto magis indicent vos ebibisse plus urinæ. NOTE 21 Lott] Synæresis est, pro, lotii, quod est non urina solum hominis, sed aliorum quoque animalium. Fœdum autem hunc Hispanorum morem præter nostrum Catullum notarunt etiam Diodorus Sicul. lib. v. et Strabo Geograph. lib. III. qui Hispanos urina et lotio in cisternis inveteratis non tantum dentes, sed et totum corpus lavare consuevisse scripserunt. CARMEN XL. AD RAVIDUM. QUÆNAM te mala mens, miselle Ravide, 5 Quænam te dira mens, o infelix Ravide, præcipitat in meos iambos? quis Deus male invocatus a te vult insanam movere contentionem? An hoc facis ut in sermonem hominum venias? quid cupis? An vis notus esse quacumque possis ratione? 1 Faërn. pro Ravide legendum putavit Raude; sed nihil necesse; postrema syll. a principe subsequentis versus absumitur: Avant. legit rapide, litera prima minore.-5 In omnibus Stat. codd. perveniamus.—6 Quia vis in uno Stat. cod. unde ille, Quovis qualubet esse notus optas: Voss. Cuivis qualubet, &c. NOTE 1 Quænam te, Ravide] Ægre ferens Poëta noster Ravidum quendam obscurum ac vilem hominem factum esse sibi rivalem, minatur se morda ces iambos in ipsum vibraturum, ut sic tandem notus, et ad infamiam traductus, evadat in fabulam vulgi. 3 Non bene advocatus] Hoc est, non legitimo ritu placatus. A Dis enim iratis mala consilia veteres immitti putabant. Cicer. pro Mil. 'Di immortales mentem dederunt illi perdito ac furioso, ut illi faceret insidias ; aliter perire pestis illa non poterat.' Cum longa voluisti amare pœna. Eris; quoniam ausus es amare meam puellum cum sempiterno tuo supplicio. Acme illa puella a me postulavit decem millia integra nummorum! puella, inquam, ista naso turpi, quæ est amica illius Mamurræ Formiani decoctoris! Vos, o cognati, in quorum tutela est ista puella, amicos vestros et medicos advocate. 222 1 In edd. vett. plerisque, Acme illa; et sic in Bip. in Stat. codd. Ameana ; unde fecit Acme, una puella: Scal. in suo cod. invenit A mean; unde dedit, Ah me, an: Voss. conj. Ain' sana puella: Vulp. secutus est Scal. Lect. nostra est ex emend. Corrad. in Gott. recepta, cui, inquit Doer. egregie respondere videtur vs. 7. Passer. qui legit Acme, interpungit post Tota, alii jungunt NOTE 1 An sana [Acme, an] illa] Meretriculam Acmen, cujus blanditiis fuerat delinitus, insectatur Poëta, quod ab ipso decem millia nummorum pro mercede concubitus ausa sit postulare; eamque ob id velut insanam, phreneticam, et larvarum imaginationes patientem traducit; quæ nempe, cum esset deformis, prorsusque infamis, ac projectæ turpitudinis prostibulum, cuperet sibi tantum pretium dari. Defututa [Difututa] Compositio verbi multitudinem significat, quasi 'dicatur puella a diversis viris subagitata. 2 Millia] Hoc a Demosthenis dicto sumitur, a quo cum Lais famosa meretrix mille drachmas ad concubitum petiisset; ipse respondit: 'Non emo tanti pœnitere.' 4 Decoctoris Formiani] Decoctores dicuntur ii, qui bonis male consumtis gula ad inopiam redacti fallunt creditores. Ille vero, de quo hic Catullus, Mamurra est, Formiis urbe Campaniæ oriundus, Julii Cæsaris Fabrum præfectus, de quo plura postea. |