صور الصفحة
PDF
النشر الإلكتروني

Jahrbüchern einverleibte, auch aufgenommen in La Mer des Chroniques, P. 1503. Spätere Drucke dieser Chronik: Chrónique des prouesses et faits d'armes de Charlemagne, attribuée à l'Archevêque Turpin. P 1505. 1527, 4. Lyon 1583.

Ueber die deutschen Bearbeitungen s. Schilter, Thes. antiq. Teuton., Vol. II. v. d. Hagen und Büsching, Grundrifs zur Geschichte der deutschen Poesie, III, S. 164. Höchst gelungen ist die Bearbeitung in Romanzen von Friedr. Schlegel im Poetischen Taschenbuch f. d. J. 1806, welche den einfachen, naiven Chronikencharakter auf eine treffende Weise nachahmt. Vergl. noch Mélanges tirés d'une grande Bibliothèque, V, p. 78. Bibliothèque des Romans, Juillet 1777, Vol. I, p. 132. Bredow, Karl der Grofse, Altona 1814, S. 200. Ferner: De Martonne, Examen de quelques opinions émises au sujet de la Chronique de Turpin in den Mémoires de la Société Royale des Antiquaires de France, XI, p. 301 ff.

1

Ueber den geschichtlichen Turpin, Mönch im Kloster St. Denys, und dann im J. 753 Erzbischof von Rheims, im J. 769 zu Rom auf dem Concil wegen der Bilderverehrung, gestorben im J. 800 s. Flodoard, Hist. Rem., II, 16. 17, Cointe, Annal., Tom. V, a. 753, §. 70. a. 800, §. 75. Mabillon, Annal. Ord. S. Benedicti, Tom. II, p. 163. 349. Pagi, Critica in Baron. a. 775. Tom. III, p. 348. Sirmond, Concil, Gallica, II, p. 65 ff. Sein Nachfolger war Wulfar, Wolfhard. S. Flodoard, II, 18. Cointe, a. a. O., p. 802. Marlot, Metrop, Remens. III, 13.

Aus dem Turpin haben geschöpft (aufser den Verfassern der Grandes Chroniques de France, der Chroniques de St. Denys) Siffridus Misnensis, Gobelinus Persona, Vincent de Beauvais im Speculum historiale, Petrus a Thymo, Bouchet, Erpold Lindenbruch (s. Einhard, Bd. II, S. 344) u. v. a.

In

Gryphiander, de Weichbildis Saxonicis, c. XIII-XV, und Petrus Mantuanus, Animadvers. IV, haben die Authenticität der von dem Pseudo-Turpin berichteten Ereignisse Fächerlicher Weise auf historischem Wege darzuthun sich bemüht. nader Ausgabe von Reuber fehlen eine Anzahl von Kapiteln, welche von Lambeccius (Comment. de bibl. Caesarea, II, ́p. 329-339), Kollarius (Analecta Vindobonensia, I, p. 468-489) mitgetheilt worden sind. S. auch Reiffenberg, a. a. O., I, p. 625 ff. Hist. litér. de la France, Vol. IV, p. 208.

§. 21. Das Gedicht von der angeblichen Wallfahrt Karls des Grofsen nach Konstantinopel und Jerusalem') ist mehr ein komisches Epos, als eine Chanson de geste, vielleicht von dem anglo-normannischen Dichter Turold, da in diesem Romane der von jenem herrührende über die Schlacht bei Roncevaux angekündigt wird 2).

"

1) S. Fr. Wilken, Erste Beilage zu seiner Geschichte der Kreuzzüge: Ueber den fabelhaften Zug Karls des Grofsen nach Palästina. Die Sage findet sich zuerst bei Petrus Tudebodus ap. Du Chesne, IV, p. 771; dann bei Marino Sanuto, Secreta Fidelium Crucis, lib. III, P. 3, cap. 6. 7. (Die Stelle ist abgedruckt in dem Urkundenbuche zu meiner Ausgabe des Einhard, Bd. II, S. 155 ff.) Die übrigen Schriftsteller, welche dieses Zuges als historischer Thatsache gedenken, s. man bei Dippoldt, a. a. O., S. 242 Anm. Bredow, Karl der Grofse, S. 201. Vergl. noch Le Beuf in den Mémoires de l'Académie des Inscriptions, XXI. Hist. p. 137. 149-156. De la Rue, Bardes, Trouvères et Jongleurs, II, p. 25.

Auszug aus dem französischen Gedichte zuerst in der Bibl. des Romans, Octobre 1777, Tom. I, p. 134. Die im Britischen Museum befindliche Handschrift (De la Rue, Rapport sur les travaux de l'Académie de Caen, p. 198-201. Raynouard im Journal des Savans, 1833, Févr., p. 69-73) wurde von Francisque Michel seiner neuen Ausgabe: The Travels of Charlemagné, London, Pickering, 1838, 8. zum Grunde gelegt. Der Titel lautet in der Handschrift: Ci commence le livere coment Charels de France voict in Jherusalem et par parols sa femme a Constantinoble pur vere roy Hugon. Neuerdings haben einige Schriftsteller diese Dichtung als Grundlage aller Romane des fränkischen Sagenkreises betrachtet. Hist. litér. de la France, 1 XVI, p. 178 (vergl. XVIII, p. 704-714); James, History of Chivalry, London 1830, p. 319. Letzterer macht noch überdem den Pseudo- Turpin zum Verfasser dieses Romanes. -

2) Karl erhält unter anderen Reliquien vom Patriarchen von Jerusalem auch eine Flasche mit Milch von der heil. Jungfrau. Die Erzählung von den gabs der XII Pairs, die eine Hauptscene dieses Romanes bildet, findet sich auch im Galien Restoré (s. unten §. 30), aber bedeutend erweitert. Vergl. über dieselbe: Oeuvres de M. J. Chénier, Tom. IV, p. 150 (P. 1820, 10 Bde 8.). Oeuvres de Nivelle de La Chaussée, Tom, V, Supplément, p. 66-71 (P. 1777, 5 Bde 12.). Chénier selbst hat die ganze

Erzählung behandelt in seinem Conte des Miracles; Oeuvres,
III, p. 239-285. S. noch die Menagiana (P. 1715), I, p. 93 ff.

§. 22. Philomena (Philumena oder Philomela), eigentlich der Geschichte der provenzalischen Poesie angehörig, ist der einzige ungedruckte. prosaische Roman aus so früher Zeit und schon am Schlusse des XII. Jahrhunderts in niederlanguedocscher Sprache geschrieben. Es werden darin die Thaten Karls des Grossen im südlichen Frankreich gegen die Sarazenen beschrieben; der Roman ist aber, ebenso wie die Chronik des Turpin aus rein mönchischen Absichten hervorgegangen'), und einzig und allein zur Verherrlichung des Klosters La Grasse bestimmt?).

1) S. Schmidt, in den Wiener Jahrbüchern, XXXI, S. 105. 2) Rosenkranz, Allgemeine Geschichte der Poesie, S. 65. 113. — Proben des Originals in der Bibliothèque des Romans, Octobre 1777, I, p. 170. literarische Nachweisungen, ebendas. p. 116. 156. Proben auch bei I. Bekker in der Einleitung zu seiner Ausgabe des Fierabras (Abhandlungen der Akademie der Wissenschaften zu Berlin, Bd. X, auch besonders abgedruckt). S. über die provenzalische Ausgabe des Fierabras, Fier-à-Bras, die Recension von Raynouard, im Journ. des Sav., 1831, p. 129 ff. Ausgabe in Prosa (s. 1. et a.) angeführt bei Reiffenberg, a. a. O., II, p. CCXXXV. Vergl. noch die Histoire litéraire de la France, IV, p. 211. VI, p. 13. Le Beuf in den Mémoires de l'Acad. des Inscriptions et Belles-lettres, Vol. XXI. ^\Gaillard, Histoire de Charlemagne, III, p. 384. Raynouard, Choix des Poésies des Troubadours, II, p. 11. 293. Lateinisch herausgegeben von Ciampi, Florenz 1823. (Recens. von Raynouard, im Journal des Savans, 1824, Nov., p. 668-675.)

§. 23. Eines der ältesten ') Gedichte dieses Sagenkreises ist die Chanson des Saxons von Jean Bodel aus Arras, von welchem weiter unten ausführlicher die Rede sein wird 2), deren Held Widukind 2) ist 4).

') S. P. Paris, Berte aux grans piés, préf. p. XXXII. Fauriel, Revue des deux mondes, Vol. VII, livr. 7, p. 532 (1832), hielt ihn irriger Weise für einen der jüngsten.

2) S. über ihn besonders Monmerqué, Théâtre français au moyen âge, I, p. 157 ff. Falsch ist, was der Marquis de VilleneuveTrans (Histoire de St. Louis, P. 1839, 8., Tom. III, p. 520)

[ocr errors]
[ocr errors]

sagt, dafs Jean Bodel auch Verfasser des lieblichen Fabliau d'Aucassin et de Nicolete sei. S. Fr. Michel in der Vorrede zu seiner Ausgabe der Chanson des Saxons (P. 1839, 2 Bde 8.), I, p. LXXXVII. Eine spanische Nachahmung dieses Romanes von Don Augustin Duran, im Romancero de Romances caballerescos é históricos antériores al siglo XVIII, P. I. Madrid 1832, 8., p. 207 f

[ocr errors]

*) D. h. der Sohn der Wälder, witu chind, wood-child, der Verwiesene, wie Robin Hood. S. den Art. von Wright über den letzteren im Gentleman's Magazine, Vol. VII, Februar 1837, p. 162. Wir theilen folgende Episode aus diesem Ro

[ocr errors]

mane mit:

[ocr errors]

[ocr errors]

(Coupl. LXXVII-LXXX, p. 130-136.) ÉPISODE DU SIÉGE DE ST. Herbert DỤ Rhin CONTRE LES DAMES INFIDÈLES.

LXXVII.

Li Rois Lohous de Frise regarde le seel

Puis le commande à lire .i. sien clerc Odinel;

Et cil brise la cire et desploie la pel:

[ocr errors]

„Sire, ce dist li clers, s'à droit le vous espel,

La royne de Frise, suer Berart le danzel,

Lemperere de Romme salue de nouvel,

Et puis le roi Lohout qui l'espousa d'anel,
Si com cil qui laissierent le leu avoèc l'aignel
A Saint-Herbert del Rin, où or font lor avel
Roynes et duchoises et garçon et bedel.

Pour cel Seignor vous prie, qui forma Daniel,
Que del bourc Saint-Herbert la getissiez isnel;
Et se vous ce ne faites, livrée est à maisel:

Car pou vaut miex lor vie d'un quemunal bordet.

Or i ont fait les dames estorer .i. chastel
A tours et à bretesches de molt riche quarrel;
Les portes sont fermées, et bendé li flael.
Là dedens ne lor falent engien ne mangonne®
Desfendre se vorront, s'on lor tramet cembel."
Quant li baron l'entendent, ne lor fu mie bel.
LXXVIII. 20.

Dolans fu l'emperere, n'i ot que corroucier,
Li roi et li haron, li duc et li princier:

Chascuns ot duel et honte pour endroit sa moillier.
L'emperere apele duc Numlon le Baivier:

وو

„Namles, ce dist li rois, savez-moi conseillier?ro „Šire, dist li dus Namles, n'avez que detrier. Puis k'encontre les dames vos couvient ostoïer, Faites le roi Lohout sa gent apareillier, Englebeuf le Flumenc et Garin te Pouhier; Et soient en vo route .XXX. M. chevalier. A Saint-Herbert très pour la honte vengier; Nous remanrons en l'ost pour la rive gaitier, Que li Saisnes ne passent as gués de Morestier. -,,Namles, dist l'emperere, bien fait à otroier“ Qui donc véist chascun son afaire coitier; Au chemin s'arouterent charetes et sommier: De si à Saint-Herbert ne vorrent detriier. Les portes furent closes, et hourdé li cloier. Laiens se font les dames ventouser et baignier; Grant laisseur en avoient li keu et li huissier. Karles voit la tour haute k'orent fait bateillier Et riches barbakanes pour traire et por lancier Lor lieve sa main destre, si se prent à saignier; Bien voit que par defor's le couvient herbergier, Puis commande ses homes par le champ a logier. Là véissiez mainte aigle encontrement drecier, Mainte corde tendue et maint paveillon chier. Rissendine de Frise vint as murs apoiïer,` Cele qui fist les lettres à Karlon envoiier; Et vit les olz de France environ areugier, Et a véu son frere Berart de Mondidier, Et son seignor Lohout que ele avoit moult chier:" Volentiers les regarde; mais ne's ose araisnier Pour la paour des dames dont ele ert en dangier.

LXXIX.

Cele nuit couvint Karles que as chans se herbert.
Lendemain quant il virent le jour cler et apert,
Tost furent de lor armes arrée et couvert.
"Lors furent tuit vers Dieu à genols poroffert
„Vrai Diex, dist Karlemaines, qui junas el desert,
Cel mur k'enkontre nous ont fermé cil cuivert
Fai, Sire, trebuchier, que l'' veon's en'apert;
Car trop 'as lor pechiez enduré et soufert,“
Charles pleure des iex, et son viaire tert.
Lifelon› sont as murs tout séur et tout cert,"

« السابقةمتابعة »