CARMEN II. AD PASSEREM LESBIE. PASSER, deliciæ meæ puellæ, Cum desiderio meo nitenti Carum nescio quid lubet jocari, (Ut solatiolum sui doloris : Credo, ut tum gravis acquiescat ardor,) Et tristes animi levare curas; 5 10 Passer, voluptas amicæ meæ, cum quo ipsa consuevit oblectari, quem gremio complecti, cui inhianti offerre extremum digitum, et irritare morsus asperos, quoties placet nitido amori meo ludere nescio quid jucundum; ut vulgo putant esse aliquod levamentum molestiæ suæ, quando vehemens æstus sedatur. Utinam queam tanquam ipsa jocari tecum, ac graves mentis solicitudines mitigare, id mihi esset ita 1 Alii in codd. se legisse affirmant delicium.-2 Particulam in a mala manu esse suspicabatur Dous. F.-3 Qui in uno Stat. cod. more veterum, pro Quoi, vel Cui. Voss. ex libb. vett. reposuit ac patentes; sed nostra lect. multo est accommodatior.' Doer.-5 Cum desiderio mei intuentis Parum nescio, &c. conj. Heins. Quum, i. e. quandoquidem, Scal.-7. 8 Et legitur in scriptis libb. teste Scal. ut in Dresd. et sic in Venett. Vicent. et Brix. Ald. corr. Credo ut tum gravis acquiescat ardor; quomodo etiam edidit Vulp. Pro Credo ut tentabat Scal. Credunt. Heins. pro ut legendum esse suspicatus est tu; et, cum ne sic quidem difficultates remotas videret, versus ita constituendos esse putavit; Corde cum gravis acquiescit ardor, Ut solatiolo sui doloris Tecum....possim: denique totum versum excidisse putat, quo donatum sibi a puella passerem poëta sit testatus. Cuj. exhibet ut quom gravis acquiescet error, i. e. amor; Dresd. et Vicent. et Venet. an. 1500. habent quoque acquiescet, sed Brix. acquiesset. Mel. legit et tum gravis acquiescit ardor : Dous. P. conj. Credo: ut tam g. acquiescat ardor, Tecum....possim; et Marcil. Ut solatiolum siet doloris Credo. Ut mi g. acquiescat ardor, Tecum, &c. Hand. sic legit et interpungit, Quum desiderio meo nitenti Carum nescio quid lubet jocari. Est solatiolum sui doloris, Credo, ut t. g. a. ardor. Tecum, &c.—9 Secum....ipse Ald. 1. ex Avantii antiq. cod. posse Voss. Vulp. et alii.-10 In omnibus NOTE 1 Passer] Catullus ab amica exclusus passerem, quo illa delectabatur, alloquitur; optatque, ut ipse cum eo ludendo tam facile curas animi, quibus angitur, levare posset, quam ipsa Lesbia. Tam gratum mihi, quam ferunt puellæ Quod zonam soluit diu ligatam. jucundum, ut dicunt veloci virgini acceptum fuisse pomum aureum, quod recinxit cingulum diu vinctum. codd. tristis.-11 Tam gratum id mihi Mur. Tam gratum est Voss. et Vulp.— 13 In cod. antiq. Avant. negatam pro ligatam. Plorate, o Veneres, Venustates, et Amores, et quicquid est hominum elegantio NOTE 1 Veneres, Cupidinesque] Multæ sunt, nempe quatuor Veneres, ut et tres Cupidines; quemadmodum docet Cic. lib. III. de Natura Deor. Ab Ovidio Venus dicitur geminorum mater Amorum,' qui licet diversis parentibus geniti crediti sint, tamen ad unum Veneris filium omnia prope, quæ de Amore dicta sunt, transfer untur. Passer mortuus est meæ puellæ, Quem plus illa oculis suis amabat: 5 Nam mellitus erat, suamque norat Ipsam tam bene, quam puella matrem : rum. Sed circumsiliens modo huc, modo illuc, 10 15 Passer amica mea extinctus est, passer, voluptas amicæ meæ, quem ipsa ocellis suis cariorem habebat : erat enim dulcis, et æque agnoscebat dominam suam, ut puella agnoscit parentem suam: neque recedebat ab ejus sinu, sed circumvolitans nunc eo, modo illo, ad unam heram semper pipiebat ; qui jam fertur per viam obscuram, eo, unde dicunt neminem huc reverti. Tibi vero male cedat, o improba nox Inferorum, quæ absorbes res omnes venustas: eripuisti mihi passerem adeo elegan 4 Hic versus abest ab Stat. codd. et plurimis edd. sed Scal. eum in suo cod. invenit: tuentur eundem Aldd. et Cant. ex fide Mss.-7 Ipsa Voss. et Stat. codd.-10 Avant. legendum censebat pipulabat, Manutius pippiebat: in Maff. 1. iplabat, unde Stat. scriptum fuisse opinabatur piplilabat: alii piplabat, pipilabat, pipiebat.-11 In Stat. codd. tenebrosum.-12 İllud habent iidem codd. -16 Bonum factum male, bonus ille passer, omnes Stat. codd. unde VV. DD. legerunt ut in nostro textu: pressius inhærens vestigiis legendum putavit Mel. O factum male, væ pusille passer: Aldd. et Colin. habent, bellus ille NOTE 10 Pipilabat] Frequentativum a pipo, as. Unde Auctor Carm. de Philom. vs. 24. Accipitres pipant, Milvus hiansque lipit.' Varro ap. Non. contra sentit : 'Mugit bos,' inquit, 'balat ovis, equi hinniunt, gallina pipat.' 13 Tenebræ Orci] Orcus a veteribus Inferorum Deus est habitus, quem et Plutonem, et Ditem patrem appellabant. Unde Cic. in Verrem: Hic dolor erat tantus, ut Verres alter Orcus venisse Ennam, et non Proserpinam asportasse, sed ipsam abripuisse Cererem videretur.' Sumitur etiam pro ipso Inferorum loco, ut hic a Catullo, et a Propert. lib. 1. ubi vocatur Minos Arbiter Orci,' tanquam Inferorum judex et moderator. Theocr. vocat Orcum, àvéşodov ’Axéροντα. 16 O factum male] Ubi quid infeliciter evenerat, illud usurpabant,‘O factum male!' sicut contra in certis et prosperis rebus, ' O factum bene!' Utriusque exempla crebra sunt apud Terent. et Plaut. Tua nunc opera, meæ puellæ Flendo turgiduli rubent ocelli. tem. O gravem casum! O infortunate passercule! Jam tui causa erubescunt oculi amicæ meæ lacrymando tumidi. passer, et Mur. O malæ tenebræ.--17 Vestra nunc opera Ald. ex Avantii cod. antiq. Cuja Voss. Nostram lect. tuentur Cant. Vulp. 2. et omnes fere codd.-18 Meliores rubent; et sic in cod. antiq. Avant. alii tument, ut in Venett. Brix. et Vicent. NOTE 18 Turgiduli] Inflati ex nimio fletu. Ad quem alludens Martial. lib. vII. Epigr. 13. Accidit infandum nostræ scelus, Aule, puellæ, Amisit lusus, deliciasque suas. Non quales teneri ploravit amica Catulli Lesbia, nequitiis passeris orba sui.' CARMEN IV. DEDICATIO PHASELI. PHASELUS ille, quem videtis, hospites, Neque ullius natantis impetum trabis Navigium istud, quod cernitis, o amici, dicit se fuisse velocissimum navigiorum, et potuisse superare velocitatem cujusvis ratis navigantis, sive remis, sive velis 1 Phasellus Aldd. et Scal. ex codd. Stat. et sic Græv.-2 Nonnullæ edd. vett. habent celerrimum.-3 Hunc versum ita ex codd. suis affert Colum. ad Enn. p. 143. Neque ullius volantis impetum alitis, &c. et sic etiam Pucc. in Vicent. Auctor Parodiæ rò volantis quoque servat. In omnibus antiq. edd. legitur trabis impetum, non impetum trabis ; quasi, omisso ultimo vocabulo, glos NOTE 1 Phaselus ille] Hoc Carmine Poëta laudat navigium suum, quo vectus, ex Bithynia per diversa maria usque ad Sirmionem oppidulum ad lacum Benacum, vulgo Lago di Garda, in Delph, et Vur. Clas. Gallia Cisalpina, unde natus creditur, redierat; illudque consecrat Castori et Polluci, Diis nautarum tutelaribus. Catul. D Opus foret volare, sive linteo. Et hoc negat minacis Adriatici Rhodumve nobilem, horridamve Thraciam, 5 necesse esset cursum tenere; et ait oram Adriatici pelagi periculosi non posse hoc inficiari, neque Cycladas insulas, neque claram Rhodum, nec Thraciam gelidam, nec Propontidem, nec sinum Ponticum terribilem; juxta quem Phaselus iste, qui post sema in textum inculcatum esset.' Hand.-6 Voss. quia in nonnullis codd. legerat negant, reponit nec aut, male; nam sic perit quæsita poëtæ elegantia.' Doer.-8 Græv. legit Rhodumque.—9 Nonnulli Propontidem, absque necessitate; nam ultima syllaba da, propter consonantes tr verbi sequentis, NOTE 6 Adriatici] Adriaticum mare dicitur ille sinus inter Lacinium extremum Italiæ, et Acroceraunium Epiri Promontorium excurrens, quod et Superum mare appellatur, et Adriaticum, ab Adria urbe ad istius maris littus, et ad Padi ostium a Tuscis condita, juxta Plinium lib. III. 16. 'Nobili portu oppidi Tuscorum Adriæ, a quo Adriacum antea mare appellatum, quod nunc Adriaticum.' Unde et Horat. 'Improbo iracundior Adria.' Lucan. lib. v. Sonat Ionio vagus Adria ponto.' Propert. lib. III. 'Ergo ego nunc rudis Adriaci vehar æquoris hospes.' 7 Cycladas] Insulæ sunt in mari Ægæo, circa Delum veluti in orbem sitæ, unde nomen traxerunt. 8 Rhodumve nobilem] Rhodus insula maris Carpathii Cariæ adjacens, in ter Asiæ insulas tertia numeratur; cui Rhodos Neptuni filia ab Apolline adamata nomen dedit ; ut ait Diodor. lib. VI. Urbem ejusdem nominis habuit hæc insula, quæ multis annis imperio maris potita est: fuit et in ea insula admirandæ magnitudinis Colossus, seu statua Solis; quem fecerat Chares Lydius, Lysippi discipulus, unde Rhodii Colossenses dicti sunt. Ut Lucanus: 6 Claramque reliquit Sole Rhodum.' Horridamve Thraciam] Pars est Europæ ad Septemtrionem vergens, quæ ab Ortu Propontidem, et a Meridie mare Ægæum spectat. Habet præter alias urbes ab auctoribus celebratas Byzantium, seu Constanti. nopolim, ad Bosporum, ubi nunc sedem habet Turcarum Imperator. Thracia vero dicitur horrida, vel ab incolarum feritate, vel a frigore quo deformatur. 9 Propontida] Ultima syllaba producenda, ob duas sequentes consonas, vel legendum Propontidem, ut nonnulli legunt. Propontis autem mare est illud paulo laxius, quod ab Hellesponti angustiis ad Thracium usque Bosporum protenditur; primas enim angustias maris Ægæi sese coarctantis Hellespontum vocant. Ubi latius exspatiatur æquor, Propontis appellatur, quasi ante pontum; ubi vero rursus in arctum coit Bosporus Thracius nuncupatur. Inde iterum effunditur, vocaturque Pontus Euxinus. Ponticum sinum] Ad Boream supra Bosporum Thracium est Ponticus sinus, vulgo dictus Pontus Euxinus, olim Axenus, i. e. inhospitalis, atrox |
