صور الصفحة
PDF
النشر الإلكتروني

f

quinquaginta talentis fecit abdicationem omnis deinceps impeticionis et querimonię super eodem predio ipsa et filius eius Diepoldus per manum advocati sui Friderici de Hohenburch in manum meam et Iohannis abbatis de Kotwico. Huius rei testes sunt: filii mei Liupoldus et Heinricus, Ottacher marchio de Stîra, Ekkebertus de Pernekke, Chunradus de Rakze, Fridericus de Hohenburch, Hadmarus et filius eius Otto de Chupharen, Chadolt de Seuelt et filius eius Chadolt, Albero de Chunringen et filius eius Hademarus, Rapoto de Sconenberch, Heinricus de Gundrammesdorf, Wernhardus de Rabenstein, Ŏlrich dapifer, Otto frater eius, Otto sororius eius, Liupolt pincerna, Otto marschalh, Ludwicus, Meginhart de Trebans winchel, Rudgerus de Alse et frater eius Reinbertus, Rudolfus de Chalwenperge, Meginhart, Friderich homines Alberonis, Germunt Niwenburch, Wicbertus de Chirchpach, Liupolt de Rakez, Albertus de Chupharn. Acta sunt hec apud Wienne anno incarnationis domini MCLXXI, imperatoris Friderici anno XX, ducatus nostri anno XXXII, Iohannis abbatis anno XV,5 kalendis mai.

[ocr errors]

е

e

S. d. Herzoges Heinrich, ungefärbt, III A 3, Abb. bei Sava, Siegel d. österr. Regenten, Sep.-Abdr. S. 77 Fig. 6.

51.

[c. 1174 nach December 7, Göttweig.]

Der Convent von Göttweig ersucht den Abt Rupert von Tegernsee um Zusendung der erbetenen Reliquien.

Copie im Cod. lat. Monac. 19, 411 (Tegerns. 1411) pag. 242 (= fol. 120 1) (B).
Pez, Thes. anecdot. VI/II, 15 nr. 16.

Da dieser Brief keinen Abt erwähnt, so liegt die Annahme nahe, dass die Abfassung desselben in die Zeit einer Sedisvacanz fällt. Als solche kann aber nur die Zeit nach dem Tode des Abtes Johann I. von Göttweig († 1174

50. 18 über der Zeile nachgetragen.

-

starb (nr. 39 Anm. 2), während sein Nachfolger Abt Johann I. schon zu Beginn des Jahres 1157 aus Admont nach Göttweig kam. 5 Gerade die Angabe der Regierungsjahre ermöglicht eine nähere Bestimmung der ziemlich unbestimmten Angabe der Annal. Admunt. (nr. 42). Da mit dem 1. Mai 1171 Abt Johann I. bereits das XV. Regierungsjahr zählte, so muss er vor Mai 1, 1157 in Göttweig die Abtwürde übernommen haben.

December 7) in Betracht kommen, da dessen Nachfolger Abt Rudmar den Adressaten Abt Rupert von Tegernsee (erwählt 1155 nach Juni 29, † 1186 Mai 22) weit überlebte.

Domino R(udperto) venerabili Tegrinsensium abbati Kotwicensis humilis congregatio sinceras orationes et devotum servitium. Admoniti saepius a custode nostro, quia petitioni caritatis. vestre de inopia nostra reliquias sanctorum in duplo reddendas optulimus, plurimum tante nobilitatis viri promissionum verbis confidentes repetere quasi supersedimus. Saepe vero iam diutius frustrati ad peticiones accedimus et non solum iure ditatis reddendas, sed etiam expectationis praemio largiter dandas omnimodis expetimus. Vos autem tum pro deo, tum pro iusticia nulla occasione prepeditus, sed harum, quas petimus et quas debetis, divitiarum copia satis expeditus, ut paupertati nostre satis faciatis, satagite et clamore nostro sedato a sancto sanctorum nostris orationibus praemia sperate.

52.

1184 November 29, Zeiselmauer.

Bischof Theobald von Passau schenkt zum Armenhospital in Göttweig ein Drittel des Zehentes in der Pfarre Pyhra und verleiht den Aebten das Recht, den Pfarrer daselbst einzusetzen.

Orig. (A), Perg. Siegel aufgedrückt; Copie in Cod. C f. 100 (B).

Karlin, 274 nr. 16.

Unter dem Texte der Urkunde sind 11 Unterschriften, und zwar in zwei Reihen links 6 und rechts 5 angesetzt. Sie sind von derselben Hand wie das Datum, wohl der des Notars Tageno eingetragen. Bloss das der Unterschrift vorausgestellte Kreuz und die Subscriptionssigle: ss rühren von dem Unterschriebenen selbst her. Die Vereinbarung der Bestandtheile des Datums begegnet Schwierigkeiten, da die Indictio I und das Pontificatsjahr XI des Bischofes Diepold wohl einerseits übereinstimmen, aber andererseits mit dem Incarnationsjahre 1084 nicht zu vereinbaren sind. Erstere weisen eben auf das Jahr 1082 (Incarnationsstil). Ziehen wir ferner das Tagesdatum unter dem Data in Betracht, und bringen wir es mit 1082 in Verbindung, so ergibt sich für dieses Datum sowohl die Bedanische Indictio I als auch das Pontificatsjahr Theobald's XI., da dieser 1172 Februar 29 gewählt und 1172 September 24 consecriert wurde, † 1190 November 3. Der urkundlich erwähnte 8. August, das Fest des Stifters Altmann, muss ausser Combination bleiben, da sonst die Indictio XV und das Pontificatsjahr X gesetzt sein müssten. Bischof Theobald war also 1182 August 8 in Göttweig bei der Feier des Festes des Stifters anwesend und hat sich dann

in Zeiselmauer bei seinem dortigen späteren Aufenthalte zur Schenkung entschlossen, woselbst sie auch beurkundet wurde. Die Urkunde wurde aber nicht sofort an Göttweig übergeben, da erst die Zustimmung des Passauer Domcapitels und der Ministerialen zur Schenkung nachgesucht werden musste. Erst als diese erfolgt war, wurde die Urkunde 1084 ausgehändigt, nachdem der Schreiber mit anderer Tinte das Incarnationsjahr in 1084 corrigierte, jedoch die übrigen Datumsangaben stehen liess. Unrichtig ist die Annahme Lampel's (Urk.-Buch d. Stiftes St. Pölten I, 22 Anm. 1), wonach infolge der unsicheren Datierung nach Pontificatsjahren bei Bischof Theobald in unserer Urkunde statt des annus pontificatus XI richtiger XII zu

setzen wäre.

In nomine sanctę et individue trinitatis. Dipoldus dei gratia Pataviensis episcopus omnibus Cristi fidelibus tam futuris quam presentibus in domino salutem. Pastoralis officii sollicitudo expostulare videtur, ut monasteria divinis mancipata obsequiis paterna debeamus liberalitate intueri et eorum commodis et utilitatibus, qui in eis domino die ac noste" deserviunt quique pro nostra nec non successorum nostrorum incolomitate ad deum patrem luminum preces fundunt assiduas, propensius invigilare. Ea propter sancte dei genitricis Marię ad pedes usque humiliter inclinati predecessoris nostri pię recordationis Altmanni Pataviensis episcopi, apostolicę sedis legati vestigiis pro modulo nostro inherentes, attendentes etiam fidelitatem et devotionem, quam dilectus filius noster Rödmarus abbas et fratres de Chotewico erga sanctum Stephanum prothomartirem in Patavia et nos nostrosque successores canonice substituendos habere dinoscuntur pensata nichilominus uberi et devota elemosinarum largitione, qua pretaxati fratres in anniversario prefati episcopi Altmanni in presentia nostra copiosam multitudinem pauperum respexerunt, terciam partem decimarum in parrochia de Pircha,

52. a A. statt nocte.

--

1 Am Feste des heil. Altmann, welches am Todestage in jedem Jahre d. i. am 8. August, respective später an dem Sonntage, welcher diesem Tage zunächst liegt, gefeiert wurde, wurde alljährlich bis zum Schlusse des 18. Jahrhunderts das sogenannte Gespende, bestehend aus Fleisch, Brot und Wein, vor der Kirche an die Armen ausgetheilt. 2 Die ersten zwei Drittel des Zehentes zu Pyhra wurden schon von Bischof Altmann an Göttweig geschenkt (Karlin, 6 nr. 9). Als die Canoniker durch Benedictiner in Göttweig ersetzt wurden, mussten die Pfarren durch Weltpriester besetzt werden, welchen ein Drittel des Zehentes und ein beträchtliches Urbarerträgnis als Einkommen zugewiesen wurde.

b

que post donationem duarum partium a domno Altmanno in prima fundatione Chotewicensis monasterii factam indigentię plebesani sacerdotis deputata fuit, ad usus et refectionem pauperum in hospitali prescripti monasterii concurrentium pro remedio animę nostrę nec non parentum nostrorum cum consensu chori nostri et ministerialium coniventia tradidimus hac interposita condicione, ut postquam diem clauserimus extremum, in anniversario nostro recordatio nostri quantulacumque inibi habeatur. Sane quia petitio et ius representacionis in prenominata ecclesia ad abbatem et conventum libere et sine ambiguitate spectabat, hanc prerogativam Rodmaro abbati, viro utique discreto et relligioso et nobis plurimum accepto eiusque successoribus per ostium intrantibus indulsimus, quod ad arbitrium et voluntatem ipsorum sacerdos discretus et honestę opinionis clericus dumtaxat in ea ordinetur, qui contentus stipendio, quod ei abbas, qui tunc pro tempore exstiterit, ordinare competenter voluerit, divina ibidem celebret populo et ecclesiastica sacrementa ministret. Ceterum alia, que de decimis et oblationibus aliisque utilitatibus provenire et superesse poterunt, per manum abbatis ad supplementum pretaxati hospitalis annuatim sub aliqua certa pensione ministrentur. Verum quia mentionem de iure peticionis in Pircha fecimus, ne hanc nostram ordinationis constitutionem in reciduum scrupulum quempiam reducere contingat, precipimus auctoritate, qua licet indigni et impares viribus preminemus, et statuimus, ne quispiam de cetero pro aliqua persona aput successores nostros peticionem, sicut fieri assolet, porrigere presumat vel etiam attemptet. Indecens enim valde esset, ut quod studio pietatis admissum fuisse dinoscitur, si in detrimentum monasterii postea quomodolibet verteretur. Itaque institutio iam dictę ecclesię secundum nostram constitutionem omnifariam ad Chotewicensis abbatis ordinationem inconvulse et quiete permaneat et observetur. Si quis autem attemptaverit hanc nostram traditionem et scripti nostri caracterem adnullare et in irritum reducere, cum Dathan et Abiron iram et divini animadversionem iudicii se promeruisse sentiat atque cum impiis et scelertis reputatus communione corporis et sanguinis Christi in novissimis careat. Cunctis autem hec servantibus et hoc ipsum, quod in memoriam nostri feci

52. b A.

mus, benigno oculo respicientibus sit pax et exultatio et in munero iustorum consortium invenire mereatur per eum, qui erat et qui est et qui venturus est reddere unicuique iuxta opera sua; amen, amen, amen. Acta sunt hec anno incarnationis dominice millesimo CLXXXIIII, indictione I, sub domno Lucio papa III, regnante Friderico Romanorum imperatore augusto, anno vero pontificatus domini Diepoldi XI.

с

+ Ego Diepoldus, Pataviensis ecclesię episcopus, ss.
Ego Otto, maioris ecclesie prepositus, ss.

† Ego Fridericus, Pataviensis decanus, ss.

† Ego Ditmarus, eiusdem ecclesie thesaurarius, ss.
Ego Meinhalmus presbiter, canonicus Pataviensis, ss.
Ego Hainricus presbiter, canonicus Pataviensis, ss.
† Ego Fridericus, archidiaconus Pataviensis, ss.
Ego Olricus, prepositus Ardeacensis, ss.

Ego Purchardus de Chambe, canonicus Pataviensis, ss. † Ego Wernherus, archidiaconus Pataviensis et canonicus, ss.

[ocr errors]

† Ego Wolfkerus, prepositus Cellensis et Monasteriensis, ss.

3

Data in palacio Szaizcenmore per manum Tagenonis 3 notarii et capellani III. kalendas decembris.

S. d. B. Theobald, ungefärbt, III A 2 b, Abb. bei Duellius, Exc. genealog., Tab. 1 nr. 1. Das Pedum ist mit der Krümmung einwärts gekehrt. Umschr. † DIEPOLD[VS] DI. GRĀ. PATAVIENSIS ECCLIE EP C.

53.

[ocr errors]

[1188 Juni-1189 Juli.]

Bischof Theobald von Passau schreibt an Abt Konrad von Melk wegen des Weinzehentes von den Weingärten der Stifter St. Pölten und Göttweig in Ober-Waltersdorf, welchen er zu zwei Theilen dem Stifte St. Pölten geschenkt habe.

52. b A. Dieselbe Hand, welche den Text bis zur Jahreszahl geschrieben hat, setzt mit grösserer Schrift und anderer dunklerer Tinte gerade in den Einern der Jahreszahl ein und schreibt die Namen und das Data.

3 Tageno, später Domdechant in Passau und zugleich Pfarrer von St. Andrä im Hagenthale in N.-Oe., V. O. W. W., machte als Begleiter seines Bischofes die Pilgerreise nach Jerusalem mit, über welche er ein kurzes Tagebuch führte (Karlin, S. 277 Anm. 4).

« السابقةمتابعة »