صور الصفحة
PDF
النشر الإلكتروني

der vier Altäre durch Bischof Ulrich II. von Passau beiwohnte. Was den Tag der Consecration dieser daselbst betrifft, so setzt ihn Meiller zwischen Juni 24 und Juli 2 an (Babeub.-Reg., S. 257 Anm. 382). Da die Urkunde am 26. Juni 1218 ausgefertigt ist und in dieser eine einjährige Zahlungsfrist für die den Marsbachern zugesprochene Entschädigung vereinbart ist, so ist es naheliegend, für die Datierung der Handlung einen Tag anzunehmen, welcher annähernd genau ein Jahr vor dem 26. Juni 1218 liegt. An der Einheitlichkeit der angegebenen Datumstheile kann nicht gezweifelt werden, da die Indiction VI mit dem Jahre 1218 und dem Tagesdatum übereinstimmt. Ausserdem spricht hiefür das Siegel, da die Urkunde mit einem ganz eigens für die Regentin, die Herzogin Theodora gestochenen steierischen Herzogssiegel am Revers des Münzsiegels ausgefertigt ist. Nimmt man als das einfachste das Itinerar des Herzoges Leopold VI., welcher am 14. Juni noch in Passau war, mit Passau-Melk (15. u. 16. Juni 1217) und Melk-Lilienfeld (17. Juni) an, so stellt sich als Tag der Consecration der vier Altäre in Lilienfeld durch Bischof Ulrich II. von Passau, welcher mit ihm reiste, der 18. Juni heraus, der als Sonntag der geeignetste Tag zu einer solchen Handlung war. Von dort aus gieng dann der Herzog nach Klosterneuburg und von hier nach Wien, um von da den geplanten Kreuzzug anzutreten (Tangl in den Blättern f. Landesk. v. N.-Oe. XXXII, 91 f.). Ein anderes jetzt unhaltbares Itinerar stellt Meiller (Babenb.-Reg., S. 257 Aum. 382) auf, der den Herzog von Passau nach Wien, von dort über Klosterneuburg nach Lilienfeld reisen lässt, um von dort über Türnitz, Mariazell, Seewiesen und Bruck a. d. Mur seine Kreuzfahrt zu beginnen. Ueber den Erwerb des strittigen Besitzes durch Göttweig vgl. Karlin, 69 nr. 277. Jedoch ist mit Recht anzunehmen, wie aus dem Texte vorliegender Urkunde zu ersehen ist, dass in den Codices Trad. A u. B eine oder zwei Traditionen, nämlich Schenkungen des Hohold und seines Sohnes Ortwin von Chambe ausgelassen sind.

In nomine patris et filii et spiritus sancti; amen. § Liupoldus dei gracia dux Austrie et Styrie omnibus presentem paginam inspecturis salutem in perpetuum. Quia legum ecclesiasticarum sanxit auctoritas, ut propter labilem hominum memoriam et iudiciales strepitus in gestis causarum scripture testimonium requiratur, presenti pagina notari iussimus, qualiter Gotwicensis ecclesia in villis Chamb, Goznich, Strvnzenrevt et insula apud Marchartesvrvar adepta sit tytulum canonice possessionis. Cum olim Hoholdus de Chamb et filia sua Ryhza habitum religionis in monasterio Gotwicensi assumpsisset, idem Hoholdus duos in seculo filios reliquit, quorum unus Ortwinus,

1

83. 1 Kamp, Dorf in der Gemeinde Haitzendorf, Ein verschollener Ort, welcher wie das verschollene Marchartesvrvar von der Donau weggerissen wurde, einst in der Nähe von Haitzendorf und Theiss gelegen.3 Ein verschollener Ort, welcher an der Stelle des heutigen Donaudorf bei Theiss gelegen war (Archiv f. K. österr. Gesch.-Qu. IX, 264 u. 281 f.).

alter vero Chunradus vocabatur. Ortwinus vero cruce signatus amore patris et sororis sue pro parte hereditatis sue ecclesiam Gotwicensem instituit heredem. Hic nullo relicto herede obiit in partibus Ierosolymitanis, Chunradus vero frater suus aput eandem ecclesiam obtinuit, ut liceret ei partem fratris tempore vite sue nomine ipsius ecclesie possidere conditione interposita, ut pars hereditatis, que ipsum contingebat, ad Gotwicensem ecclesiam etiam post mortem suam spectaret. Idem vero Chunradus post hec duxit uxorem viduam nomine Virginam, que habuit filiam nomine Gisilam per Chunradum Chlorumph, et eadem Virgina procurante Chunrado similiter obtinuit personale beneficium, ut liceret sibi easdem possessiones tempore vite sue a Gotwicensi monasterio possidere. Deinde Gisila nupsit Wernhardo de Morspach, de quo filios generavit. Mortuo Wernhardo de Morspach eadem Gisila copulata est Alramo de Houedorf et quia ad filios, quos de Wernhardo susceperat, tota devolvebatur hereditas, ipsa Alramo predictas possessiones de facto, cum de iure non posset, contulit, qui etiam eas pro sue voluntatis arbitrio disponebat nullam contradictionem a filiis Wernhardi sustinendo. Procedente tempore idem Alramus et uxor eius Gisila suspicantes a Gotwicensi monasterio eo, quod Virgina tantum ad terminum vite sue easdem possessiones obtinuerat, sibi litem inferri filios Wernhardi in preiudicium Gottwicensis ecclesie, tamquam ipsi essent legittimi successores, ut per eos conventui resistere valerent, in possessionem earundem villarum secum pariter admiserunt excepto iure instituendi et destituendi colonos. Demum Heinricus de Chrŷge, filius Eberhardi, eiusdem Gisile filiam, Gisilam nuncupatam, in uxorem traduxit. Quibus Gotwicensis ecclesia, quia in iure potiores videbantur, litem movit, que mediante Hademaro de Chvnnringen per amicabilem compositionem fuit totaliter sopita, ut conventus Gotwicensis tam pro possessionibus supradictis, quam pro hominibus centum et X talenta ipsis persolveret. Hac pecunia soluta Gisila et maritus eius iuri suo, si quod habere videbantur, publice renuntiaverunt. Porro cum Gotwicensis ecclesia eorundem prediorum nacta esset possessionem et diu in pace possideret, Heinricus et Otto fratres de Morspach coram nobis et domino Vlrico1 Pataviensi episcopo

83. a A.

Ulrich II. von Andechs-Diessen 1215-† 1221 October 31 (Eubel, Hierarch. 411).

Fontes. II. Abth. Bd. LI.

7

a

predicto conventui litem intulerunt asserentes, quod eadem predia ad ipsos iure hereditario devoluta iniuste Gotwicensis ecclesia detineret, licet constaret, quod predictus conventus per definitivam iudicii sententiam ea optinuerat" et quia personalis extiterat concessio et ideo ad heredes successio non currebat et quod interventu pecunie a legittimis heredibus erat renuntiatio celebrata. Tandem nobis et predicto episcopo mediantibus tali transactione lis fuit sopîta, ut ipsis fratribus Henrico et Ottoni et sorori eorum Haŷlca nuncupate conventus Gotwicensis quadringentas libras Wiennensis monete persolveret et conventus Gotwicensis easdem possessiones deinceps libere et pacifice possideret. Hec autem pecunia eodem anno, quo et compositio fuit celebrata, statuto termino quater in anno fuit soluta. Ut autem hec rata et inconvulsa permaneant et monasterium Gotwicense nullam amodo sustineat lesionem vel controversiam vel calumpniam, presenti scripture sigilli nostri testimonium adhibemus testes, qui presentes aderant, notari mandantes, quorum gravitas et honestas omnem calumpniam excludat, quorum hec sunt nomina: ex parte episcopi: Heinricus maioris ecclesie prepositus, Chunradus maioris ecclesie plebanus, magister Heinricus, magister Marquardus; de ministerialibus: Hademarus de Wesen, Liutoldus de Sauerstetin, Heinricus et Otto de Morspach, quorum causa agebatur; ex parte ducis: Chunradus comes, Hademarus de Chunnringen et filii eius Hademarus et Heinricus, Rudolfus de Potendorf, Irnfridus de Hintperch et fratres sui, Heinricus de Zebingen, Hademarus de Sunneberch, Chunradus de Arnsteine et frater eius Albero, Meinhardus de Imzeinsdorf, Otto de Anzinberge, Liutoldus de Altenburch et frater eius Chunradus et alii quam plures. Acta sunt hec ipsa die, quando Vlricus Pataviensis episcopus quatuor altaria prima in Lirnvelde consecravit, qua etiam die dux licentiatus viam ultra mare arripuit Anno domini millesimo ducentesimo XVIII, indictione VI, VI. kalendas iulii.

S. d. Herzoges Leopold VI., ungefärbt, III A 3, Av. Abbild. bei Sava, Siegel d. österr. Reg., Sep.-Abdr. S. 87 Fig. 23. Der Aufdruck des steierischen Siegels am Rv. weicht von allen bei Sava aufgeführten Siegelabdrücken ab und ist, wenn Sava richtig gezeichnet hat, ein ganz neuer, bisher unbekannter

83. b Theilweise verschwommen infolge eines Feuchtfleckes.
eine freie Zeile zwischen dem ersten und zweiten Theile des Datums.

c Folgt

Siegeltypus. Am meisten Aehnlichkeit hat derselbe mit Sava, ebend. S. 88 Fig. 25, weicht jedoch in der Darstellung des Streitrosses, des Reiters und des Schildes, welcher in der Höhenachse senkrecht gestellt ist, sowie in der Legende von diesem durch das C in GRACIA ab. Dieser Stempel war zweifellos für die Herzogin Theodora für die Dauer der Regentschaft gestochen worden, aber bisher unbekannt geblieben.

84.

1219 August 23, Korneuburg.

Die Aebte von Melk und Göttweig, der Propst von Ardagger und der Dechant von St. Agatha entscheiden einen Streit zwischen dem Stifte Seitenstetten und dem Pfarrer von Mühlbach über die Kapelle in Elsarn und über Güter in Tulbing.

Orig. im Arch. des Stiftes Seitenstetten (A), Perg. Von vier angehängten Siegeln das 3. u. 4. abgefallen.

Hormayr, Archiv XVII (1826), S. 503; Raab in Font. 2, XXXIII, 34 nr. 35. Friess, Gesch. des Stiftes Ardagger, S. 58 nr. 11 reg.; Karlin,

211 reg.

Die Jahreszahl und Indiction stimmen nicht miteinander überein, weil der Urkundenschreiber irrthümlich Indictio VI statt IIII schrieb.

In nomine sancte et individue trinitatis. Cunradus dei gratia abbas Medlicensis et eadem gratia Wezlo abbas Cothwicensis, Eberhardus prepositus Ardacensis, Vdalricus de Sancta Agatha1 decanus, electi arbitri tunc decidende litis inter Ditmarum abbatem de Sitansteten et Chunradum plebanum de Mulbach super capella Elsarn et eius attinenciis, omnibus in Christum credentibus presentibus atque futuris salutem in perpetuum; amen. Quia quanto iuniores futuri temporis sunt homines, tanto perspicaciores, unde nimirum curiosius est adtendendum et omni cautela observandum, ne quid in scriptis, que posteritati transmittuntur, positum repperiatur, quod vel ius aut animos calumpniancium, qui lincis habent oculos, ullo modo possit offendere. Conperiat ergo tam presencium quam futurorum sollercia, qualiter litem habitam inter Ditmarum abbatem de Sitansteten et Chunradum plebanum de Mulbach super capella Elsarn et eius attinenciis nos utpote electi arbitri ab eisdem partibus, inter quas causa vertebatur, certo fine ac forma determinata decidimus.

[blocks in formation]

Si quidem diligenter inspectis prius circumstanciis parcium et meritis causarum hoc modo aggressi sumus arbitrium decernentes a principio, quod partes omni liti antea habite renunciarunt et fide data vicissim se obligarent XL libris Winensis monete, ut quicquid arbitraremur, ratum haberent nec cuiquam illud liceat rescindere vel immutare, nisi forte contra decretum nostri arbitrii veniatur, ut infra notabimus. Deinde statuimus, ut prefatus abbas de Sitansteten et sui successores plenum ius presentandi in dicta capella Elsarn racione patronatus in perpetuum habeant. Almarus quoque sacerdos, quoad vixerit, quiete teneat illam excepto, quod arbitratum est, ut interim per singulos annos in die sancti Michahelis dimidium talentum Winensis monete plebano de Mulbach persolvat, quod si negligere voluerit, abbas de Sytansteten de prediis prefate capelle dabit eandem pensionem, ipse autem Almarus sicut antea in debitis serviciis abbati de Sytansteten tenebitur obnoxius. Preterea censuimus, ut post mortem sepe dicti Almari Chunradus plebanus de Mulbach et sui successores recipiat pretaxatam capellam de manu abbatis de Sytansteten tantum cum attinenciis, que prememoratus Almarus sacerdos tempore arbitrii quiete possederat nec ipse neque aliquis successorum suorum ius petendi habeat aliquid de prediis suis in Tulbingen, que non intuitu capelle Elsarn, sed singulari donacione domini Reinperti fundatoris eiusdem ad Sytastetense cenobium fuerunt devoluta. Verumtamen hoc annexum est in premisso arbitrio, ut sepe nominatus C(hunradus) plebanus de Mulbach et sui successores solvant annuatim abbati de Sytansteten in festo sancti Mychahelis XII solidos Winensis monete, insuper reverenciam et honorem debitum et largam et honestam exhibicionem hospicii, prout competit tante persone, studeat impendere. Quod si tercio commonitus contumaciter negligens fuerit in solvendo premissa, beneficio sepe memorate capelle in reliquum tempus careat. Ne quis autem in posterum hanc formam nostri arbitrii ausu temerario infringere presumat aut violare, sigillis nostris eam munire decrevimus his adiuncto sigillo domini Olrici Pataviensis episcopi, cuius facti infra notati sunt testes: Albertus de Chliube plebanus, Chunradus

84. a A.

2

2 Tulbing südöstlich von Tulln, V. O. W. W. nördlich von Hadersdorf am Kamp.

3

3 Elsarn, V. U. M. B.,

« السابقةمتابعة »